“Tôi đứng về phía phát ngôn của nữ đại biểu Ksor H’Bơ Khăp”

Có nhiều người chia sẻ bài viết liên quan đến phát biểu của Đại biểu Ksor H’Bơ Khăp về cây cao su với vẻ miệt thị mỉa mai. Họ chê trách nữ đại biểu thiếu kiến thức cơ bản nhất. Thật tiếc, họ lại nông cạn đến mức chỉ giới hạn kiến thức của mình ngang mức một học sinh cấp 2 mà thôi. Bài này tôi phân tích về sự cân bằng carbon trong việc canh tác cây cao su dựa vào các phân tích khoa học. Phân tích này không nhắm đến việc công kích ai. Tôi chỉ mong muốn cung cấp đến những người còn hoài nghi về cây cao su phát thải CO2 nhiều hơn mức nó cung cấp Oxy cho bầu khí quyển để mọi người có thêm thông tin đa chiều khi phán xét.

Kiến thức đơn giản (học sinh cấp 2 được học) đó là cây xanh sẽ cung cấp Oxy cho bầu khí quyển thông qua quá trình quang hợp vào ban ngày, đồng thời hấp thụ Oxy và thải CO2 vào ban đêm khi không có ánh nắng mặt trời. Số giờ nắng trong ngày thường nhiều hơn và lượng C02 hấp thụ vào ban ngày sẽ nhiều hơn là phát thải vào ban đêm. Vì vậy, đa số thực vật sẽ cung cấp Oxy nhiều hơn là mức C02 nó phát thải. Cây xanh cũng tích lũy C02 trong sinh khối (Biomass) của nó. Chừng nào Biomass không bị đốt, hoặc được đốt yếm khí thì sẽ giảm được phát thải C02. Tuy nhiên, khi nghiên cứu về hiệu suất hấp thụ hay phát thải CO2 thì cần phải tính đến chu kỳ phát thải carbon của mỗi loài cây. Những nghiên cứu khoa học trên toàn cầu cho thấy cây cao su phát thải nhiều C02 hơn là lượng Oxy mà nó đóng góp. Dưới đây tôi dẫn chứng một số nghiên cứu điển hình được đăng tải trên các tạp chí khoa học uy tín hàng đầu.

Câu chuyện từ Thái Lan (bài báo đăng trên tạp chí khoa học Journal of Cleaner Production)

Sản xuất cao su đã diễn ra ở Thái Lan trong nhiều thập kỷ. Thái Lan hiện là nước sản xuất cao su thiên nhiên lớn nhất thế giới. Có bài báo khoa học đã trình bày việc phát thải khí nhà kính liên quan đến sản xuất mủ tươi và ba sản phẩm cao su nguyên sinh, bao gồm mủ cô đặc, cao su khối (STR 20) và tấm hun khói (RSS) ở Thái Lan. Bên cạnh các hoạt động công nghiệp trong các nhà máy cao su, các hoạt động nông nghiệp trong trồng cây cao su cũng được tính đến. Tổng lượng phát thải từ quá trình sản xuất cao su cô đặc, STR 20 và RSS tương ứng là 0,54 – 0,70 và 0,64 tấn CO2 quy đổi/tấn sản phẩm. Đây là trường hợp các đồn điền cao su đã được trồng trên đất canh tác hơn 60 năm. Phát thải chủ yếu liên quan đến việc sử dụng tài nguyên và sử dụng phân bón tổng hợp. Bài báo cũng định lượng phát thải đối với trường hợp rừng nhiệt đới tự nhiên đã được chuyển đổi sang trồng cao su thời gian gần đây. Trong trường hợp này, lượng phát thải cao hơn nhiều do lượng carbon thất thoát từ chuyển đổi đất: Lần lượt là 13, 13 và 21 tấn CO2 quy đổi/tấn đối với mủ cô đặc, STR 20 và RSS. Bài báo chỉ ra tác động của việc trồng cao su với chiến lược giảm phát thải khí nhà kính. Vậy là lượng Oxy mà nó sinh ra không bằng với lượng CO2 mà nó phát thải.

