Tổng thống Iran và nhiều quan chức cấp cao thiệt mạng trong vụ rơi trực thăng

Hôm qua, đánh dấu một vụ việc bi thương trong lịch sử Iran khi chiếc trực thăng chở Tổng thống Ebrahim Raisi gặp nạn ở tỉnh Đông Azerbaijan, khiến ông và nhiều quan chức cấp cao khác thiệt mạng. Đây là cú sốc lớn đối với Iran, không chỉ vì mất mát về người mà còn vì tác động chính trị sâu rộng của vụ việc này.

Con đường chính trị của Ebrahim Raisi

Nhà lãnh đạo chính trị Ebrahim Raisi, 63 tuổi, từ lâu đã được coi là người kế nhiệm rõ ràng của Lãnh đạo tối cao Ayatollah Ali Khamenei, người có quyền lực cao nhất ở Iran. Sinh ra và lớn lên trong một gia đình có truyền thống tôn giáo mạnh mẽ, Raisi bắt đầu theo học tại Chủng viện tôn giáo Qom nổi tiếng khi mới 15 tuổi. Sự nghiệp của ông tiếp tục phát triển khi ông theo học dưới nhiều học giả Hồi giáo có ảnh hưởng thời đó.

Vào đầu thập niên 20 tuổi, Raisi đã đảm nhận vai trò công tố viên ở nhiều thành phố khác nhau trước khi được bổ nhiệm làm Phó Công tố viên thủ đô Tehran. Năm 1983, ông kết hôn với Jamileh Alamolhoda, con gái của một giáo sĩ Hồi giáo cấp cao, và họ có hai cô con gái. Đây là một bước đi quan trọng trong việc củng cố địa vị của ông trong giới tinh hoa tôn giáo và chính trị Iran.

Raisi không phải là người xa lạ với những thách thức chính trị. Ông không được lòng phe đối lập và vào năm 1988, Mỹ đã áp đặt các lệnh trừng phạt đối với ông. Năm 1989, sau cái chết của Lãnh đạo tối cao Ayatollah Ruhollah Khomeini, ông Raisi được bổ nhiệm làm công tố viên Tehran. Sự nghiệp của ông tiếp tục thăng tiến dưới thời Ayatollah Khamenei, người kế nhiệm Khomeini, và ông trở thành chủ tịch của Astan Quds Razavi vào năm 2016, tổ chức tài trợ tôn giáo lớn nhất ở Iran.

Tranh cử Tổng Thống và nhiệm kỳ 

Tổng thống  Ebrahim Raisi lần đầu tiên tranh cử tổng thống vào năm 2017 nhưng thất bại trước Hassan Rouhani, người đã giám sát quá trình đàm phán thỏa thuận hạt nhân năm 2015 của Iran với các cường quốc thế giới. Raisi là người chỉ trích mạnh mẽ thỏa thuận này, cho rằng nó quá nhượng bộ trước áp lực quốc tế.

Vào tháng 6/2021, Raisi giành được 62% số phiếu bầu trong cuộc bầu cử tổng thống, nhưng tỷ lệ cử tri đi bỏ phiếu thấp hơn mức quy định, chỉ đạt 48,8%. Nhiệm kỳ tổng thống của ông được đánh dấu bởi nhiều thách thức, từ tình trạng hỗn loạn của JCPOA sau khi Mỹ dưới thời cựu Tổng thống Donald Trump rút khỏi thỏa thuận, đến đại dịch COVID-19 khiến tình hình thêm phức tạp.

Uy tín của Raisi trong các nền tảng tôn giáo rất mạnh mẽ, với mối quan hệ vững chắc với cả Lãnh tụ quá cố Khomeini và lãnh tụ hiện tại Khamenei. Ông cũng đã nỗ lực duy trì mối quan hệ tốt đẹp với tất cả các nhánh của chính phủ, quân đội, lập pháp và giai cấp thống trị thần quyền đầy quyền lực. Tuy nhiên, ông phải đối mặt với sự bất bình của công chúng khi mức sống ngày càng sa sút, một phần do các lệnh trừng phạt của phương Tây, và các chính sách bị chỉ trích là ưu tiên quốc phòng hơn các vấn đề trong nước.

Vào cuối năm 2022, cái chết của cô gái 22 tuổi Mahsa Amini trong trại giam của cảnh sát đạo đức Iran đã châm ngòi cho làn sóng biểu tình khắp nước. Các cuộc biểu tình kéo dài nhiều tháng, với những hình ảnh như phụ nữ cởi hoặc đốt khăn trùm đầu và cắt tóc để phản đối. Khoảng 500 người thiệt mạng khi lực lượng an ninh tiến vào để giải tán đám đông, và 7 người bị xử tử vì vai trò trong vụ bất ổn.

Ngày hôm qua, Ebrahim Raisi cùng đoàn máy bay trực thăng đang trên đường từ Khoda Afarin đến thủ phủ tỉnh Tabriz để tham dự lễ khánh thành một khu liên hợp hóa dầu. Chiếc trực thăng chở ông Raisi, Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian và Thống đốc tỉnh Đông Azerbaijan Malek Rahmati đã gặp nạn và không có dấu hiệu sự sống tại hiện trường. Toàn bộ hành khách trên trực thăng được cho là đã thiệt mạng.

Vụ việc này đã gây chấn động toàn bộ Iran và cộng đồng quốc tế. Truyền hình nhà nước Iran cùng nhiều cơ quan truyền thông đã đưa tin về thảm kịch, với những bức ảnh đầu tiên về địa điểm tai nạn. Người đứng đầu Hội Trăng lưỡi liềm đỏ Iran, Pir Hossein Koolivand, xác nhận rằng không có dấu hiệu sự sống tại hiện trường, mô tả tình hình là “không tốt”.

Tương lai của Iran

Cái chết của Tổng thống Ebrahim Raisi là một mất mát to lớn đối với Iran, không chỉ vì ông là một nhà lãnh đạo có ảnh hưởng mà còn vì ông được coi là người kế nhiệm hiển nhiên của Lãnh đạo tối cao Khamenei. Sự ra đi đột ngột của Raisi để lại một khoảng trống lớn trong nền chính trị Iran và đặt ra nhiều câu hỏi về tương lai của đất nước này.

Trong bối cảnh đó, Iran phải đối mặt với nhiều thách thức cả trong và ngoài nước. Các lệnh trừng phạt kinh tế, tình hình an ninh bất ổn và sự bất bình của công chúng là những vấn đề lớn mà quốc gia này cần giải quyết. Hơn nữa, mối quan hệ căng thẳng với các nước phương Tây và tình hình khu vực Trung Đông phức tạp càng làm tăng thêm áp lực lên chính quyền Iran.

Tổng thống Ebrahim Raisi đã để lại dấu ấn đậm nét trong nền chính trị Iran với sự nghiệp đầy thăng trầm và những đóng góp quan trọng. Sự ra đi của ông không chỉ là một mất mát về mặt cá nhân mà còn có những tác động sâu rộng đối với đất nước Iran. Trong bối cảnh này, tương lai của Iran vẫn còn nhiều bất định, và quốc gia này cần phải tìm cách vượt qua những thách thức trước mắt để duy trì ổn định và phát triển.

Bích Ngân