Trung Quốc muốn tham gia Tòa Quốc tế về luật biển, Mỹ kịch liệt phản đối
Trung Quốc đã đề cử một ứng viên vào vị trí thẩm phán Tòa Quốc tế về Luật biển (ITLOS) nhưng Mỹ đang tìm cách ngăn chặn vì cáo buộc Bắc Kinh phớt lờ phán quyết của Tòa Trọng tài Quốc tế về biển Đông năm 2016.
“Bầu chọn ứng viên Trung Quốc cho cơ quan này giống như thuê một kẻ cố tình phóng hỏa để điều hành Sở cứu hỏa” – trợ lý ngoại trưởng Mỹ David Stilwell phát biểu tại Hội thảo biển Đông thường niên lần thứ 10 của Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (CSIS) vào tháng 7.
Ông Stilwell có ý nhắc đến việc Trung Quốc liên tục bác bỏ phán quyết năm 2016 của Tòa Trọng tài Quốc tế về vụ kiện của Philippines nhằm vào yêu sách chủ quyền phi lý của Bắc Kinh ở biển Đông.
Tòa Trọng tài Thường trực và ITLOS đều được thành lập dựa theo Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật biển (UNCLOS) năm 1982.
Trợ lý ngoại trưởng Mỹ bày tỏ quan điểm: “Mỹ hối thúc tất cả các nước có tham gia vào kỳ bầu cử bổ sung thẩm phán ITLOS sắp tới xem xét cẩn trọng ứng viên đến từ Trung Quốc, đánh giá xem liệu một thẩm phán Trung Quốc nếu được bầu vào Hội đồng thẩm phán ITLOS sẽ giúp thúc đẩy hay kéo lùi luật biển quốc tế. Với những hành động của Bắc Kinh thời gian qua, câu trả lời là rõ ràng”.
Bình luận của ông Stilwell tại diễn đàn CSIS được đưa ra một ngày sau khi Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo bác bỏ yêu sách của Trung Quốc ở biển Đông.
Đáp lại, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc bác bỏ lập luận trên của ông Stilwell và chỉ ra thực tế rằng Mỹ cho đến giờ vẫn chưa thông qua UNCLOS nhưng vẫn đóng vai là người bảo vệ công ước này.
Thời gian qua, Trung Quốc có một đại diện trong hội đồng thẩm phán ITLOS là Cao Chi Quốc.
Tại cuộc bầu cử bổ sung vào cuối tháng 8 hoặc đầu tháng 9, các nước sẽ bầu ra 7 thẩm phán trên tổng số 10 ứng viên thẩm phán đến từ 10 nước khác nhau, để đảm nhiệm nhiệm kỳ 9 năm. Trong danh sách 10 người có ứng cử viên của Trung Quốc là ông Đoàn Khiết Long (Duan Jielong), Đại sứ Trung Quốc đương nhiệm tại Hungary.
Ông Đoàn Khiết Long có thời gian theo học chuyên ngành Luật tại Mỹ, từng đảm nhiệm chức vụ Vụ trưởng Vụ Luật pháp và Điều ước Quốc tế thuộc Bộ Ngoại giao Trung Quốc.
Từ năm 1996 đến nay, trong số các thẩm phán được bầu vào Hội đồng thẩm phán ITLOS có 3 người Trung Quốc.
Tuy nhiên, sự có mặt của ứng viên Trung Quốc lần này đã gây ra tranh cãi trong bối cảnh thời gian qua, Bắc Kinh không ngần ngại thể hiện những hành động và tuyên bố coi thường UNCLOS, nhất là trong vấn đề biển Đông.
Hồi tháng 5, Jonathan G. Odom – một học giả Mỹ chuyên về luật quốc tế – đã có một bài viết dài kêu gọi các nước không bỏ phiếu cho ông Đoàn Khiết Long. Ông Odom lập luận việc Trung Quốc phớt lờ phán quyết biển Đông và bác bỏ tính hợp pháp của tòa là hành động phá hoại UNCLOS.
Theo ông Odom, các bên tham gia vụ kiện biển Đông có nghĩa vụ pháp lý là phải tuân thủ mọi quyết định của Tòa trọng tài, từ các quyết định liên quan đến thẩm quyền tài phán cho đến các quyết định về giá trị của vụ kiện.
Các nhà phân tích cho rằng lập trường cứng rắn hơn của Washington đối với Bắc Kinh ở biển Đông có thể khuyến khích các nước có liên quan khác quyết đoán hơn đối với Trung Quốc.
Theo chuyên gia Greg Poling của CSIS, “lần tới, nếu một tàu hải cảnh Trung Quốc có hành động gây nguy hiểm với một giàn khoan ngoài khơi Việt Nam hay một đoàn tàu đánh cá Trung Quốc xuất hiện tại vùng biển Indonesia, Mỹ có thể lên tiếng kiên quyết hơn để tố cáo những hành động bất hợp pháp, khiến uy tín của Trung Quốc bị ảnh hưởng tiêu cực trên trường quốc tế”.
Thành Nhân/CNBC
