Chủ tịch PVN: ‘Doanh nghiệp nhà nước giờ chỉ muốn thành doanh nghiệp tư nhân’

Chủ tịch Tập đoàn Dầu khí Việt Nam Trần Sỹ Thanh cho rằng, nhiều người nói doanh nghiệp tư nhân chỉ mong như doanh nghiệp nhà nước, nhưng thực ra doanh nghiệp nhà nước lại chỉ mong được như tư nhân.

“Doanh nghiệp nhà nước như sống trong gia đình ngũ đại đồng đường”

Thảo luật tại tổ về luật Doanh nghiệp sửa đổi, luật Đầu tư sửa đổi sáng nay 15.11, đại biểu Quốc hội Trần Sỹ Thanh, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), cho rằng Bộ Kế hoạch – Đầu tư hay nói doanh nghiệp tư nhân chỉ mong như doanh nghiệp nhà nước, nhưng thực ra doanh nghiệp nhà nước lại chỉ mong được như tư nhân.

Theo ông Thanh, đúng là doanh nghiệp nhà nước được tiếp cận nguồn lực dễ hơn, song doanh nghiệp nhà nước hiện nay, như bản thân PVN, “bản chất là làm bao nhiêu phải nộp bấy nhiêu, không giữ gì, chỉ giữ một phần lại để tái đầu tư thôi, còn lại nộp hết, chả giữ gì cả, cũng chả thấy ưu ái gì hơn”.

Trong khi đó, theo Chủ tịch PVN, thủ tục hiện nay (đối với doanh nghiệp nhà nước) vô cùng phức tạp. “Giống như bây giờ sống trong một ngôi nhà ngũ đại đồng đường. Mặc dù thế hệ thứ 5 cũng lớn, trưởng thành 40 – 50 tuổi, làm ăn tốt rồi, va đập rồi nhưng động cái gì cũng phải xin, không phải xin bố mình, mà xin đến ông cố”, ông Thanh ví von.

“Chuyện đó là có thật. Cho nên, doanh nghiệp nhà nước chỉ mong muốn trở thành doanh nghiệp tư nhân”, đại biểu Quốc hội tỉnh Lạng Sơn nói thêm.

Tuy nhiên, ông Thanh thừa nhận doanh nghiệp tư nhân đúng là muốn được như doanh nghiệp nhà nước trong tiếp cận nguồn tài nguyên, tài chính “nhẹ nhàng” hơn. “Doanh nghiệp tư nhân của mình thật sự chưa phải quá mạnh như Vin (Vingroup – phóng viên), uy tín và sự bảo đảm chưa có thì họ tiếp cận chi phí có thể cao hơn doanh nghiệp nhà nước. Cái đó là có”, ông Thanh nhấn mạnh.

“Không sửa thì ít sai, càng sửa càng sai”

Từ phân tích của mình, Chủ tịch PVN cho rằng, cần phải rút kinh nghiệm từ thực tế “không sửa thì ít sai, càng sửa càng sai” vì khi đưa ra bàn, mỗi người chỉ tiếp cận một góc vấn đề, hoặc một hiện tượng mà không hiểu rằng để vận hành cần cả bộ máy hành chính, bộ máy doanh nghiệp, thậm chí cả cơ quan tư pháp, khối nội chính.

Ông Thanh đề nghị, nếu sửa vấn đề gì đó thì cần phải “chạy mô hình”. “Khi chúng ta thiết kế mô hình vận hành cho tài chính công trước khi sửa một luật, chúng ta phải thiết kế hàng nghìn người giả lập ngồi như các bộ ngành, không có vấn đề gì về đạo đức, hoàn toàn là theo quy trình thôi để thấy rằng công việc chạy như thế nào, vướng ở đâu, từ đó mới điều chỉnh vào văn bản để bộ máy vận hành trơn tru”, ông Thanh nói.

