Vụ án Thái Khắc Thành: Có nhiều tình tiết giảm nhẹ, HĐXX hoàn toàn có đủ cơ sở để xem xét
Việc ông Thái Khắc Thành, một nông dân ở Nghệ An, bị tuyên phạt 6 năm tù vì hành vi nuôi và bán gà lôi trắng đang dấy lên nhiều tranh cãi trong giới luật học và dư luận xã hội. Dưới góc độ pháp lý và nhân đạo, nhiều chuyên gia cho rằng bản án sơ thẩm cần được xem xét lại theo tinh thần nhân văn và cập nhật đúng quy định pháp luật hiện hành.
Vụ việc ông Thái Khắc Thành (SN 1980, trú tại huyện Đô Lương, tỉnh Nghệ An) là một nông dân thuần túy. Vì đam mê chăn nuôi các giống gia cầm quý hiếm, ông đã nuôi 3 con gà lôi trắng (tên khoa học: Lophura nycthemera), sau đó nhân giống ra 10 cá thể gà con và đem bán để kiếm thêm thu nhập.
Tuy nhiên, vào thời điểm đó, gà lôi trắng được xếp vào nhóm IB – nhóm động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ theo Nghị định 84/2021/NĐ-CP. Căn cứ vào đó, ông Thành bị khởi tố và sau đó bị TAND khu vực 5 (tỉnh Hưng Yên) tuyên 6 năm tù giam vì tội “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm” theo điểm b, khoản 2, Điều 244 Bộ luật Hình sự.
Luật sư Dương Lê Ước An (Đoàn Luật sư Hà Nội) cho rằng bản án sơ thẩm là chưa phù hợp với chính sách pháp luật mới.
Cụ thể, từ ngày 01/7/2025, Thông tư 27/2025/TT-BNNMT của Bộ Nông nghiệp và Môi trường có hiệu lực, trong đó gà lôi trắng được chuyển từ nhóm IB sang nhóm IIB, tức không còn thuộc diện loài cực kỳ nguy cấp cần bảo vệ nghiêm ngặt. Tuy nhiên, phiên tòa sơ thẩm ngày 08/8/2025 vẫn áp dụng quy định cũ để kết tội ông Thành, là không phù hợp với nguyên tắc pháp luật hiện hành.
Điều 29 Bộ luật Hình sự cũng quy định: nếu tại thời điểm điều tra, truy tố hoặc xét xử mà chính sách pháp luật thay đổi theo hướng hành vi không còn nguy hiểm cho xã hội, thì người bị truy tố có thể được miễn trách nhiệm hình sự. Việc xét xử ông Thành vào thời điểm sau ngày 1/7/2025 nhưng vẫn áp dụng khung pháp lý cũ là bỏ qua một quy định quan trọng và có lợi cho người dân.
Luật sư An cũng chỉ rõ, bị cáo có nhiều tình tiết giảm nhẹ được quy định rõ tại Điều 51 Bộ luật Hình sự:
-Thành khẩn khai báo, ăn năn hối cải (điểm s, khoản 1).
-Tự nguyện nộp lại toàn bộ số tiền thu lợi bất chính.
-Tích cực hợp tác với cơ quan điều tra (điểm t, khoản 1).
-Gia đình có công với cách mạng, bố mẹ được tặng huân, huy chương kháng chiến (khoản 2).
Điều này mở ra khả năng tòa án áp dụng Điều 54 BLHS, cho phép quyết định hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt hoặc chuyển sang hình phạt nhẹ hơn, như cải tạo không giam giữ, án treo, hoặc xử phạt hành chính.
Theo phân tích của luật sư An, hành vi của ông Thái Khắc Thành không xuất phát từ động cơ vụ lợi hoặc ý đồ xâm hại đến môi trường tự nhiên. Ông không buôn bán trái phép trên quy mô lớn, không phá rừng, săn bắt hay vận chuyển động vật hoang dã trái phép.
Động cơ của ông Thành mang tính cá nhân, gia đình và sinh kế, xuất phát từ niềm đam mê chăn nuôi giống gà lạ, và thiếu hiểu biết pháp luật về phân loại động vật quý hiếm. Trong bối cảnh người nông dân còn hạn chế về thông tin pháp lý, việc xử phạt nặng sẽ gây nên tâm lý e ngại, thậm chí bất bình trong xã hội.
Ngày 13/8, Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh Hưng Yên chính thức có văn bản đề nghị hủy bản án hình sự sơ thẩm số 35/2025/HS-ST, do không đúng với sự thay đổi của chính sách pháp luật. Đồng thời, VKS cũng cho rằng cần điều tra lại để xác định chính xác giá trị các cá thể gà, làm căn cứ xác định tội danh theo hướng Điều 234 BLHS – “Vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã”, một tội danh có khung hình phạt nhẹ hơn rất nhiều.
Vụ án của ông Thái Khắc Thành là một ví dụ điển hình cho thấy sự cần thiết của việc xét xử linh hoạt, công bằng và nhân văn, đặc biệt trong bối cảnh pháp luật vừa có sự thay đổi rõ rệt.
Việc VKSND tỉnh Hưng Yên đề nghị hủy bản án sơ thẩm để điều tra lại thể hiện tinh thần thượng tôn pháp luật và tính nhân văn trong hoạt động tố tụng. Đây là một quyết định đúng đắn, kịp thời, cho thấy sự chủ động cập nhật chính sách mới và bảo đảm quyền lợi hợp pháp cho bị cáo trong bối cảnh pháp luật đã có sự thay đổi theo hướng có lợi.
Thảo Nguyên
