Nga tổ chức lễ khánh thành tượng đài tưởng niệm các chiến sĩ tình nguyện quốc tế Việt Nam
Lễ khánh thành tượng đài tưởng niệm các chiến sĩ tình nguyện quốc tế Việt Nam tham gia chiến đấu bảo vệ thủ đô Matxcơva trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại (1941-1945) là một sự kiện quan trọng, đánh dấu sự ghi nhận và tri ân những đóng góp lớn lao của các chiến sĩ Việt Nam đối với cuộc chiến tranh vĩ đại này. Sự kiện được tổ chức vào ngày 12/8 tại công viên “Yêu nước” (Patriot) ở ngoại ô Matxcơva, gần Nhà thờ chính Các Lực lượng Vũ trang Liên bang Nga. Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam, dẫn đầu đoàn đại biểu cấp cao Bộ Quốc phòng Việt Nam đã tham dự buổi lễ.
Tham dự buổi lễ còn có các đại diện cấp cao của Bộ Quốc phòng Nga như Thượng tướng Viktor Goremykin, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Tổng cục trưởng Tổng cục Chính trị Quân sự Các Lực lượng Vũ trang Liên bang Nga; Thượng tướng Alexander Fomin, Thứ trưởng Quốc phòng Nga, cùng Đại sứ đặc mệnh toàn quyền Việt Nam tại Nga, ông Đặng Minh Khôi.
Những năm 1926-1930, một số thanh niên Việt Nam yêu nước được lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, tức Chủ tịch Hồ Chí Minh, giới thiệu đến Matxcơva học tập. Khi phát xít Đức tấn công Liên Xô trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại, những thanh niên này đã tình nguyện gia nhập Trung đoàn quốc tế thuộc Lữ đoàn đặc nhiệm Bộ binh cơ giới (OMSBON) của Bộ Dân ủy Nội vụ Liên Xô, tham gia vào trận chiến bảo vệ thủ đô Matxcơva. Trong mùa đông khắc nghiệt năm 1941-1942, họ đã chiến đấu dũng cảm cùng quân dân Xô viết để đánh bật phát xít Đức ra khỏi cửa ngõ Matxcơva. Ba đồng chí Lý Nam Thanh, Lý Anh Tạo, Lý Thúc Chất đã hy sinh anh dũng trên mặt trận này.
Sau khi chiến tranh kết thúc, vào năm 1986, Đoàn Chủ tịch Xô viết tối cao Liên Xô đã truy tặng huân chương và huy chương cao quý cho các chiến sĩ tình nguyện quốc tế Việt Nam như một sự ghi nhận xứng đáng cho những đóng góp của họ. Đến năm 2020, Bộ Quốc phòng Nga đã đề nghị phía Việt Nam phối hợp cung cấp thêm thông tin về cá nhân và thân nhân của các chiến sĩ tình nguyện này, nhằm bổ sung vào cơ sở dữ liệu trong Bảo tàng “Con đường ký ức” thuộc Nhà thờ chính Các Lực lượng Vũ trang Liên bang Nga tại công viên Patriot.
Để thực hiện đề nghị từ phía Nga, Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam đã chỉ đạo Cục Tuyên huấn chủ trì nghiên cứu và đề xuất phác thảo tượng đài các chiến sĩ tình nguyện quốc tế Việt Nam. Sau khi nhận được sự đồng ý từ thủ trưởng Bộ Quốc phòng, các cơ quan, đơn vị cùng địa phương và gia đình các chiến sĩ đã rà soát, lựa chọn hình ảnh, tư liệu phù hợp để cung cấp cho phía Nga thông qua các kênh ngoại giao. Kết quả là một cụm tượng đài gồm ba bức tượng đã được hoàn thành, do nhà điêu khắc Alexey Chebanenko sáng tác, với tên gọi “Các đồng minh – Chiến sĩ Việt Nam”. Cụm tượng khắc họa hình ảnh ba chiến sĩ Lý Nam Thanh, Lý Anh Tạo, Lý Thúc Chất trong trang phục Hồng quân Liên Xô, chốt giữ tại vị trí phòng thủ bảo vệ Matxcơva và chiến đấu đến hơi thở cuối cùng.