Chủ tịch PVN nhìn nhận, các luật đang trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp lần này như luật Đầu tư sửa đổi, luật Doanh nghiệp sửa đổi rồi luật Đầu tư công, luật Quản lý vốn nhà nước đầu tư vào doanh nghiệp… đều chi phối các doanh nghiệp từ khi khai sinh cho tới khi khai tử.

Do đó, Chủ tịch PVN đề nghị Chính phủ nên dành thời gian, công sức để thiết lập các mô hình giả định, giao cho nhóm công tác của các bộ, ngành chạy song song một cái đối với luật cũ, một cái đối với luật mới xem cái mới có ưu việc hay không, có đạt mong muốn quản lý không.

“Trước khi ban hành luật mà làm như vậy, tôi tin rằng sẽ phát hiện ngay xung đột pháp luật và để luật mới ban hành chặt chẽ”, ông Thanh nói thêm.

Dẫn ví dụ tại một công ty dịch vụ dầu khí mà PVN sở hữu cổ phần trên 51% chuyển 40 triệu đô la Mỹ (khoảng 800 tỉ đồng) về Việt Nam trong một hợp đồng liên doanh, nhưng “từ năm ngoái tới nay không lấy tiền ra tiêu được”, ông Thanh nhận xét: “800 tỉ với đơn vị không phải lớn nhưng với đơn vị khác thì là lớn. Một năm trời lãi tiền gửi ngân hàng, người ta đi vay thì thiệt hại bao nhiêu tiền”.

Theo ông Thanh, công ty trên đã nhờ ông tác động các bộ, ngành nhưng đến giờ vẫn chưa xong.

“Tức là hệ thống luật của mình cực kỳ phức tạp. Rút về rồi mà không chi được, 40 triệu đô ở ngân hàng không giải tỏa được”, ông Thanh nói, và cho biết không chỉ doanh nghiệp nhà nước mà doanh nghiệp tư nhân cũng bị như vậy.

Khẳng định những vướng mắc, xung đột trong luật pháp là có thật, ông Thanh nêu quan điểm, nếu làm luật mà không bài bản, chuyên nghiệp hơn thì một ngày nào đó, thậm chí chỉ một câu, một chữ cũng xung đột. “Không có mô hình như phòng thí nghiệm để thử nghiệm thì tôi cho rằng rất khó”, ông Thanh chốt lại.

Sửa khái niệm doanh nghiệp nhà nước

Trình bày tờ trình dự thảo luật Doanh nghiệp sửa đổi, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch – Đầu tư Nguyễn Chí Dũng sáng 15.11 cho biết, dự thảo luật đã sửa đổi quy định về doanh nghiệp nhà nước như sau:

Doanh nghiệp có cổ phần, vốn góp chi phối của nhà nước được cụ thể hóa bằng tiêu chí nhà nước “sở hữu trên 50% vốn điều lệ, tổng số cổ phần có quyền biểu quyết” của doanh nghiệp đó. Theo đó, doanh nghiệp mà nhà nước có cổ phần, phần vốn góp chi phối là công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần mà nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều lệ hoặc tổng số cổ phần có quyền biểu quyết.

Bên cạnh đó, nhằm nâng cao yêu cầu về quản trị đối với công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần có sở hữu chi phối của nhà nước theo hướng: tăng mức độ kiểm soát tập quyền, chống xung đột lợi ích và bảo đảm tính minh bạch hóa trong hoạt động của doanh nghiệp.

Theo đó, dự thảo luật đã bổ sung quy định để mở rộng phạm vi đối tượng người có liên quan không được làm thành viên hội đồng quản trị, giám đốc hoặc tổng giám đốc; bổ sung quy định công khai hóa thông tin của doanh nghiệp; sửa đổi quy định về cổ phần ưu đãi biểu quyết do nhà nước nắm giữ (cổ phần “vàng”) theo hướng không giới hạn về thời gian và mức độ biểu quyết ưu đãi…

Lê Hiệp/Thanh Niên