Vượt qua xu hướng bảo hộ, khai mở thị trường 2,2 tỷ dân

Dù từng nước có quy mô kinh tế không lớn nhưng nếu đoàn kết, có tiếng nói chung thì vẫn có thể vượt qua xu hướng bảo hộ mậu dịch, chủ nghĩa đơn phương trở thành một động lực thúc đẩy hợp tác.

Thúc đẩy hội nhập khu vực

Ngày 15/11, Hiệp định RCEP đã được ký kết. Việc ký kết Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) đánh dấu mốc quan trong trong tiến trình hội nhập kinh tế của Việt Nam và tất cả các nước tham gia đàm phán Hiệp định.

Theo Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh, Hiệp định RCEP, khi được 15 thành viên thực thi, sẽ tạo nên một thị trường lớn với quy mô 2,2 tỷ người tiêu dùng, chiếm khoảng 30% dân số thế giới, với GDP gần 27 nghìn tỷ USD, chiếm khoảng 30% GDP toàn cầu và sẽ trở thành khu vực thương mại tự do lớn nhất trên thế giới. Với các cam kết về mở cửa thị trường trong lĩnh vực hàng hóa, dịch vụ, đầu tư và hài hòa hóa quy tắc xuất xứ giữa tất cả các bên tham gia cũng như tăng cường các biện pháp tạo thuận lợi thương mại, việc thiết lập Hiệp định này sẽ tạo cơ hội để phát triển các chuỗi cung ứng mới trong khu vực.

Ngoài ra, Hiệp định RCEP sẽ giúp thiết lập thị trường xuất khẩu ổn định lâu dài cho Việt Nam và các nước ASEAN.

Ý nghĩa quan trọng nhất được Bộ trưởng Công Thương nhắc đến là việc kết thúc đàm phán và ký kết Hiệp định RCEP sẽ góp phần đề cao vai trò trung tâm của ASEAN trong quá trình định hình cấu trúc khu vực do RCEP là liên kết kinh tế khu vực có quy mô lớn nhất mà ASEAN đóng vai trò dẫn dắt cho đến nay. Hiệp định RCEP là sáng kiến đầu tiên do ASEAN đề xuất và được các nước đối tác ủng hộ.

Tuy nhiên, do mấy năm gần đây bối cảnh quốc tế có nhiều diễn biến phức tạp với sự nổi lên của xu hướng bảo hộ mậu dịch cũng như chủ nghĩa đơn phương nên Hiệp định RCEP cũng chưa thể kết thúc đàm phán. Chính vì vậy, trong một vài năm gần đây, tất cả các nước Chủ tịch ASEAN đều đưa ra mục tiêu kết thúc đàm phán và ký kết Hiệp định. Điều này cho thấy dù từng nước có quy mô kinh tế không lớn nhưng nếu đoàn kết và có tiếng nói chung thì vẫn có thể trở thành một động lực thúc đẩy hợp tác trong khu vực.

Trong báo cáo mang tên “Việt Nam năng động: Tạo nền tảng cho một nền kinh tế thu nhập cao” phát hành tháng 5/2020, Ngân hàng Thế giới (WB) cũng đã điểm mặt vai trò của RCEP trong việc liên kết các khu vực.

Theo WB, do tầm quan trọng kinh tế ngày càng tăng của châu Á, thúc đẩy hội nhập khu vực mạnh mẽ hơn sẽ mang lại những lợi ích dài hạn quan trọng. Ngoài ra, trong trường hợp mối quan hệ thương mại và đầu tư với các nước phương Tây có thể tiếp tục căng thẳng, hội nhập ở khu vực châu Á sẽ có giá trị chiến lược lớn đối với Việt Nam để ngăn chặn sự cô lập với các thị trường quan trọng trên thế giới.

“Sự tham gia của Việt Nam vào CPTPP và RCEP mang đến những cơ hội lớn để thúc đẩy chương trình nghị sự về giảm hàng rào thương mại thuế quan và phi thuế quan trong khu vực. Những hoạt động đầu tư chiến lược vào nâng cao tính kết nối qua biên giới trong khu vực cũng có thể góp phần giảm chi phí hậu cần và thương mại” Ngân hàng Thế giới đánh giá.

Không có cú sốc giảm thuế

Giống như nhiều hiệp định khác, cơ hội mà RCEP mang lại cũng song hành cùng với khó khăn và thách thức. Trước hết, Hiệp định RCEP có thể mang đến sức ép cạnh tranh đối với hàng hóa, dịch vụ của Việt Nam. Đặc điểm các nền kinh tế trong khu vực RCEP cho thấy nhiều đối tác có cơ cấu sản phẩm tương tự Việt Nam, có năng lực cạnh tranh mạnh hơn Việt Nam trong khi chất lượng và hàm lượng giá trị gia tăng của hầu hết sản phẩm của Việt Nam còn khiêm tốn. Vì vậy, khi Hiệp định RCEP đi vào hiệu lực thì sức ép cạnh tranh sẽ gia tăng.

Ngoài ra, đầu vào sản xuất của Việt Nam vẫn còn phụ thuộc nhất định vào các nguồn nhập khẩu, trong khi khả năng cải thiện vị trí trong chuỗi giá trị khu vực còn hạn chế cũng như mức độ tham gia cung cấp thương mại dịch vụ toàn cầu của Việt Nam còn khá khiêm tốn.

Liệu việc Việt Nam ký kết Hiệp định RCEP có làm tăng nguy cơ nhập siêu từ một số nước thành viên Hiệp định RCEP không? Bộ trưởng Công Thương Trần Tuấn Anh cho rằng: “Chúng ta không quá lo ngại về khả năng tăng nhập siêu. Không những thế, các doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ nên sẽ có nhiều cơ hội tham gia các chuỗi cung ứng mới do Hiệp định RCEP tạo ra nếu có thể khai thác triệt để lợi ích do Hiệp định này mang lại”.

Theo các chuyên gia, do Việt Nam đã có sẵn các FTA với các thành viên của RCEP, lợi ích từ RCEP sẽ lớn hơn nếu thể chế thương mại và đầu tư của Việt Nam giúp thực hiện hài hòa RCEP với FTA đã có. Việc khai thác RCEP không chỉ hướng tới cải thiện quy mô thương mại và đầu tư của Việt Nam, mà phải giúp gắn kết hiệu quả hơn doanh nghiệp Việt Nam vào chuỗi giá trị khu vực.

Ở bình diện rộng hơn, tư duy thực hiện RCEP cũng phải giúp củng cố tính tự chủ và sức chống chịu của nền kinh tế, nhằm hạn chế tác động bất lợi từ các diễn biến kinh tế thương mại đầu tư ở khu vực. Đáng lưu ý, việc chuẩn bị cho thực hiện RCEP diễn ra càng sớm (không phụ thuộc vào thời điểm thực hiện RCEP) thì lợi ích thu được càng nhiều và vững chắc hơn.

H.Duy/ VNN