Aljazeera: Khi “phép màu châu Á” không còn, Việt Nam vẫn làm điều thần kỳ
Trong khi “phép màu châu Á” – điều đã giúp các quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc trở thành cường quốc – nay đã không còn trước áp lực từ thế giới phương Tây, nhưng điều kỳ diệu mang tên Việt Nam đã khiến nhiều nhà quan sát trên thế giới phải ngỡ ngàng, như cách mà đài Aljazeera (Ả Rập) đã phải sửng sốt…
Trong bài báo “Việt Nam đang trên đà phát triển thịnh vượng, liệu sẽ là kỳ tích châu Á tiếp theo?”, đài Aljazeera nhận định chỉ trong vòng vài ngày kể từ khi Trung Quốc công bố trường hợp nhiễm virus Covid-19 đầu tiên, Việt Nam đã cảnh giác và sớm có những động thái trong việc phòng chống dịch bệnh. Việc nhanh chóng thực hiện các biện pháp cách li xã hội và chữa trị đã khiến tỷ lệ tử vong ở mức thấp nhất trên thế giới với tỉ lệ tử vong là một trên một triệu người.
Trong một bài báo đăng trên tờ New York Times của Mỹ, nhà báo Rocher Sharma cho rằng động thái ngăn chặn dịch bệnh quyết liệt đã cho phép Việt Nam nhanh chóng khôi phục lại các hoạt động thương mại và nền kinh tế của Việt Nam được dự đoán sẽ có tốc độ phát triển nhanh nhất thế giới trong năm nay.
Trong khi nhiều quốc gia phải chịu những tổn thất lớn về kinh tế và buộc phải xin hỗ trọ từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế thì nền kinh tế Việt Nam đang tăng trưởng với tốc độ 3% hàng năm, và đáng ngạc nhiên hơn là tăng trưởng của Việt Nam lại được thúc đẩy bởi thặng dư thương mại kỷ lục mặc cho dư chấn của sự sụp đổ nền thương mại toàn cầu.
Trên thực tế, Việt Nam đã nỗ lực để đạt được sự phát triển thần ký này trong một thời gian dài. Sau Thế chiến thứ hai, những “phép màu châu Á” (đầu tiên là Nhật Bản, sau đó là Đài Loan, Hàn Quốc và gần đây nhất là Trung Quốc) đã thoát nghèo nhờ vào các chính sách cởi mở với thương mại và đầu tư và trở thành các cường quốc xuất khẩu.
Hiện tại, Việt Nam đã và đang đi trên con đường tương tự nhưng với bối cảnh là trong một kỷ nguyên hoàn toàn mới khi mà những điều kiện làm nên điều kỳ diệu của châu Á đã không còn nữa, một kỷ nguyên toàn cầu hóa nhanh chóng đầy thách thức với dòng chảy thương mại và đầu tư ngày càng tăng trong khi tăng trưởng kinh tế toàn cầu đang dần chững lại.
Trong những điều kiện đó, các cường quốc phương Tây đã có những bước đi nhằm ngăn chặn chiến lược mà các phép màu kinh tế trước đây đã sử dụng để phát triển. Như việc gán mác thao túng tiền tệ của chính phủ Hoa Kỳ và bắt đầu cuộc điều tra tương tự như sự kiện châm ngòi cho cuộc chiến thuế quan với Trung Quốc.
Trong giai đoạn thịnh vượng, những kỳ tích châu Á đầu tiên đã đạt được mức tăng trưởng xuất khẩu hàng năm gần 20% – gần như gấp đôi mức trung bình của các nước thu nhập thấp hoặc trung bình vào thời điểm đó, và Việt Nam hiện tại đã duy trì tốc độ tăng trưởng tương tự trong 3 thập kỷ liên tiếp.
Ngay cả với bối cảnh suy giảm thương mại toàn cầu vào năm 2010, xuất khẩu của Việt Nam vẫn tăng đến 16% – cho đến nay vẫn là tốc độ phát triển nhanh nhất trên thế giới, gấp gần ba lần so với mức trung bình ở các quốc gia đang phát triển.