Phát biểu tại buổi lễ, Đại tướng Phan Văn Giang bày tỏ xúc động khi được tham dự lễ khánh thành tượng đài cùng lãnh đạo Bộ Quốc phòng Nga và các đại biểu khác. Ông nhấn mạnh rằng Bộ Quốc phòng và Quân đội nhân dân Việt Nam đánh giá cao và trân trọng cảm ơn Bộ Quốc phòng, Các Lực lượng Vũ trang Liên bang Nga vì đã xây dựng tượng đài này. Đại tướng Phan Văn Giang cũng nêu rõ, tượng đài các chiến sĩ tình nguyện quốc tế Việt Nam tại ngoại ô Matxcơva, cùng với Đài tưởng niệm các quân nhân Liên Xô/Liên bang Nga – Việt Nam hy sinh vì hòa bình và ổn định khu vực tại tỉnh Khánh Hòa, không chỉ là minh chứng cho truyền thống lịch sử, mà còn là biểu tượng của những nỗ lực củng cố và làm sâu sắc mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện giữa hai nước.
Về phần mình, Thượng tướng Viktor Goremykin cũng phát biểu tại buổi lễ, nhấn mạnh sự quan trọng của các chiến sĩ tình nguyện quốc tế Việt Nam trong trận chiến bảo vệ Matxcơva, một trong những trận chiến mang tính quyết định trong Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại. Ông cũng bày tỏ sự tin tưởng rằng cụm tượng đài này sẽ góp phần giữ gìn ký ức lịch sử về cuộc chiến tranh vĩ đại, đồng thời tăng cường hợp tác và thắt chặt tình hữu nghị giữa Nga và Việt Nam.
Tại buổi lễ, Đại tướng Phan Văn Giang đã có cuộc gặp gỡ và thăm hỏi bà Lê Thị Phượng, con gái của chiến sĩ Lý Phú San (tức Lê Phan Chăn), một trong những người đã tham gia bảo vệ Matxcơva và hiện đang sinh sống tại đây. Trong cuộc gặp gỡ, Đại tướng Phan Văn Giang đã tặng bà Lê Thị Phượng lá cờ Tổ quốc Việt Nam, với mong muốn gia đình bà luôn hướng về quê hương và hy vọng rằng bà và gia đình sẽ sớm có dịp trở về thăm quê hương Việt Nam.
Cùng ngày 12/8, trong khuôn khổ các hoạt động tại công viên Patriot, tượng đài “Các đồng minh – Du kích Nam Tư” do tác giả Lyudmila Semikopenko và tượng đài “Các đồng minh – Trung đoàn Normandy – Neman” của tác giả Dmitry Klavsuts cũng đã được khánh thành. Đây là những tác phẩm nghệ thuật có ý nghĩa lớn, góp phần làm phong phú thêm quần thể tượng đài tại công viên, đồng thời tạo nên một không gian tưởng nhớ đầy trang trọng dành cho các chiến sĩ quốc tế đã hy sinh trong cuộc chiến tranh vĩ đại.
Tóm lại, buổi lễ khánh thành tượng đài các chiến sĩ tình nguyện quốc tế Việt Nam là một sự kiện lịch sử, không chỉ thể hiện lòng biết ơn đối với những người đã hy sinh vì tự do và hòa bình, mà còn là một bước tiến quan trọng trong việc tăng cường quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Liên bang Nga. Những tượng đài này không chỉ là biểu tượng của quá khứ mà còn là cầu nối vững chắc giữa hai quốc gia trong tương lai, thể hiện sự đồng lòng và quyết tâm của cả hai nước trong việc giữ gìn và phát huy những giá trị lịch sử, truyền thống quý báu mà các thế hệ trước đã dày công xây dựng.
Bích Ngân
