Từ ngày 1/1/2025: Xe máy bắt buộc kiểm định khí thải

Việc kiểm định khí thải xe máy đã trở thành một phần của Luật Trật tự, An toàn giao thông đường bộ, được Quốc hội thông qua và sẽ có hiệu lực từ ngày 1-1-2025. Điều này đồng nghĩa với việc xe máy sẽ phải tuân theo các quy định nghiêm ngặt về kiểm định khí thải nhằm bảo vệ môi trường, được thực hiện tại các cơ sở kiểm định đạt chuẩn.

Theo TS Khương Kim Tạo, nguyên phó chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia, việc luật hóa quy định kiểm định khí thải với xe máy là một bước đi cần thiết và kịp thời. Ông cho rằng khí thải từ xe cơ giới, bao gồm xe máy, là một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường đô thị. Hiện nay, tiêu chuẩn khí thải chỉ áp dụng đối với ô tô, mô tô hai bánh mới sản xuất hoặc nhập khẩu. Việc mở rộng kiểm định đến xe máy tham gia giao thông là cần thiết để kiểm soát ô nhiễm.

Theo TS Khương Kim Tạo đề xuất hai phương pháp kiểm soát khí thải xe máy: kiểm định khí thải cho xe máy mới và kiểm định khí thải cho xe máy đang lưu hành.

-Kiểm định xe mới: Các xe máy mới phải đáp ứng tiêu chuẩn khí thải cao. Việc này sẽ giúp loại bỏ dần các xe cũ kỹ, chuyển chúng sang các khu vực vùng sâu, vùng xa trước khi loại bỏ hoàn toàn.

-Kiểm định xe đang lưu hành: Xe máy đang lưu hành sẽ phải kiểm định để đạt mức khí thải cho phép. Các phương tiện không đạt yêu cầu phải bảo dưỡng, sửa chữa. Mức ngưỡng khí thải cần phải được quy định cụ thể và phù hợp để tránh gây khó khăn cho người dân.

Cơ quan quản lý chuyên ngành sẽ phải nghiên cứu, đánh giá để đưa ra mức ngưỡng khí thải phù hợp. Trạm kiểm định khí thải sẽ được tổ chức, trước mắt là thí điểm, sau đó mở rộng. Cơ chế xã hội hóa có thể thu hút doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào lĩnh vực này.

Theo TS Tạo, không nên bắt buộc tất cả xe máy đang lưu hành phải kiểm định khí thải. Nên tập trung vào các xe cũ nát, nhả khói đen. Xe bảo dưỡng tốt, phát thải ít không cần thiết phải kiểm định. Các xe dù bảo dưỡng vẫn không đạt chuẩn cần có chế tài xử lý.

Chi phí kiểm định khí thải xe máy sẽ được quy định sao cho phù hợp với mức thu nhập của người dân. Hiện nay, phí đăng kiểm ô tô chỉ vài trăm nghìn đồng, đề xuất trước đây của Bộ GTVT là 35.000 đồng/xe/năm. Mức phí này không quá cao và nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng bảo dưỡng định kỳ giúp giảm phát thải và tiết kiệm nhiên liệu.

Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ yêu cầu xe máy phải kiểm định khí thải tại các trung tâm đăng kiểm từ năm 2025. Đăng kiểm viên sẽ thực hiện kiểm định và cấp giấy chứng nhận cho chủ xe. Quy định này không mới trên thế giới. Tại Đài Loan, quy định kiểm định khí thải xe máy đã có từ 30 năm trước. Xe máy sau 5 năm phải kiểm định định kỳ hàng năm, nếu không thực hiện, chủ xe bị phạt và có thể bị hủy giấy phép sử dụng xe nếu không đăng kiểm sau 6 tháng.

Đáng chú ý, Việt Nam hiện có khoảng 70 triệu xe máy đăng ký, trong đó 45 triệu xe được sử dụng hàng ngày. Xe máy là nguồn phát thải khí CO lớn trong ngành giao thông vận tải. Với hạ tầng giao thông còn hạn chế và giá ô tô cao, xe máy vẫn là phương tiện chính của người dân, đặc biệt tại các thành phố lớn. Doanh số xe máy mới hàng năm tại Việt Nam khoảng 2,8 triệu chiếc, cao hơn rất nhiều so với doanh số ô tô.

Việc kiểm định khí thải xe máy là một bước đi quan trọng để bảo vệ môi trường, nhưng cần thực hiện một cách hợp lý và hiệu quả, đảm bảo không gây khó khăn cho người dân.

Bích Ngân