Vì sao Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ thăm Việt Nam?
Chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đến Đông Nam Á nhằm thể hiện chính quyền Biden rất quan tâm đến khu vực sau khi một loạt sự kiện tiếp xúc gặp trục trặc.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin tuần này thăm ba nước Đông Nam Á Singapore, Việt Nam và Philippines, trong đó ông dừng chân ở Việt Nam ngày 28-29/7.
Chính quyền Biden đã xác định khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương là khu vực ưu tiên chiến lược và nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xây dựng mạng lưới các đồng minh và đối tác. Tài liệu Hướng dẫn Chiến lược An ninh Quốc gia Tạm thời của chính quyền Biden được đưa ra hồi tháng ba nêu rõ rằng Mỹ “sẽ làm sâu sắc hơn quan hệ đối tác với Ấn Độ, làm việc cùng với New Zealand, cũng như Singapore, Việt Nam và các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) khác để thúc đẩy các mục tiêu chung”.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đến Việt Nam chiều 28/7. Video: Twitter/SecDef.
Cho đến nay chính quyền Biden đã chú ý đến Trung Đông, châu Âu, Đông Bắc Á và Afghanistan. Nỗ lực làm việc với ASEAN đã có khởi đầu không tốt khi cuộc họp vào ngày 25/5 giữa Ngoại trưởng Anthony Blinken và các bộ trưởng ngoại giao ASEAN bị hủy vài phút sau khi bắt đầu vì vấn đề kỹ thuật. Vào thời điểm đó, Blinken đang bay đến Trung Đông. Bộ trưởng Quốc phòng Lloyd Austin vốn có kế hoạch dừng chân ở Việt Nam trước khi tham dự Đối thoại Shangri-la ở Singapore ngày 4-5/6. Tuy nhiên, chuyến đi này bị hủy do Covid-19.
“Chuyến thăm của Ngoại trưởng Austin tới Singapore, Việt Nam và Philippines báo hiệu sự tái khởi động nhanh chóng trong nỗ lực làm việc với Đông Nam Á của Mỹ”, Carl Thayer, giáo sư danh dự tại Đại học New South Wales của Australia, nhận xét và chỉ ra chuyến công du diễn ra sau cuộc họp trực tuyến giữa Blinken và những người đồng cấp ASEAN ngày 13/7.
Blinken đã nhắc lại cam kết của chính quyền Biden đối với vai trò trung tâm của ASEAN và nhấn mạnh vai trò thiết yếu của ASEAN trong khu vực Ấn Độ – Thái Bình Dương”. Người phát ngôn Lầu Năm Góc John Kirby cũng nói rằng chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Austin là để chứng minh rằng Mỹ có “cam kết lâu dài” đối với Đông Nam Á và ASEAN là “một phần thiết yếu của cấu trúc Ấn Độ – Thái Bình Dương”.
Murray Hiebert, chuyên gia về Đông Nam Á thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, cho biết nhiều người cảm thấy rằng dưới thời chính quyền cựu tổng thống Trump, Mỹ đã không chú ý nhiều đến Đông Nam Á. “Truyền thông và một số trung tâm nghiên cứu đã đặt câu hỏi “nước Mỹ ở đâu rồi? Chính quyền Biden đã nhậm chức 7 tháng mà họ vẫn chưa làm gì hết”, ông nói.
Chuyến thăm nhằm để Đông Nam Á “hiểu rằng Mỹ vẫn coi trọng khu vực và họ sẽ không ngồi yên để bị lấn át sức ảnh hưởng ở khu vực này. Đây là nỗ lực để bắt kịp sức ảnh hưởng của Trung Quốc sau khi khởi đầu chậm”, Hiebert nói thêm.
