Bộ LĐTB-XH đề xuất rút ngắn năm đóng bảo hiểm xã hội
Số năm đóng BHXH ít nhất để được hưởng lương hưu giảm từ 20 xuống 15, tiến tới 10 năm, theo đề xuất của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội.
Dự thảo tờ trình đề nghị xây dựng Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đang được Bộ Lao động Thương binh và Xã hội gửi Chính phủ, lấy ý kiến công khai đến ngày 16/6. Đánh giá chính sách bảo hiểm xã hội hiện hành có nhiều bất cập, chưa phù hợp với tốc độ già hóa dân số, Bộ đề xuất chỉnh sửa một số nhóm nội dung, trong đó có chế độ hưu trí.
Ban soạn thảo đề xuất sửa đổi điều kiện hưởng lương hưu, theo hướng giảm dần số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu từ 20 năm xuống còn 15, hướng tới 10 năm để được hưởng lương hưu. Mức hưởng sẽ được tính toán phù hợp, tạo điều kiện cho người lao động cao tuổi, có số năm tham gia bảo hiểm xã hội thấp được thụ hưởng quyền lợi.
Luật Bảo hiểm xã hội 2014 quy định người lao động đủ tuổi nghỉ hưu trong điều kiện làm việc bình thường, đóng đủ 20 năm BHXH trở lên được hưởng lương hưu. Mức hưởng hằng tháng bằng 45% mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH và tương ứng với số năm đóng theo quy định.
Lãnh đạo Bộ phân tích, quy định này “quá chặt chẽ”, 20 năm quá dài khiến nhiều lao động không thể tích lũy số năm đóng BHXH để được hưởng lương hưu. Cùng với tác động kinh tế, nhiều người nản lòng đã rời bỏ hệ thống BHXH. Về lâu dài, người già không có lương hưu sẽ tạo áp lực lớn cho xã hội khi phải bố trí nguồn lực đơn lẻ để bảo đảm an sinh, chăm sóc y tế. Nếu vẫn giữ quy định trên, diện bao phủ bảo hiểm xã hội sẽ không được thay đổi đáng kể.
Ngược lại, 10 năm đóng bảo hiểm xã hội là khoảng thời gian rất cần được quan tâm ở Việt Nam. Mục tiêu đến năm 2030, cả nước có khoảng 60% người trong độ tuổi lao động tham gia bảo hiểm xã hội.
Theo tính toán của Bộ Lao động Thương binh và xã hội, nếu thay đổi theo phương án này sẽ khuyến khích người dân tham gia vào hệ thống, làm tăng nguồn thu vào Quỹ BHXH ngắn hạn và trung hạn; nguồn chi ngắn hạn, trung hạn và dài hạn cũng sẽ tăng. Song người lao động sẽ được bảo vệ tốt hơn trước những rủi ro trong quá trình làm việc, hướng tới tuổi già có lương hưu.
Dự thảo bổ sung nhóm người tham gia BHXH bắt buộc, như chủ hộ kinh doanh cá thể, người quản lý doanh nghiệp, quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương; quy định cụ thể tham gia BHXH bắt buộc với lao động làm việc không trọn thời gian, công chức, viên chức, người hoạt động chuyên trách ở cấp xã…
Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) dự kiến trình Quốc hội xem xét cho ý kiến lần đầu tại kỳ họp tháng 12/2022 của Quốc hội khóa XV, thông qua vào tại kỳ họp tháng 5/2023 và có hiệu lực từ 1/1/2024.
Tính đến cuối 2020, Việt Nam có khoảng 14,1 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu. Hơn 3,1 triệu người trong số đó đang được hưởng lương hưu và bảo hiểm xã hội hằng tháng;1,8 triệu người hưởng trợ cấp hưu trí. Còn hơn 9,2 triệu người sau độ tuổi nghỉ hưu chưa được hưởng một tầng an sinh nào khác.
Bảo hiểm xã hội Việt Nam thống kê, bình quân người tham gia BHXH đóng góp trong 28 năm với tỷ lệ 22% vào quỹ hưu trí và tử tuất, hưởng lương hưu bình quân 25 năm với tỷ lệ hưởng 70,1%.
Hồng Anh
