Từ tàu sân bay truyền thống đến công nghệ không người lái: Sự thay đổi trong chiến lược hải quân Nga

Việc đình chỉ sửa chữa tàu sân bay Đô đốc Kuznetsov, chiếc tàu sân bay duy nhất còn hoạt động của Hải quân Nga, đã mở ra một cuộc tranh luận sâu sắc về tương lai của lực lượng hải quân Nga trong bối cảnh chiến tranh thế giới hiện đại. Các chuyên gia quân sự và cựu lãnh đạo hải quân đã đưa ra những nhận định đa chiều về việc duy trì tàu sân bay truyền thống trong khi vũ khí không người lái và công nghệ hiện đại đang thay đổi cục diện chiến tranh trên biển.

Theo thông tin từ tờ Izvestia ngày 11/7, Bộ Quốc phòng Nga đang cân nhắc từ bỏ kế hoạch sửa chữa tàu Đô đốc Kuznetsov, con tàu đã phục vụ từ những năm 1980 nhưng liên tục gặp phải sự cố trong quá trình sửa chữa. Tàu này đã phải trải qua nhiều sự cố nghiêm trọng, từ vụ chìm ụ nổi PD-50 gây hư hại lớn đến những vụ cháy, tai nạn và tổn thất nhân mạng trong quá trình sửa chữa, làm gia tăng nghi ngại về khả năng phục hồi tàu chiến này.

Một trong những nhận định đáng chú ý là của Cựu Tư lệnh Hạm đội Thái Bình Dương, Đô đốc Sergei Avakyants, người cho rằng việc dừng sửa chữa Kuznetsov là điều hợp lý. Ông khẳng định rằng tàu sân bay đã trở thành công cụ lỗi thời, bởi chi phí duy trì cao và dễ bị tiêu diệt bởi các vũ khí hiện đại. “Tương lai của chiến tranh biển không còn thuộc về những con tàu sân bay truyền thống. Thay vào đó, chúng ta sẽ chuyển sang các tàu sân bay không người lái và máy bay không người lái,” ông Avakyants nhấn mạnh.

Mặc dù nhiều chuyên gia đồng tình rằng tàu sân bay truyền thống đã không còn phù hợp trong bối cảnh chiến tranh hiện đại, một số ý kiến khác vẫn cho rằng những tàu sân bay như Đô đốc Kuznetsov vẫn giữ vai trò quan trọng trong chiến lược quân sự của Nga.

Chuẩn Đô đốc về hưu Mikhail Chekmasov cho rằng nhu cầu tàu sân bay của Hải quân Nga vẫn có thể được xác định trong các văn bản chiến lược dài hạn, trong đó có tài liệu “Những nguyên tắc cơ bản của chính sách nhà nước trong lĩnh vực hoạt động hải quân đến năm 2030”. Theo ông, cả Hạm đội Phương Bắc và Hạm đội Thái Bình Dương của Nga đều cần ít nhất một tàu sân bay để đảm bảo khả năng tác chiến hiệu quả.

Đại úy Vasily Dandykin, một chuyên gia quân sự, nhấn mạnh rằng dù các hệ thống không người lái đang phát triển mạnh mẽ, việc thực hiện các nhiệm vụ chiến đấu ở khoảng cách xa vẫn đòi hỏi sự yểm trợ không quân từ các tàu sân bay. Ông chỉ ra rằng việc các quốc gia như Ấn Độ, Trung Quốc và Mỹ vẫn đang phát triển các hạm đội tàu sân bay cho thấy những con tàu này vẫn còn cần thiết.

Tuy nhiên, một số chuyên gia như Ilya Kramnik, chuyên gia tại Trung tâm Nghiên cứu Kế hoạch Chiến lược của Viện Nghiên cứu Hải quân Hoàng gia Nga, lại cho rằng tàu sân bay vẫn có vai trò nhưng cần phải được thay thế bằng các tàu mới, hiện đại hơn. Ông lý giải rằng một hạm đội hiện đại không thể thiếu sự yểm trợ của không quân, và tàu sân bay chính là công cụ linh hoạt và quan trọng để cung cấp khả năng này. Tuy nhiên, tàu sân bay mới không nhất thiết phải lớn như Kuznetsov, mà có thể được thiết kế nhỏ gọn hơn, tiết kiệm chi phí và linh hoạt trong các hoạt động tác chiến.

Một trong những yếu tố then chốt dẫn đến sự thay đổi trong chiến lược quân sự của Hải quân Nga là sự phát triển mạnh mẽ của hệ thống không người lái và các vũ khí tấn công tầm xa. Những công nghệ mới này đang thay đổi cách thức tác chiến trên biển và giảm bớt sự phụ thuộc vào những tàu chiến cồng kềnh, dễ bị tổn thương như tàu sân bay truyền thống.

Trong bối cảnh này, các chuyên gia như Ilya Kramnik cho rằng Hải quân Nga nên chuyển hướng đầu tư vào các tàu sân bay nhỏ hơn, dễ dàng cơ động hơn, cùng với các máy bay không người lái và máy bay cảnh báo sớm (AWACS) để thay thế các máy bay hải quân cỡ lớn như Su-33. Những thay đổi này sẽ giúp Hải quân Nga nâng cao tính linh hoạt, đồng thời đáp ứng được yêu cầu tác chiến hiện đại mà không phải duy trì các tàu sân bay khổng lồ và đắt đỏ như Kuznetsov.

Trong khi việc sửa chữa tàu Đô đốc Kuznetsov vẫn chưa có quyết định cuối cùng, xu hướng chuyển mình của Hải quân Nga là rõ ràng. Việc cắt bỏ tàu Kuznetsov và thay thế bằng một tàu sân bay nhỏ gọn, hiện đại hơn hoặc thậm chí là phát triển các phương tiện không người lái sẽ là hướng đi cần thiết để thích ứng với chiến tranh thế giới hiện đại.

Đây là một bước đi quan trọng trong việc chuyển mình của lực lượng hải quân Nga, một phần của quá trình cải cách quân sự lớn hơn mà Nga đang tiến hành để đối phó với những thách thức trong thế giới chiến tranh ngày nay. Hạm đội tàu sân bay không người lái và vũ khí tấn công tầm xa có thể sẽ là lực lượng chủ chốt của Hải quân Nga trong tương lai, thay thế những tàu sân bay cũ kỹ và giúp nâng cao năng lực chiến đấu của đất nước này trong các chiến dịch quân sự.

Sự đình chỉ sửa chữa tàu Đô đốc Kuznetsov đánh dấu một thời điểm quan trọng trong lịch sử Hải quân Nga. Dù có nhiều ý kiến khác nhau về việc duy trì tàu sân bay truyền thống hay phát triển tàu sân bay hiện đại và không người lái, thì chắc chắn rằng quá trình chuyển mình của Hải quân Nga sẽ là một yếu tố quan trọng quyết định chiến lược quân sự của nước này trong tương lai. Điều quan trọng là Nga sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa việc duy trì di sản và hướng tới một tương lai linh hoạt hơn, phù hợp với xu hướng phát triển của chiến tranh hiện đại.

Thảo Nguyên