Trong khi các nền kinh tế mới nổi khác chi tiêu phần lớn cho phúc lợi xã hội nhằm mục đích xoa dịu cử tri thì Việt Nam lại tập trung phân bổ nguồn lực để chuẩn bị cơ sở hạ tầng cho xuất khẩu bằng cách xây dựng đường xá, bến cảng để vận chuyển hàng hóa ra nước ngoài, xây dựng trường học để đầu tư cho giáo dục. Và hơn hết chính phủ cũng đầu tư khoảng 8% GDP hàng năm trong các dự án xây dựng mới, theo các báo cáo thì Việt Nam hiện là nước đạt điểm số đánh giá cao nhất về chất lượng cơ sở hạ tầng khi so sánh với bất cứ quốc gia nào trong cùng giai đoạn phát triển tương tự.
Trong 5 năm qua, đầu tư trực tiếp từ nước ngoài vào Việt Nam chiếm khoảng hơn 6% GDP – tỷ lệ cao nhất so với bất kỳ quốc gia có nền kinh tế mới nổi nào.
Hầu hết các khoản đầu tư này đều hướng tới việc xây dựng nhà máy sản xuất và các cơ sở hạ tầng liên quan, và phần lớn chúng hiện đang xuất phát từ các nền kinh tế lớn của châu Á bao gồm Hàn Quốc, Nhật Bản và Trung Quốc. Hiểu theo một cách khác, chính là những phép màu cũ đang tiếp sức cho những phép màu mới.
Việt Nam trong kỷ nguyên thịnh vượng
Việt Nam đang trở thành điểm đến tối ưu của các công ty sản xuất hàng xuất khẩu trong tình hình căng thẳng thương mại leo thang và chi phí sản xuất tăng cao ở Trung Quốc. Thu nhập bình quân đầu người hàng năm ở Việt Nam đã tăng gấp 5 lần kể từ cuối những năm 1980, đạt mức 3.000 USD/người trong khi chi phí nhân công vẫn chiếm một nửa chi phí lao động trong nước. So sánh dựa trên nhóm thu nhập, các đánh giá cho rằng trình độ của nhân công Việt Nam tốt hơn so với nhân công Trung Quốc hiện nay.
Lực lượng lao động có trình độ này đang giúp Việt Nam leo lên “đỉnh của kim tự tháp”, có lẽ là nhanh hơn bất kỳ đối thủ cạnh tranh nào trong việc sản xuất hàng hóa ngày càng phức tạp. Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa, Việt Nam cũng là nước tích cực mở rộng và giao lưu kinh tế thế giới với hơn hàng loạt các hiệp định thương mại tự do đã được ký kết, trong đó có hiệp định lịch sử vừa được ký kết với Liên minh châu Âu.
Nhưng liệu Việt Nam có thể tiếp tục thành công, bất chấp những trở ngại tiềm tàng? Mặc dù tốc độ tăng nhân khẩu học của dân số trong độ tuổi lao động đã chậm lại, phần lớn người Việt Nam vẫn sống ở nông thôn, nghĩa là nền kinh tế có thể tiếp tục phát triển bằng cách chuyển lao động từ nông thôn ra thành thị làm việc. Trong 5 năm qua, không có quốc gia lớn nào có khả năng tăng gấp đôi tỷ trọng xuất khẩu toàn cầu nhiều hơn Việt Nam.
Cho đến nay, Chính phủ Việt Nam đã có những quyết sách đúng đắn và toàn diện trong quá trình phát triển kinh tế thông qua các chính sách kinh tế cởi mở và quản lý tài chính hợp lý và Việt Nam đã duy trì được tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ cho đến nay, vượt qua các sai lầm thường thấy của những nền kinh tế đang phát triển như thâm hụt chính phủ lớn hoặc nợ công.
Có những quan điểm cho rằng các khoản nợ ngày càng tăng dẫn đến sự bùng nổ của các cuộc khủng hoảng tài chính đã chấm dứt sự tăng trưởng bền vững ở Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan và kịch bản có thể lặp lại trong quá trình phát triển kinh tế của Việt Nam hiện tại. Quả thực con đường phát triển nào cũng có rủi ro nhưng Việt Nam hiện tại đã như một kỳ tích châu Á trong thời đại mới, đang vươn mình tới sự thịnh vượng.
Anh Thư
