Việt Nam sở hữu một loại nông sản quý như “vàng” nông dân thu bạc tỷ mỗi năm 

Nửa đầu năm 2024, thị trường cà phê và hạt tiêu toàn cầu đã chứng kiến sự biến động lớn với mức tăng giá chưa từng có. Việt Nam, với vai trò là quốc gia xuất khẩu hàng đầu về cà phê và hạt tiêu, đã ghi nhận những con số ấn tượng trong báo cáo mới nhất của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Bộ NN-PTNT).

Tính đến hết tháng 6/2024, Việt Nam đã xuất khẩu khoảng 902.000 tấn cà phê, thu về 3,22 tỷ USD. Dù lượng cà phê xuất khẩu giảm 10,5% so với cùng kỳ năm ngoái, nhưng giá trị lại tăng mạnh 34,6%. Điều này chủ yếu nhờ giá cà phê xuất khẩu bình quân tăng tới 50,4% so với năm 2023.

Theo ông Phan Minh Thông, Chủ tịch Hội đồng Quản trị Phúc Sinh Group, nhận xét: “Giá cà phê đã tăng tới 320% từ đầu vụ đến cuối vụ, khiến người nông dân tràn ngập niềm vui vì thu được rất nhiều tiền.” Tuy nhiên, đối với các nhà xuất khẩu và mua hàng toàn cầu, mức giá cao cùng với nguồn cung giảm đã tạo ra nhiều khó khăn.

Cụ thể, tháng 1/2024, giá cà phê ở mức 78.900 đồng/kg. Đến ngày 29/4, giá tăng đột biến đạt đỉnh lịch sử 134.000 đồng/kg. Hiện tại, giá cà phê nhân xô dao động từ 120.000-121.000 đồng/kg. Dù có sự biến động nhưng giá cà phê vẫn ở mức cao, trong khi giá thành sản xuất chỉ từ 36.000-40.000 đồng/kg, mang lại lợi nhuận lớn cho người nông dân.

Trong cùng giai đoạn, Việt Nam đã xuất khẩu gần 129.000 tấn hạt tiêu, thu về 565,3 triệu USD. Mặc dù lượng xuất khẩu giảm 10%, nhưng giá trị lại tăng 27% do giá hạt tiêu tăng mạnh và duy trì ở mức cao.

Đầu năm 2024, giá hạt tiêu nội địa dao động ở mức 80.000-82.000 đồng/kg. Trong nửa đầu tháng 6, giá tăng mạnh và đạt đỉnh 180.000 đồng/kg vào ngày 12/6, mức cao kỷ lục kể từ năm 2016. Hiện tại, giá hạt tiêu dao động từ 152.000-155.000 đồng/kg.

Giá hạt tiêu xuất khẩu cũng tăng phi mã. Tiêu đen của Việt Nam hiện được giao dịch ở mức 6.400-6.900 USD/tấn, tăng 67,5% so với đầu năm 2024. Tiêu trắng có giá 9.500 USD/tấn, tăng 66,7%. Đặc biệt, trong tháng 6/2024, giá tiêu xuất khẩu của Việt Nam đã tăng mạnh, vươn lên vị trí đầu bảng trong số các nước xuất khẩu lớn trên thế giới.

Theo Cục Trồng trọt (Bộ NN-PTNT), niên vụ 2023-2024, tổng diện tích trồng cà phê của Việt Nam là 709.041 ha. Tuy nhiên, các vùng trồng cà phê lớn đều gặp hạn hán và sâu bệnh, khiến sản lượng giảm 20% so với niên vụ trước, xuống còn 1,47 triệu tấn – mức thấp nhất trong 4 năm qua. Sự sụt giảm này đã làm giảm mạnh nguồn cung cà phê Robusta trên thị trường thế giới.

Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam (VICOFA) dự báo, sản lượng cà phê Robusta niên vụ 2024-2025 sẽ chỉ đạt 1,28-1,35 triệu tấn, giảm tới 20% so với niên vụ trước. Sự suy giảm này tiếp tục siết chặt nguồn cung Robusta toàn cầu, đẩy giá cà phê thế giới lên cao.

Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam thông tin, hạn hán kéo dài đã khiến sản lượng hạt tiêu năm nay của Việt Nam giảm 10%, chỉ còn khoảng 170.000 tấn – mức thấp nhất trong 5 năm gần đây. Nhiều quốc gia sản xuất lớn khác cũng dự báo sẽ sụt giảm sản lượng do hiện tượng El Nino và suy giảm diện tích canh tác. Điều này đã tạo áp lực lớn lên nguồn cung hạt tiêu toàn cầu, dự báo sẽ còn tiếp tục tăng giá mạnh trong những năm tới.

Với giá cà phê và hạt tiêu tăng mạnh, nông dân Việt Nam đã thu được lợi nhuận lớn. Giá thành sản xuất cà phê chỉ từ 36.000-40.000 đồng/kg, trong khi giá bán hiện tại lên tới 120.000-121.000 đồng/kg. Tương tự, giá thành sản xuất hạt tiêu khoảng 80.000 đồng/kg, trong khi giá bán dao động từ 152.000-155.000 đồng/kg.

Sự tăng giá của cà phê và hạt tiêu đã khiến nhiều nhà xuất khẩu và người mua trên thế giới gặp khó khăn. Ông Phan Minh Thông cho biết, “Nguồn cung giảm và giá cao khiến nhiều doanh nghiệp phải đối mặt với tình trạng khan hiếm hàng và tăng chi phí sản xuất.”

Theo ông Hoàng Phước Bính, Phó Chủ tịch Hiệp hội Hồ tiêu Chư Sê (Gia Lai), chu kỳ tăng giá hạt tiêu lần này có thể kéo dài hơn 10 năm. Giá hạt tiêu có thể đạt đỉnh mới 350.000-400.000 đồng/kg – mức siêu đắt đỏ. Tuy nhiên, giá sẽ có biến động nhưng trong dài hạn vẫn theo đà tăng.

Theo ông Phan Minh Thông cũng dự báo, “Trong 5 năm tới, sự căng thẳng về giá cà phê và hạt tiêu còn lớn hơn rất nhiều so với hiện tại.” Thế giới đang biến đổi, nhiều nông dân không còn muốn làm nông nghiệp nữa và chúng ta có thể phải chứng kiến sự xê dịch lớn trong trồng trọt.

Theo Bộ NN-PTNT dự báo, năm 2024, xuất khẩu cà phê của Việt Nam có thể vượt 5 tỷ USD, thậm chí có thể lên tới 6 tỷ USD – mức cao nhất trong lịch sử. Ngành hàng hồ tiêu kỳ vọng sẽ đạt kim ngạch 1 tỷ USD.

Tóm laị, sự tăng giá mạnh mẽ của cà phê và hạt tiêu trong nửa đầu năm 2024 đã mang lại niềm vui lớn cho nông dân Việt Nam, nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức cho thị trường quốc tế. Với vị thế là quốc gia xuất khẩu hàng đầu về cà phê và hạt tiêu, Việt Nam đang nắm giữ vai trò quan trọng trong việc định hình giá cả và nguồn cung toàn cầu. Trong tương lai, sự biến động của thị trường nông sản này dự kiến sẽ tiếp tục mang lại cơ hội và thách thức cho cả người nông dân và doanh nghiệp xuất khẩu.

Bích Ngân