Vụ bê bối của Uber và màn lách luật chấn động thế giới

Loạt tài liệu bí mật bị rò rỉ đã tiết lộ về cách gã khổng lồ taxi công nghệ Uber lách luật, lừa bịp cảnh sát, lợi dụng bạo lực và bí mật vận động chính phủ để mở rộng quy mô. Đồng thời khiến hàng nghìn tài xế gặp khủng hoảng vì lời hứa hẹn “béo bở”.

Hơn 124.000 tài liệu mật (hồ sơ Uber) bị rò rỉ, cho thấy những thực tiễn đáng nghi vấn về mặt đạo đức đã thúc đẩy sự phát triển của công ty thành một trong những thương hiệu nổi tiếng nhất của thung lũng Silicon.

Tài liệu bị rò rỉ thuộc khoảng thời gian 5 năm khi Uber nằm dưới sự điều hành của nhà đồng sáng lập Travis Kalanick, người đã cố đưa dịch vụ taxi công nghệ vào các thành phố trên khắp thế giới bằng nhiều chiến thuật, ngay cả khi chúng vi phạm luật và quy định về taxi.

Dữ liệu cho thấy Uber đã cố gắng tăng cường sự ủng hộ bằng cách kín đáo làm thân với các thủ tướng, tổng thống, tỷ phú, nhà tài phiệt và các ông trùm truyền thông.

Bộ nhớ cache chứa tài liệu bị rò rỉ, kéo dài từ năm 2013 đến năm 2017, bao gồm hơn 83.000 email, tin nhắn iMessages và WhatsApp giữa ông Kalanick và ban lãnh đạo công ty.

Trang Guardian đã dẫn đầu cuộc điều tra toàn cầu về dữ liệu Uber bị rò rỉ, chia sẻ dữ liệu đó với tổ chức truyền thông trên khắp thế giới thông qua Hiệp hội Nhà báo Điều tra Quốc tế (ICIJ). Hơn 180 nhà báo tại 40 hãng truyền thông bao gồm Le Monde, Washington Post và BBC trong những ngày tới sẽ xuất bản một loạt phóng sự điều tra về gã khổng lồ taxi công nghệ.

Trong một tuyên bố phản hồi về vụ rò rỉ, Uber thừa nhận “những sai lầm”, nhưng cho biết họ đã thay đổi từ năm 2017 dưới sự lãnh đạo của Giám đốc điều hành hiện tại là ông Dara Khosrowshahi.

Hồ sơ bao gồm các hoạt động của Uber trên 40 quốc gia trong thời kỳ mà công ty trở thành một gã khổng lồ toàn cầu, đưa dịch vụ gọi taxi tư nhân qua ứng dụng của mình đến nhiều thành phố mà công ty vẫn hoạt động cho đến ngày nay.

Công ty đã thúc đẩy thu hẹp thị trường taxi truyền thống và việc gây áp lực lên các chính phủ nhằm viết lại luật để giúp mở đường cho mô hình làm việc dựa trên ứng dụng, kinh tế hợp đồng đã phổ biến trên toàn thế giới.

Trong một nỗ lực dập tắt phản ứng dữ dội chống lại công ty và cố thay đổi luật taxi và lao động, Uber đã lên kế hoạch chi 90 triệu USD bất thường vào năm 2016 để vận động hành lang và quan hệ công chúng, một tài liệu cho thấy.

Chiến lược của hãng thường là cố tiếp cận lãnh đạo thành phố và quan chức ngành vận tải, và sau đó là lãnh đạo cấp cao của các quốc gia.

Vụ rò rỉ cũng chứa các tin nhắn giữa Kalanick và Emmanuel Macron, người đã bí mật giúp đỡ công ty này ở Pháp khi ông còn là Bộ trưởng Kinh tế, cho phép Uber tiếp cận thường xuyên và trực tiếp với ông và nhân viên của ông.

Ông Macron, hiện là Tổng thống Pháp, dường như đã dùng rất nhiều thời gian để giúp Uber.

Ngoài ông Macron, Phó tổng thống Mỹ lúc bấy giờ là Joe Biden dường như cũng nằm trong đường dây bí mật này

Được biết, ông Biden dường như đã sửa đổi bài phát biểu đã chuẩn bị trước của mình tại Davos sau khi gặp Kalanick, để đề cập đến một giám đốc điều hành mà công ty của người này sẽ cho hàng triệu công nhân “tự do làm việc bao nhiêu giờ tùy thích, tự quản lý cuộc sống của họ như họ muốn”.

Ngoài cuộc gặp với ông Biden tại Davos, ban lãnh đạo Uber đã gặp mặt trực tiếp ông Macron, Thủ tướng Ireland Enda Kenny, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và George Osborne, Thủ tướng Anh vào thời điểm đó. Một ghi chú từ cuộc họp miêu tả Osborne là một “người ủng hộ mạnh mẽ”.

Dù cuộc gặp tại Davos với ông Osborne được công bố, dữ liệu cho thấy sáu bộ trưởng trong nội các Anh đã có các cuộc họp với Uber không công khai.

Tài liệu cho thấy Uber rất thành thạo trong việc tìm kiếm các con đường không chính thức để gây ảnh hưởng, thông qua bạn bè hoặc người trung gian, hoặc tìm cách gặp gỡ không chính thức với các chính trị gia, mà tại đó không có mặt trợ lý và quan chức của họ.

Công ty đã tranh thủ được sự ủng hộ của những nhân vật quyền lực ở Nga, Italy và Đức bằng cách cung cấp cho họ cổ phần tài chính và biến họ thành “nhà đầu tư chiến lược”.

Và trong nỗ lực định hình các cuộc tranh luận về chính sách, họ đã trả cho nhiều học giả nổi tiếng hàng trăm nghìn USD để làm nghiên cứu ủng hộ tuyên bố của công ty về lợi ích của mô hình kinh tế của mình.

Bảo Trâm