Trung Quốc siết mạnh, khối hàng tỷ USD của Việt Nam đổ dốc

Hàng loạt mặt hàng trái cây Việt như thanh long, sầu riêng, chanh leo, mít Thái,… giá đều giảm mạnh. Nguyên nhân một phần do Trung Quốc xiết chặt nhập khẩu. 

Giá trái cây lao dốc

Báo cáo mới nhất của Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản (Bộ NN-PTNT) cho biết, tháng 11/2019 là thời điểm thu hoạch xong vụ sầu riêng năm 2019 tại Đắk Lắk, tuy nhiên so với những năm trước giá sầu riêng năm nay đã giảm khoảng 20.000 đồng/kg.

Nguyên nhân chính là từ giữa năm 2019, Trung Quốc đã siết chặt hoạt động nhập khẩu, trong khi sầu riêng là mặt hàng chưa được phép xuất khẩu chính ngạch vào thị trường này. Do đó, năm nay giá sầu riêng đầu vụ được thương lái thu mua ở mức 40.000 đồng/kg, đến cuối vụ giá mới được 55.000-60.000 đồng/kg.

Tương tự, giá chanh leo cũng có xu hướng đi xuống, hiện chỉ dao động từ 7.000-8.000 đồng/kg đối với chanh loại A, B. Riêng những loại chanh xấu (chiếm từ 30-35% sản lượng), giá tại thời điểm này chỉ còn khoảng 2.000-4.000 đồng/kg.

Trong khi đó, giá thanh long tại các nhà vườn ở Bình Thuận từ đầu vụ chong đèn nghịch mùa 2019 đến nay luôn ở dưới mức 10.000 đồng/kg. Cao điểm từ đầu tháng đến nay, giá chỉ còn ở mức 5.000-7.000 đồng/kg. Kéo theo đó, không chỉ các hộ nông dân có thanh long đang chín mà những hộ đang chong đèn đón lứa bán vụ Tết Nguyên đán cũng đang trong tâm lý lo ngại.

Đáng chú ý, hơn một tháng qua, nhiều chủ vựa thay vì đóng hàng đi xuất khẩu thì đã phải lựa chọn thị trường trong nước để tiêu thụ.

Cùng cảnh ngộ, giá mít Thái tại nhiều địa phương vùng ĐBSCL giảm khoảng 50% so với cách nay hơn 1 tháng và đang ở mức thấp nhất trong gần 4 tháng qua.

Tại Cần Thơ và nhiều tỉnh lân cận như Vĩnh Long, Hậu Giang, mít loại 1 (từ 9 kg/trái trở lên) có giá 20.000-21.000 đồng/kg; mít loại 2 (từ 6kg đến dưới 9kg/trái) có giá 11.000-12.000 đồng/kg; còn mít loại 3 có giá khoảng 9.000 đồng/kg.

Theo Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản, giá mít Thái giảm chủ yếu do nguồn cung tăng, nông dân tăng diện tích trồng. Trong khi đó, tiểu thương và vựa thu mua trái cây giảm thu mua mít Thái vì đầu ra xuất khẩu chậm so với trước, nhất là xuất khẩu trái tươi sang thị trường Trung Quốc.

Xuất khẩu sang Trung Quốc giảm mạnh

Theo thống kê, giá trị xuất khẩu rau quả 11 tháng năm 2019 ước đạt 3,5 tỷ USD, giảm 0,6% so với cùng kỳ năm 2018; tính cả 10 tháng đầu năm giảm 4,6% so với cùng kỳ năm 2018.

Trung Quốc đứng vị trí thứ nhất về thị trường xuất khẩu rau quả của Việt Nam, chiếm 66,8% thị phần, đạt 2,08 tỷ USD. Song, giá trị xuất khẩu rau quả sang thị trường này lại giảm tới 13,7% so với cùng kỳ năm 2018.

