Luật Magnitsky – “Vũ khí nhân quyền” của Mỹ nhằm chống Nga
Cuối năm 2020, tổ chức Safeguard Defenders đã công bố xuất bản cuốn sách bằng tiếng Việt hướng dẫn áp dụng Luật Magnitsky để trừng phạt những kẻ vi phạm nhân quyền ở Việt Nam. Trong đó có điều luật cho phép Tổng thống Mỹ được quyền trừng phạt cá nhân của bất cứ quốc gia nào nếu có hành vi vi phạm nhân quyền. Đạo luật này bị phản ứng gay gắt của nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó nổi bật là Nga, Trung Quốc.
Theo các nguồn thông tin chính thống được đăng tải bởi các hãng thông tấn nước ngoài, Manitsky là một dự án bắt nguồn từ một sự kiện tại nước Nga vào năm 2008 – 2009. Vào tháng 12/2016, Tổng thống Mỹ Barack Obama ký thành văn bản luật từ dự luật S. 2943, tức Luật Chuẩn chi Ngân sách Quốc phòng năm 2017 (NDAA 2017).Trong đó, văn bản này có điều luật “Chịu trách nhiệm về Nhân quyền Toàn cầu Magnitsky” (gọi tắt là Magnitsky Act), quy định chế tài với các cá nhân mà Hoa Kỳ cho là vi phạm nhân quyền trên toàn thế giới. Theo đó, chế tài áp dụng với các quốc gia vi phạm có thể là phong tỏa tài sản hoặc cấm nhập cảnh vào Hoa Kỳ.
Việc ban hành mở rộng Magnitsky đã tạo ra nhiều phản ứng trái chiều đối với dư luận quốc tế, trong đó nhiều ý kiến cho rằng: Điều luật nhân quyền toàn cầu Magnitsky không phù hợp với các nguyên tắc trong quan hệ quốc tế, tính khả thi không cao, không có sự đóng góp tích cực cho sự phát triển các mối quan hệ giữa các quốc gia. Việc vận dụng luật này sẽ thiếu khách quan khi không có các bằng chứng chính xác, thậm chí là sẽ gây ra sự ảnh hưởng đến uy tín của một số quốc gia trên trường quốc tế, trong đó có Việt Nam.
Có thể đánh giá, kể từ khi Việt Nam – Hoa Kỳ thiết lập bình thường hóa mối quan hệ ngoại giao từ tháng 7-1995 cho đến nay, mối quan hệ giữa Việt Nam – Hoa Kỳ đã, đang và tiếp tục phát triển tốt đẹp trên nhiều lĩnh vực chính trị – ngoại giao, khoa học – kỹ thuật, giao lưu nhân dân… Đó là những thành quả đáng trân trọng để mối quan hệ ngày càng thắt chặt, vững mạnh, tạo điều kiện thuận lợi, tốt đẹp hơn dành cho nhân dân hai nước.
Vi phạm quyền tự quyết của các dân tộc trên thế giới
Theo các chuyên gia về luật quốc tế, Luật Magnitsky đã vi phạm Khoản 2, Điều 1 của Hiến chương Liên hợp quốc, đó là cố tình cản trở sự phát triển mối quan hệ hữu nghị giữa các dân tộc, không tôn trọng nguyên tắc bình đẳng và tự quyết của các dân tộc trên thế giới. Thế nên, việc áp đặt quan điểm pháp lý của Luật Magnitsky lên các quốc gia có chủ quyền của Mỹ là không thể chấp nhận được và chỉ làm phức tạp hơn sự việc ở các quốc gia có chủ quyền. Thực tế cho thấy, từ khi Luật Magnitsky ra đời, nhiều quốc gia trên thế giới đã phản đối mạnh mẽ và tìm các biện pháp trả đũa, trong đó có Nga, Trung Quốc, Saudi Arabia… Điều đó khiến mối quan hệ song phương giữa Mỹ với nhiều đối tác chiến lược trên thế giới khó được khăng khít.
Tổ chức Safeguard Defenders đã có những việc làm không tôn trọng pháp luật Việt Nam. Bởi xem kỹ các nội dung thì cuốn sách chủ yếu chỉ ra cách thức giúp những kẻ vi phạm pháp luật ở Việt Nam tự xây dựng chiếc “khiên” trước khi thực hiện hành động chống phá Đảng, chính quyền, Nhà nước Việt Nam và dân tộc Việt Nam. Điều này chẳng khác nào khuyến khích, “tiếp máu” cho những kẻ vi phạm pháp luật ở Việt Nam cố tình quậy phá, chia rẽ khối đại đoàn kết, làm phức tạp tình hình, gây mất ổn định chính trị, trật tự an toàn xã hội. Điều này có thể sẽ làm mất đi nhiều cơ hội phát triển của Việt Nam trong tương lai.