Trong cuộc họp báo trước chuyến thăm, Bộ trưởng Austin cho biết các chủ đề chính trong chuyến công du bao gồm tái khẳng định Mỹ là đối tác đáng tin cậy trong các vấn đề an ninh khu vực, cam kết hỗ trợ Đông Nam Á chống Covid-19 và phục hồi sau đại dịch. Austin sẽ nhắc lại cam kết của Mỹ đối với “một trật tự khu vực công bằng, cởi mở và bao trùm hơn” và tự do hàng hải. Austin cũng sẽ cung cấp thông tin cho các nước chủ nhà về các kế hoạch của Lầu Năm Góc nhằm cập nhật và hiện đại hóa khả năng quân sự của Mỹ ở Ấn Độ – Thái Bình Dương và đề xuất con đường hợp tác song phương sau này.
Austin khẳng định vấn đề Biển Đông sẽ được nêu ra trong các cuộc thảo luận. “Tôi sẽ nói rõ quan điểm của chúng tôi về các yêu sách vô nghĩa và vô căn cứ của Trung Quốc ở Biển Đông”, ông nhấn mạnh.
“Vì đây là chuyến thăm Đông Nam Á đầu tiên của Austin, ông ấy quan tâm đến việc trao đổi quan điểm về Biển Đông để xác định các lĩnh vực tiềm năng cho hợp tác trong tương lai”, Thayer nói.
Philippines là đồng minh của Mỹ nhưng mối quan hệ dưới thời Tổng thống Rodrigo Duterte đã trở nên căng thẳng và cần được sửa chữa. Các cuộc thảo luận của Austin tại Philippines có thể tập trung vào thuyết phục Tổng thống Duterte về độ tin cậy của cam kết của Mỹ ở Biển Đông theo Hiệp ước Phòng thủ chung năm 1951. Ông cũng sẽ cố gắng tuyết phục Duterte đồng ý sửa đổi Thỏa thuận các Lực lượng Thăm viếng, Thayer nhận định.
Các cuộc thảo luận của Austin với người đồng cấp Philippines Delfin Lorenzana có thể tập trung vào mua bán vũ khí, đào tạo và hỗ trợ của Mỹ cũng như các cuộc tập trận quân sự trong tương lai.
Thayer cho rằng cuộc thảo luận của Austin với người đồng cấp Việt Nam và các lãnh đạo cấp cao của Việt Nam sẽ nhấn mạnh cam kết của Mỹ đối với sự ổn định và an ninh ở Biển Đông, cũng như hỗ trợ các quốc gia trong khu vực chống lại hành động phi pháp của Trung Quốc. Các cuộc thảo luận này có thể sẽ mang tính chất trao đổi quan điểm về các vấn đề chiến lược, các ưu tiên của Việt Nam trong hợp tác quốc phòng trong tương lai.
Austin và các lãnh đạo Việt Nam có khả năng thảo luận về việc Mỹ bán hoặc chuyển giao thiết bị và công nghệ quân sự cho Việt Nam cũng như đào tạo chuyên môn.
Thayer đánh giá Việt Nam luôn được các chính quyền Mỹ, bao gồm cả Obama và Trump, coi là bên đóng góp mang tính xây dựng, có ảnh hưởng đối với hòa bình, an ninh khu vực và toàn cầu, đồng thời là một đối tác an ninh tiềm năng.
Ngày 13/7, Marc Knapper, người được Tổng thống Biden đề cử làm Đại sứ tại Việt Nam, đã phát biểu trong phiên điều trần của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện rằng: “Hiện tại, chúng ta đang có quan hệ đối tác toàn diện với Việt Nam. Chúng ta hy vọng sẽ nâng quan hệ thành đối tác chiến lược và tôi sẽ thực hiện các bước để thực hiện điều đó bằng cách tăng cường hơn nữa mối quan hệ an ninh với Việt Nam”.
“Chuyến đi của Bộ trưởng Austin tới Việt Nam là chuyến thăm cấp cao nhất của một thành viên trong nội các của Tổng thống Biden. Đây là cơ hội để Austin giới thiệu bản thân với người đồng cấp Việt Nam và các lãnh đạo cấp cao khác của Việt Nam, đồng thời truyền đạt cam kết của Mỹ đối với quan hệ song phương”, Thayer nói.
Phương Vũ