Theo Cục Chế biến, xuất khẩu hàng rau quả trong 10 tháng 2019 giảm mạnh do giá trị xuất khẩu của nhiều mặt hàng rau quả chính giảm.

Đơn cử, thanh long xuất khẩu đạt 974,3 triệu USD (chiếm 31,3% tỷ trọng xuất khẩu), giảm 8,9%; sầu riêng đạt 759 triệu USD (chiếm 6,9%), giảm 17,4%; dừa đạt 109 triệu USD, giảm 34,9%; nhãn đạt 104,4 triệu USD giảm 56,2%; ớt đạt 56 triệu USD, giảm 47,7%; dưa hấu đạt 55,7 triệu USD, giảm 26,4%; nấm hương đạt 45,7 triệu USD, giảm 59,3%; khoai lang đạt 35 triệu USD, giảm 43,6%; mộc nhĩ đạt 20,7 triệu USD, giảm 58,3%… so với cùng kỳ năm 2018.

Trái ngược với xuất khẩu, nhập khẩu các mặt hàng rau quả 11 tháng năm 2019 lại tăng mạnh khi kim ngạch ước đạt 1,63 tỷ USD, tăng 3,4% so với cùng kỳ năm 2018.

Thái Lan là thị trường Việt Nam nhập khẩu rau quả nhiều nhất, đạt 448,2 triệu USD, chiếm 29,7%, giảm 24,5% so với cùng kỳ năm 2018 (593 triệu USD).

Ở thị trường Trung Quốc, trong khi xuất khẩu rau quả của Việt Nam sang nước này giảm tới 13,7% thì chiều nhập khẩu lại tăng 10,1%, chiếm 25,6% thị phần.

Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản cho rằng, từ đầu năm đến nay, mặc dù giá trị xuất khẩu sang các thị trường Mỹ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc, Hà Lan,… tăng mạnh nhưng khó có thể bù đắp cho sự sụt giảm của thị trường Trung Quốc, bởi 66,8% giá trị xuất khẩu được tạo nên bởi thị trường này.

Để nắm bắt cơ hội, Việt Nam ngoài việc cần đẩy nhanh đăng kí mã số vùng trồng, mã số đóng gói cơ sở để doanh nghiệp có thể xuất khẩu nhiều hơn vào thị trường Trung Quốc, cần cải thiện thêm về chất lượng nông sản, nhất là vệ sinh an toàn thực phẩm nhằm đạt được những tiêu chuẩn gắt gao của thị trường châu Âu và các thị trường khó tính khác.

Trước đó, chia sẻ về vấn đề chuyển hướng xuất khẩu nông sản chính ngạch sang Trung Quốc, tại tọa đàm “Thúc đẩy xuất khẩu chính ngạch nông sản vào thị trường Trung Quốc” tổ chức giữa tháng 11, bà Mai Thị Ánh Tuyết ĐBQH An Giang, Ủy viên Ủy ban Kinh tế cho biết, hàng Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc mới đáp ứng thị trường cấp thấp. Thế nên, khi Trung Quốc nâng cao chất lượng vệ sinh ATTP, chúng ta bị tác động ngay. Bằng chứng, kim ngạch xuất khẩu sụt giảm từ 2018 đến nay.

Ông Nguyễn Đức Kiên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế, cho rằng, khi họ đã vượt ngưỡng thu nhập 10.000 USD/người, đừng nhìn thị trường Trung Quốc bằng con mắt của người có 2.436 USD bình quân của Việt Nam.

Ông Kiên lưu ý việc chuyển đổi chính sách nhập khẩu của Trung Quốc là điều tất yếu, không phải họ gây khó khăn, là xu thế tất yếu của việc phát triển của một nền kinh tế. Theo đó, phải nhìn nhận lại mình, nhìn nhận lại thị trường mà chúng ta định hướng tới để có những thay đổi cho phù hợp.

Tâm An/Vietnamnet