Câu chuyện từ Malaysia

Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng mức phát thải CO2 quy đổi trung bình hàng năm từ các hoạt động trong việc trồng cây cao su bao gồm cả khi cây sinh trưởng và các sản phẩm mà cây cao su tạo ra hậu đời sống của nó ở Malaysia là 315,54 GigaTon CO2 quy đổi và nó chiếm 0,11% so với mức phát thải CO2 trong năm 2011 của Malaysia.

Khía cạnh khác về canh tác cây cao su

Cây cao su đem lại nguồn thu lớn cho các nước Đông Nam Á vì giá trị xuất khẩu. Nó được xem là vàng trắng một thời. Mặc dù vậy, lợi nhuận đang thuộc về các nhà canh tác và chế biến, xuất khẩu chứ không thuộc về đại đa số toàn dân, đặc biệt là những người dân bản địa không sở hữu rừng cao su. Khi trồng cây cao su, người ta đã phải chuyển đổi đất rừng tự nhiên thành rừng cao su. Trong quá trình chuyển đổi đó là chặt và đốn để tận thu nguồn gỗ từ rừng tự nhiên. Trong quá trình canh tác, vì cây cao su là cây đơn loài nên giảm đa dạng sinh học. Một khi côn trùng và bọ cánh cứng giảm mật độ thì chim và thú cũng không trú ngụ ở rừng cao su. Khi chuỗi thức ăn trong quần thể bị mất đi dù chỉ một loài, sự đứt gãy mắt xích thức ăn đó kéo theo sự suy giảm cả hệ sinh thái. Dưới tán rừng cao su chỉ còn vài loại cỏ dại có thể mọc thì còn đâu đa dạng sinh học nữa.

Việc bóc bỏ đi lớp thực bì vốn dĩ có rất nhiều loài cây bụi và tán rừng để thay vào đó bằng cây cao su sẽ khiến cho nước ngầm bị mất. Mưa không thấm được xuống các mạch nước ngầm sẽ gây LŨ LỤT. Mưa không thấm được xuống các mạch nước ngầm sẽ gây hạn hán. Năm nay, La-Nina về gây mưa lũ lớn, nhưng hãy đợi rồi xem. Ngay khi hết mưa bà con miền Trung và Tây Nguyên sẽ đối diện với hạn hán khốc liệt. Vậy thì, cho dù quý vị chưa nghiên cứu kỹ bản chất vấn đề hoặc trong cách dùng từ của cô ấy chưa mô tả hết bản chất vấn đề thì cũng cần hiểu rõ bản chất trong phát ngôn của Đại biểu Quốc hội Ksor Khắp. Cô ấy đang đại diện cho tiếng nói đồng Bào ở nơi mà cô ấy sống, nơi cô ấy được gửi gắm tiếng nói của hàng vạn con người cho một môi trường bền vững, cho một tài nguyên rừng tự nhiên không bị suy kiệt.

Về cá nhân Đại biểu Ksor H’Bơ Khăp. Khăp là yêu, Bơ Khăp nghĩa là tình yêu. Nhưng không phải chỉ tình yêu nam nữ mà là tình yêu đồng loại, tình yêu giữa con người với con người. Tên của nữ đại biểu này đã có ý nghĩa vậy đó và hãy nghe cô ấy chất vấn Bộ trưởng Nông nghiệp: “Trong các kỳ họp Quốc hội, mọi người đều được nghe các dự án chuyển đổi mục đích sử dụng rừng, tức là chuyển đổi rừng đầu nguồn, rừng phòng hộ. Đó đều là rừng tự nhiên. Làm gì có chuyện rừng tự nhiên tăng lên như bộ trưởng nói. Nghe bộ trưởng nói thực sự thấy sai sai”.

Ksor H’Bơ Khăp chất vấn Bộ trưởng Tài nguyên Môi trường: “Bộ trưởng nói bão lũ, sạt lở ở miền Trung những ngày qua là do trời mưa, địa chất đứt gãy. Vậy bộ trưởng cho biết thời gian tới bộ trưởng vẫn ủng hộ việc xây dựng, phát triển thủy điện nhỏ đúng không?” Tôi nghe bộ trưởng nói, tôi hỏi nhưng bộ trưởng không hiểu, bộ trưởng không trả lời câu hỏi của tôi”.

Hiếu Trung

*Bài viết mang quan điểm và văn phong riêng của tác giả