Trung Quốc “nắm tay” Nhật Bản đi ngược thế giới

Một số chuyên gia đã phát hiện sự tương đồng giữa Trung Quốc và Nhật Bản khi kinh tế Trung Quốc đi ngược lại với xu hướng thế giới.

Nguy cơ giảm phát ở Trung Quốc

Theo Wall Street Journal (WSJ), “đám mây đen” của giảm phát đang che phủ Trung Quốc, khiến nước này buộc phải thực hiện các biện pháp kích thích kinh tế mạnh mẽ hơn. Thực tế là, trong bối cảnh nhiều quốc gia trên thế giới đang đối mặt với lạm phát, Trung Quốc lại đang diễn ra theo chiều hướng ngược lại.

Theo Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của nước này đã duy trì ở mức 0% trong tháng 6/2023 – mức thấp nhất từ tháng 2/2021. Tình hình này cũng có thể dẫn đến tình trạng mất việc làm cho nhiều người.

Các nhà sản xuất đang đối mặt với thời kỳ khó khăn khi giá cả hàng hóa thấp hơn, và nhu cầu thị trường cả trong và ngoài nước suy yếu. Cụ thể, giá các sản phẩm từ thép, xi măng đến hóa chất đều giảm trong nhiều tháng qua. Giá các mặt hàng như đường, trứng, quần áo và đồ gia dụng cũng giảm.

Tuy nhiên, hầu hết các chuyên gia kinh tế cho rằng Trung Quốc có khả năng tránh được rủi ro giảm phát sâu và kéo dài. Nền kinh tế của họ đang hồi phục – một quá trình không nhanh chóng nhưng chính phủ đã triển khai một loạt biện pháp kích thích kinh tế được đánh giá là hiệu quả. Vào tháng 7, ông Liu Guoqiang, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC), đã lên tiếng bác bỏ lo ngại rằng Trung Quốc đang bị lún sâu vào tình trạng giảm phát.

Vết xe đỗ

Mặt khác, một số chuyên gia kinh tế đã nhận thấy mối tương đồng “đáng báo động” giữa tình hình hiện tại của Trung Quốc với tình hình mà Nhật Bản đã phải đối mặt trong nhiều năm.

Trong thập kỷ từ 1991 đến 2001, Nhật Bản đã trải qua giai đoạn kinh tế chậm tăng và giảm phát – một giai đoạn được gọi là “thập kỷ thất thế”. Tốc độ tăng trưởng kinh tế chỉ đạt khoảng 1%, khủng hoảng bất động sản khiến giá nhà ở nước này giảm mạnh.

Các công ty và hộ gia đình đã phải cắt giảm quy mô chi tiêu để trả các khoản nợ khổng lồ – một tình huống gọi là “suy thoái bảng cân đối kế toán” (sự cố gắng cắt giảm nợ thay vì tối đa hóa lợi nhuận) – một tình trạng mà nhiều người cho rằng Trung Quốc đang phải đối mặt. Dữ liệu gần đây từ Trung Quốc cũng cho thấy lợi nhuận trong ngành công nghiệp và giá bán trung bình của những căn nhà mới đều giảm trong tháng 6.

Điều mà nhiều người quan tâm là liệu các công cụ chính sách của Trung Quốc có đủ sức ngăn chặn tình trạng giảm phát hoặc có đủ khả năng đối phó khi “cơn bão” này đổ bộ mạnh mẽ, theo giáo sư kinh tế tại Đại học Cornell và cựu lãnh đạo bộ phận Trung Quốc tại IMF, Eswar Prasad.

Mặt khác, theo WSJ, tình trạng giảm phát ở Trung Quốc có thể giúp làm dịu tình hình lạm phát ở nhiều nơi khác trên toàn cầu, bao gồm cả Mỹ, vì các nhà máy của Trung Quốc chiếm một tỷ trọng lớn trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Tuy nhiên, các sản phẩm xuất khẩu giá rẻ từ Trung Quốc có thể tạo áp lực đối với các nhà sản xuất cạnh tranh ở một số quốc gia khác. Giá xuất khẩu của thép và hóa chất Trung Quốc đã giảm khoảng 1/3 trong 12 tháng tính đến tháng 6/2023.

Hơn nữa, tình trạng giảm phát ở Trung Quốc có thể dẫn đến nhu cầu của nước này đối với thực phẩm, năng lượng và nguyên liệu thô tăng lên – những thứ mà hầu hết thế giới phụ thuộc vào để có thu nhập từ xuất khẩu.

“Thị trường đang bỏ quên tác động của tình trạng giảm phát đối với nền kinh tế toàn cầu”, Frederic Neumann, nhà kinh tế trưởng khu vực châu Á của HSBC Holdings tại Hồng Kông (Trung Quốc) nói.

Rào cản kinh tế

Theo thống kê, lạm phát cốt lõi của Trung Quốc trong tháng 6 đã giảm xuống 0,4% từ mức 0,6% trong tháng trước. Chỉ số giá sản xuất cũng đã giảm 5,4% so với cùng kỳ năm trước.

Một trong những rào cản chính đối với giá tiêu dùng là giá thịt lợn, một mặt hàng quan trọng trong chế độ ăn uống của người Trung Quốc. Trong tháng 6, giá thịt lợn đã giảm 7,2% so với cùng kỳ năm trước, mức giảm này cao hơn nhiều so với giảm 3,2% của tháng 5.

Hơn nữa, trong thời kỳ đại dịch, nhu cầu tại các nước phương Tây đối với các mặt hàng như thiết bị tập thể dục, đồ gia dụng trong nhà và các sản phẩm khác đã tăng mạnh, thúc đẩy hoạt động xuất khẩu của Trung Quốc.

Tuy nhiên, khi các nền kinh tế khác mở cửa trở lại sau đại dịch, nhu cầu đã giảm xuống và xu hướng này đã thay đổi. Từ tháng 10/2022, giá sản xuất đã bắt đầu giảm so với cùng kỳ năm trước và tiếp tục giảm hàng tháng kể từ đó. Các nhà máy Trung Quốc, mà từng mở rộng để đáp ứng nhu cầu toàn cầu, hiện đối mặt với tình trạng dư thừa công suất.

Nhiều doanh nghiệp hy vọng có thể chuyển hướng bán hàng trong thị trường nội địa, dẫn đến việc giảm giá sản phẩm. Với giá năng lượng và lương thực toàn cầu cũng giảm, các nhà kinh tế dự đoán giá tiêu dùng tổng cộng ở Trung Quốc sẽ ít thay đổi, hoặc có thể giảm trong thời gian tới.

Không chỉ ảnh hưởng đến thực phẩm và quần áo, giá xe điện cũng đang giảm khi các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc và Tesla đã giảm giá mạnh doanh số bán hàng không tăng nhanh. Đồng thời, họ cũng đang cố gắng giành thị phần tại thị trường quốc nội.

Tùy thuộc vào việc lấy lại động lực tăng trưởng vào cuối năm nay thông qua sự hỗ trợ của chính phủ, một số nhà kinh tế dự đoán rằng Trung Quốc có thể thoát khỏi tình trạng giảm phát.

Hơn nữa, một số chuyên gia cũng cho rằng tình trạng giảm phát tại nước này có thể kéo dài hơn so với dự kiến, và càng kéo dài thì ảnh hưởng của nó càng trở nên nghiêm trọng. Các công ty sẽ phải cắt giảm nhân viên khi lợi nhuận doanh nghiệp giảm, theo WSJ.

Tuệ Ngô