Dù có cơ chế miễn trách nhiệm, cán bộ xử lý việc phức tạp, nhạy cảm vẫn lo lắng
Sáng nay, Quốc hội đã thảo luận tại hội trường về dự thảo nghị quyết liên quan đến cơ chế xử lý các khó khăn, vướng mắc do quy định pháp luật gây ra trong thực tiễn.
Bộ trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, dự thảo nghị quyết đã tiếp thu nhiều ý kiến của đại biểu, đặc biệt là việc loại trừ những lĩnh vực nhạy cảm như quyền hiến định, quyền công dân cơ bản, tố tụng tư pháp, an ninh quốc phòng và hình sự ra khỏi phạm vi áp dụng.
Về đề xuất mở rộng nghị quyết để bao gồm cả các văn bản pháp luật cấp địa phương, ông Ninh khẳng định điều này không phù hợp, do mục tiêu của nghị quyết là nhằm tháo gỡ các mâu thuẫn, chồng chéo ở cấp Trung ương – nơi mà quy định pháp luật có ảnh hưởng rộng lớn hơn. Các văn bản ở địa phương nếu có vướng mắc thì trách nhiệm xử lý thuộc về chính cơ quan ban hành, và pháp luật hiện hành đã có quy định rõ thẩm quyền này.
Đối với đề xuất quy định cụ thể việc miễn trách nhiệm cho người thực thi nếu không có vụ lợi, ông Ninh thừa nhận chưa có quy định pháp lý cụ thể. Tuy nhiên, trong thực tiễn xử lý những vấn đề cấp bách và nhạy cảm, nguyên tắc miễn trách nhiệm cho người thực hiện một cách trong sáng, không vì tư lợi đã được áp dụng. Điều này nhằm bảo đảm tính minh bạch, trách nhiệm và không tạo tâm lý lo ngại cho cán bộ khi xử lý công việc khó.
Ông cũng nhấn mạnh rằng nghị quyết không phải là “lá chắn” cho sự lạm dụng quyền lực, và đi kèm với nó phải là cơ chế giám sát chặt chẽ. Dự thảo nghị quyết đã làm rõ cơ cấu giám sát với sự tham gia không chỉ của các cơ quan Chính phủ mà còn có Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội, Mặt trận Tổ quốc và Ban chỉ đạo Trung ương.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng các đại biểu cơ bản đồng tình với việc cần thông qua ngay nghị quyết này. Theo ông, đây có thể xem là một “cơ chế đặc biệt” hoặc một “giải pháp cấp bách” nhằm tháo gỡ các mâu thuẫn pháp lý hiện đang gây ách tắc cho quá trình phát triển.
Theo ông Định cũng nhấn mạnh: nghị quyết này là bước cụ thể hóa Nghị quyết 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Việc không kịp thời xử lý các mâu thuẫn trong hệ thống pháp luật có thể dẫn tới những tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế – xã hội, do đó, đây là nhiệm vụ cần triển khai khẩn trương, quyết liệt và đến nơi đến chốn.
Dự thảo nghị quyết đang được Quốc hội bàn thảo cho thấy một nỗ lực nghiêm túc nhằm tháo gỡ các vướng mắc trong hệ thống pháp luật – điều vốn lâu nay được xem là “nút thắt” trong quản trị nhà nước và phát triển kinh tế – xã hội.
Cách tiếp cận của Bộ Tư pháp, nhấn mạnh tính minh bạch, không lạm dụng, và có cơ chế giám sát rõ ràng, cho thấy Chính phủ đang muốn cân bằng giữa hiệu quả thi hành và tính pháp quyền. Tuy nhiên, lo ngại về trách nhiệm cá nhân trong xử lý công việc vẫn là một trở ngại tâm lý không nhỏ đối với đội ngũ công chức. Việc sớm ban hành một quy định cụ thể về nguyên tắc miễn trách nhiệm trong những trường hợp không vụ lợi có thể là bước tiếp theo để tạo niềm tin và tháo gỡ tâm lý e dè khi thực thi nhiệm vụ.
Tóm lại, nghị quyết này mang tính đột phá về thể chế và cần thiết trong bối cảnh hệ thống pháp luật còn chồng chéo. Nhưng đi kèm với cơ chế linh hoạt phải là một hệ thống giám sát đủ mạnh để ngăn ngừa việc lợi dụng kẽ hở vì mục đích cá nhân.
Thảo Nguyên
