GS Carl Thayer: Nếu đi thăm, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng sẽ nâng tầm quan hệ Việt – Mỹ

Một nhà quan sát tình hình chính trị Việt Nam, Giáo sư Carl Thayer từ Úc nêu ba khả năng về tiến triển quan hệ Mỹ – Việt nếu Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng sang thăm và hội đàm gặp Tổng thống Donald Trump ở Washington D.C. trong năm nay, mà một số nguồn tin cho rằng từ khoảng tháng 10 tới.

Căng thẳng Trung – Việt do tàu khảo sát Hải Dương Địa Chất 8 vào bãi Tư Chính cũng là vấn đề tạo nền cho chuyến thăm cao cấp nếu xảy ra.

Đầu tiên, trả lời PV, GS Thayer đánh giá vấn đề sức khoẻ của nhà lãnh đạo Việt Nam, Chủ tịch Nguyễn Phú Trọng:

Carl Thayer: Việt Nam giữ rất kín (tight lipped) về Tổng Bí thư, Chủ tịch Nguyễn Phú Trọng. Nhưng tháng 8 này, các tin đồn đoán lại nói ông Trọng sẽ sang Washington để họp mặt với Tổng thống Donald Trump. Cả hai bên Mỹ, Việt đều chưa hề nêu gì chính thức về một chuyến đi như vậy.

Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng kín tiếng trên truyền thông Việt Nam dù báo chí liên tục nêu rằng ông đang đóng vai trò chủ tọa các cuộc họp của Bộ Chính trị, phát biểu trước Hội nghị Trung ương 10 vào tháng 5. Trong tuần qua, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng xuất hiện trên báo chí Việt Nam, đón Thủ tướng Malaysia, ông Mahathir và Tổng bí thư Đảng Nhân dân Cách mạng Lào Bounnhang Volachith.

Xin nhắc lại rằng khi Tổng thống Donald Trump gặp Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng ở Hà Nội hôm 27/02, trước Thượng đỉnh Mỹ – Triều, và tại cuộc gặp Tổng thống Donald Trump đã mời Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng thăm chính thức (official visit) sang Hoa Kỳ để thảo luận về các cách thức làm tăng quan hệ đối tác toàn diện song phương. Đây sẽ là phần chính của cuộc thảo luận nếu chuyến thăm sang Mỹ diễn ra.

Theo tôi, hiện có ba khả năng cho quan hệ Mỹ – Việt:

Một là hai nhà lãnh đạo đồng ý mở rộng (enlarge) quan hệ đối tác toàn diện ký từ 2013.

Hai là họ sẽ công bố đàm phán để nâng quan hệ song phương lên mức quan hệ đối tác chiến lược.

Ba là họ sẽ đồng ý ký một tuyên bố chung về quan hệ đối tác chiến lược.

Bất cứ một trong ba khả năng đó đều sẽ là dấu hiệu Việt Nam tiến tới chỗ cải thiện quan hệ với Hoa Kỳ để phản ứng lại hành đồng đe dọa và bắt nạt của Trung Quốc (Chinese intimidation and bullying) ở Biển Đông trong những tháng qua.

Thương mại, đầu tư và việc bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ sẽ có nghị trình cao trong thảo luận, nhất là khi Việt Nam đang có thặng dư mậu dịch với Hoa Kỳ.

Cuối cùng thì các vấn đề di sản cuộc chiến, như tẩy rửa chất dioxin (Agent Orange) gây đ ộc cho vùng cạnh sân bay Biên Hòa cũng sẽ được bàn đến.

PV : Sau gần một tháng đối đầu ở gần Bãi Tư Chính, tàu Trung Quốc Hải Dương 8 lại còn di chuyển vào gần hơn bờ biển Việt Nam, cách Phan Thiết chỉ 185 km, theo số liệu gần đây, vậy ông nghĩ đây là phải là yếu tố giúp Việt Nam lại cần Hoa Kỳ hơn?

Carl Thayer: Theo các nguồn ngoại giao tại Hà Nội, Hoa Kỳ đã gợi ý với phía Việt Nam rằng năm nay cần nâng quan hệ song phương lên cấp đối tác chiến lược.

Cùng lúc, các quan chức quốc phòng Mỹ yêu cầu Việt Nam đồng ý để có các chuyến thăm hàng năm của hàng không mẫu hạm nguyên tử từ Hải quân Hoa Kỳ. Cả hai sáng kiến này đều được nêu ra với phía Việt Nam trước khi Hải Dương Địa chất 8 vào vùng biển gần Tư Chính, nằm trong Vùng Kinh tế Đặc quyền của Việt Nam.

Hoa Kỳ đã liên tục lên án mạnh mẽ thái độ bắt nạt và can thiệp của Trung Quốc đối với hoạt động khai thác dầu khí của Việt Nam vốn đã có từ lâu.

Nếu Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thăm Tòa Bạch Ốc và gặp Tổng thống Donald Trump vào tháng 10 năm nay, thời điểm sẽ là rất thuận lợi cho hai bên đẩy mạnh hơn hợp tác về an ninh biển.

BBC