Biểu tượng của “sự áp bức” ở Iran

Theo trang Euro News đưa tin, cảnh sát đạo đức của Iran đã nối lại các cuộc tuần tra trên đường phố để đảm bảo phụ nữ đeo khăn trùm đầu, gần một năm kể từ khi Mahsa Amini chết trong khi bị cảnh sát giam giữ. Kể từ đó, các cuộc biểu tình đã giảm bớt nhưng chính quyền hiện đang đe dọa bắt giữ bất kỳ phụ nữ nào coi thường quy tắc khăn trùm đầu của Hồi giáo.

Vào năm ngoái, sự phẫn nộ của công chúng bùng lên sau cái chết của cô Mahsa Amini, một phụ nữ người Kurd 22 tuổi, vào ngày 16/9/2022. Ba ngày trước đó, cô bị cảnh sát đạo đức bắt vì vi phạm quy định về trang phục của Iran. Đa số những người tham gia biểu tình là thanh niên, trong đó có cả nam và nữ, với một số cô gái thậm chí bỏ khăn trùm đầu để phản kháng.

Theo số liệu của Liên Hiệp Quốc, các cuộc biểu tình đã gây ra bạo lực và xung đột giữa người dân và cảnh sát, làm thiệt mạng hơn 300 người tại Iran. Tuy nhiên, chính quyền nước này khẳng định rằng số người thiệt mạng chỉ là 200, trong đó có cả các thành viên của lực lượng an ninh.

Hijab ở Iran bắt đầu từ đâu?

Theo Euro News, Hijab có ý nghĩa quan trọng trong xã hội Iran, bởi vì nó liên quan đến các quy tắc và giá trị truyền thống Hồi giáo và văn hóa của quốc gia này. Trong phạm vi văn hóa Hồi giáo, hijab là biểu tượng của sự kín đáo, tôn trọng và giữ gìn phẩm chất của phụ nữ. Đối với một số người, việc đeo hijab cũng thể hiện sự cam kết tôn thờ Allah và tuân thủ đạo lý tôn giáo.

Từ năm 1979, sau khi Cách mạng Hồi giáo thành công tại Iran và chế độ Hồi giáo cai trị được thiết lập, việc đeo hijab đã trở thành bắt buộc cho phụ nữ trong các nơi công cộng và các hoạt động xã hội. Mặc dù đã có những biểu tình và phản đối việc buộc phải đội hijab trong quá khứ, nhưng quy định này vẫn được duy trì rất nghiêm ngặt trong nhiều năm qua.

Các quy tắc về trang phục của người Hồi giáo được thực thi nghiêm ngặt bởi những người được gọi là “Cảnh sát đạo đức của Iran”, những người đi lang thang trên đường phố trong những chiếc xe tải để giam giữ những người có trang phục “không phù hợp”. Họ còn được gọi với cái tên khác là gasht-e ershad (tuần tra hướng dẫn).

Trong thời gian gần đây, việc thấy phụ nữ không đeo hijab trên đường phố do cuộc biểu tình đã tạo ra sự thay đổi và đánh dấu sự kiện đáng chú ý trong lịch sử văn hóa và chính trị của Iran. Việc trở lại thực thi quy định đeo hijab bởi cảnh sát đạo đức có thể gây ra những tranh cãi và phản đối tiếp tục từ một số người dân ủng hộ quyền tự do cá nhân và những giá trị hiện đại.

Biểu tượng của sự áp bức

Trước cuộc cách mạng, khi Iran được cai trị bởi một vị vua thế tục Mohammad Reza Pahlavi, nhiều phụ nữ Iran đã chủ động đội khăn trùm đầu. Họ làm như vậy vì nhiều lý do, có thể là do truyền thống, bản sắc, biểu hiện tôn giáo hoặc áp lực gia đình.

Tuy nhiên, theo nhà thơ kiêm nhà báo người Iran Asieh Amini, vấn đề chính hiện nay là phụ nữ bị buộc phải đội hijab và cô chỉ ra rằng họ có thể bị đánh đập hoặc bị giam cầm nếu vi phạm quy định này.

“Thật không may, điều này đã khiến nhiều người ghét nó,” cô nói với Euronews Culture. “Phụ nữ trải qua quá nhiều áp bức. Họ không thể chịu được sự thống trị này và muốn có quyền lợi của mình.”

“Cảnh sát nói rằng họ ở đó để tư vấn,” Amini nói thêm. “Nhưng trên thực tế, mỗi ngày, tại tất cả các thành phố của Iran, họ đang kiểm soát cơ thể phụ nữ, trang phục của họ, mọi thứ.”

Tuy nhiên, Amini – bản thân cô từng bị cảnh sát đạo đức bắt giữ – cho biết các cuộc biểu tình làm rung chuyển Iran không chỉ là quy định về trang phục.

Cô nói: “Nhu cầu của mọi người không chỉ giới hạn ở khăn trùm đầu. “Họ muốn tự do. Họ muốn dân chủ. Họ muốn được tự do khỏi nước Cộng hòa Hồi giáo này.”

Cái chết của Mahsa Amini đã khơi dậy cơn thịnh nộ dồn nén về các vấn đề bao gồm quyền tự do cá nhân ở Cộng hòa Hồi giáo và nền kinh tế quay cuồng vì lệnh trừng phạt. Các cuộc biểu tình cuối cùng đã bị chế độ đè bẹp giữa biển bạo lực và áp bức. Nhưng sự bất đồng vẫn tiếp tục theo những cách khác, với việc phụ nữ công khai bất chấp luật trùm đầu.

Các cuộc biểu tình quy mô lớn trên toàn quốc đã khiến cảnh sát ở Iran ngừng thực thi các quy định nghiêm ngặt về trang phục hồi giáo, và hiện nay phụ nữ thường được thấy trên đường phố mà không đội khăn trùm đầu.

Nhưng điều đó sẽ thay đổi, 7 tháng sau khi Chính phủ Iran tuyên bố chấm dứt hoạt động của lực lượng cảnh sát đạo đức sau loạt cuộc biểu tình lan rộng, gần đây, chính quyền Iran đã đột ngột khôi phục lại hoạt động của lực lượng này.

Cô Ismaili – sinh viên đại học tại Tehran, nói: “Bạn có nghĩ rằng cảnh sát đạo đức có thể ngăn phụ nữ không đeo khăn trùm đầu không? Họ không thể áp đặt như trước – số người không tuân thủ quy định giờ đây quá lớn.”

Tuệ Ngô