Tổ chức Safeguard Defenders lựa chọn tiếng Việt phát hành cuốn sách để hướng tới các “tù nhân lương tâm”, “tù nhân chính trị” ở Việt Nam. Đây được xem là điều hết sức phi lý và càng không thể chấp nhận được. Lý do đơn giản là từ xưa đến nay, nhất là trong những năm gần đây ở Việt Nam chẳng hề có hiện tượng vi phạm nhân quyền như các tổ chức, cá nhân trên thế giới từng vu cáo. Ở Việt Nam không hề có cái gọi là “tù nhân chính trị”, “tù nhân lương tâm” mà chỉ có những công dân cố tình vi phạm pháp luật và pháp luật hình sự đã được pháp luật Việt Nam quy định. Quan điểm rõ ràng ấy được nêu cụ thể trên các phát ngôn, báo cáo chính thức, cũng như qua các phương tiện thông tin đại chúng và truyền thông chính thống của Nhà nước Việt Nam. Đây là một sự thật không thể bị chối bỏ.
Đừng lợi dụng nhân quyền để “chọc gậy bánh xe”
Thực tế cho thấy, Việt Nam luôn là một trong những nước vươn lên mạnh mẽ trong vấn đề bảo đảm quyền con người, được Liên hợp quốc thừa nhận. Các quyền được sống, quyền có ăn, có mặc, có nhà ở và quyền tham gia về chính trị, văn hóa, quyền về giáo dục, đào tạo, chăm sóc sức khỏe, quyền tự do kinh doanh hay những quyền tự do ứng cử, thể hiện quan điểm trong xã hội… ở Việt Nam được bảo đảm theo quy định của pháp luật rất rõ ràng. Từ nghèo đói đến nay Việt Nam đã trở thành một nước phát triển trung bình với 70% người dân được đảm bảo một cuộc sống ổn định, trong đó 13% người Việt Nam thuộc tầng lớp trung lưu theo tiêu chuẩn quốc tế. Việt Nam là một trong những nước đã thực hiện thành công trước thời hạn nhiều Mục tiêu Phát triển thiên niên kỷ của Liên hợp quốc.
Hiện nay, Việt Nam cũng luôn thực thi các cam kết quốc tế về quyền con người, trong đó có thực thi hiệu quả các công ước quốc tế cơ bản về quyền con người mà Việt Nam là thành viên. Báo cáo quốc gia định kỳ của Việt Nam theo Cơ chế rà soát định kỳ phổ quát cho thấy việc bảo vệ và thúc đẩy quyền con người đã nhận được sự đồng thuận, đánh giá cao của Liên hiệp quốc. Điều này cho thấy những tiến bộ vượt bậc của Việt Nam trong bảo đảm quyền con người là rất đáng ghi nhận.
Bảo đảm nhân quyền là mục tiêu chung, bao trùm mà nhiều quốc gia, dân tộc trên thế giới theo đuổi mãi mãi. Tuy nhiên, muốn bảo đảm nhân quyền thì phải có nguyên tắc rõ ràng. Nguyên tắc đầu tiên là mỗi nhà nước phải có nghĩa vụ bảo đảm nhân quyền ở quốc gia của mình nhưng những công dân trong nhà nước ấy phải thực hiện quyền, nghĩa vụ theo các luật nhà nước ban hành. Nghĩa là công dân phải chấp hành pháp luật do nhà nước xây dựng trên cơ sở chế độ dân chủ đã được lựa chọn.
Ở Việt Nam, do nhiều nguyên nhân mà gần đây xuất hiện khá nhiều các “nhà dân chủ” tự phong. Họ là những ai? Xin trả lời ngay rằng, đó là những kẻ luôn ảo tưởng lấy dân chủ phương Tây là “khuôn vàng, thước ngọc” để so sánh và phê phán Việt Nam. Họ tôn thờ cái gọi là “thiên đường dân chủ” nhưng lại quên đi bổn phận và trách nhiệm công dân ở một đất nước, một quốc gia có chủ quyền. Sự nguy hại nhất trong hành động của họ là bị kẻ khác lợi dụng. Chúng bênh vực, khuyến khích người vi phạm và kích động họ đấu tranh chống phá Nhà nước Việt Nam kịch liệt. Chúng lên án và kêu gọi các tổ chức quốc tế điều tra độc lập các vụ việc… Theo dư luận xã hội, đó cũng được xem là một trong những hành vi “cõng rắn cắn gà nhà” cần phải lên án và tẩy chay mạnh mẽ.
Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế giới rất ủng hộ Việt Nam trong sự nghiệp đổi mới xây dựng đất nước thông qua đẩy mạnh hợp tác đa phương, song phương. Thế nên, hành động hậu thuẫn xuất bản cuốn sách bằng tiếng Việt của Safeguard Defenders là không thể chấp nhận và cần phải lên án, tẩy chay ngay lập tức. Người Việt có câu: “Chân mình thì lấm bề bề, lại cầm bó đuốc đi rê chân người”. Nếu Safeguard Defenders thiện chí thì hãy đến Việt Nam tìm hiểu, mạnh dạn bỏ vốn đầu tư và chung tay với dân tộc Việt Nam xóa đói nghèo, xây dựng kinh tế-xã hội phát triển bền vững. Mục đích ấy chắc chắn sẽ được nhân dân Việt Nam ủng hộ, chào đón nhiệt liệt chứ đừng “chọc gậy bánh xe” vào sự phát triển của Việt Nam.
Minh Tâm
