Trái đất lệch cực quay, điều gì đang xảy ra?

Theo một nghiên cứu, con người đã bơm quá nhiều nước ngầm ra khỏi Trái đất đến nỗi chúng ta đã dịch chuyển cực quay của Trái đất.

Trong một bài báo đăng trên tạp chí Geophysical Research Letters, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng cực quay xung quanh hành tinh của chúng ta đã trôi dạt khoảng 31 inch về phía đông từ năm 1993 đến năm 2010 do cạn kiệt nước ngầm. Đồng thời, điều này cũng dẫn đến mực nước biển dâng.

Về cơ bản, vị trí của cực quay của Trái đất so với lớp vỏ có thể bị ảnh hưởng bởi cách phân bổ khối lượng nước trên khắp hành tinh.

Ki-Weon Seo, nhà địa vật lý tại Đại học Quốc gia Seoul (Hàn Quốc, người đứng đầu nhóm nghiên cứu, cho biết: “Cực quay của Trái đất thực sự thay đổi rất nhiều”

“Nghiên cứu của chúng tôi cho thấy rằng trong số các nguyên nhân liên quan đến khí hậu, việc phân bổ nước ngầm thực sự có tác động lớn nhất đến độ trượt của cực quay.”

Các nhà khoa học đã phát hiện ra khả năng nước làm thay đổi vòng quay của Trái đất vào năm 2016. Nhưng cho đến nay, tác động cụ thể của nước ngầm vào những thay đổi này vẫn chưa rõ ràng.

Trong nghiên cứu mới nhất, các nhà nghiên cứu đã lập mô hình những thay đổi quan sát được trong sự trôi dạt của cực quay và chuyển động của nước. Ban đầu, các mô hình chỉ tính đến các tảng băng và sông băng. Sau đó, các tác giả đã xem xét các kịch bản khác nhau liên quan đến việc phân bổ lại nước ngầm.

Mô hình chỉ phù hợp với sự trôi dạt ở cực được quan sát từ năm 1993 đến 2010 nếu các nhà khoa học tính đến 2.150 tỷ tấn nước ngầm đã phân bổ lại. Không tính đến lượng nước ngầm mà con người đã bơm từ bên dưới bề mặt Trái đất, mô hình này đã sai lệch 31 inch (hay 1,7 inch trôi dạt mỗi năm).

Con số 2.150 gigaton – tương đương với 0,23 inch mực nước biển dâng toàn cầu – xuất phát từ các ước tính trước đây của các nhà khoa học về việc bơm nước ngầm trong khoảng thời gian 17 năm từ 1993 đến 2010. Nhưng bằng chứng quan sát trực tiếp chứng minh ước tính này có sự sai số.

Mô hình trong nghiên cứu mới nhất – có tính đến sự phân phối lại nước từ các nguồn ngầm vào đại dương – đã cung cấp xác nhận độc lập cho ước tính này.

Cạn kiệt nước ngầm liên quan đến việc bơm nước ra khỏi các nguồn như tầng ngậm nước ngầm, vượt quá lượng chất lỏng được bổ sung từ tự nhiên.

Nguồn nước ngầm này được sử dụng cho mục đích nông nghiệp cũng như được cung cấp cho các khu đô thị. Khi nước ngầm này đã được khai thác, nó có thể tìm đường chảy vào đại dương thông qua dòng chảy hoặc thông qua quá trình bốc hơi và kết tủa.

Nhà địa vật lý Ki-Weon Seo từ Đại học Quốc gia Seoul (Hàn Quốc) tiết lộ một cuộc nghiên cứu mà ông đang dẫn đầu cho thấy các cực của Trái Đất đang “trôi dạt” xa hơn khỏi vị trí truyền thống trên bản đồ là do trục của hành tinh đang bị nghiêng đi rất nhanh chóng.

Chỉ trong một quãng thời gian ngắn ngủi so với “tuổi đời” – cụ thể là từ các năm 1993 đến 2010 – hành tinh 4,5 tỉ năm tuổi của chúng ta đã nghiêng đi tới 80 cm và tiếp tiếp tục nghiêng nhanh trong những năm sau đó.

Đáng lo hơn, kể từ năm 2016, các nhà khoa học đã chứng minh được rằng trục quay của Trái Đất liên quan mật thiết đến khí hậu, làm ảnh hưởng đến thời tiết theo mùa.

Theo tờ Space, nhóm nghiên cứu đang tiếp tục tìm hiểu xem liệu có thể nói rằng điều này có thể góp phần gây ra biến đổi khí hậu lâu dài hay không.

Tuy nhiên các phát hiện đủ tô đậm thêm cảnh báo của các nhà khoa học khắp thế giới rằng hoạt động khai thác nước bừa bãi, sử dụng tài nguyên nước thiếu bền vững đang đe dọa nhân loại theo nhiều cách.

Trước đó, có các nghiên cứu chỉ ra việc con người làm nóng hành tinh thông qua các hoạt động công nghiệp và khiến băng giá tan chảy nhanh chóng trong những thập kỷ qua cũng góp phần làm rối loạn sự phân bổ trọng lượng và ảnh hưởng đến trục quay của Trái Đất.

Bích Vân