Thực hư về các phòng thí nghiệm sinh học ở Ukraine
Cáo buộc của Nga rằng Mỹ đang hỗ trợ phát triển vũ khí sinh học trong các phòng thí nghiệm ở Ukraine đã làm dấy lên nhiều cuộc tranh luận về vấn đề này.
Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc đã họp hôm 11/3 để thảo luận về tuyên bố của Nga rằng Mỹ đang tài trợ cho “các hoạt động sinh học quân sự” ở Ukraine.
Đại sứ Nga tại Liên hợp quốc Vasily Nebenzya đã đưa ra cảnh báo kinh hoàng về một “sự lây lan không kiểm soát của các tác nhân sinh học từ Ukraine” trên khắp châu Âu.
Trong khi đó, từ phía Mỹ, Đại sứ Linda Thomas-Greenfield cho rằng tuyên bố này của Nga có thể là cái cớ để Moscow tiến hành cuộc tấn công bằng vũ khí sinh học vào Ukraine.
Vậy các cáo buộc trên là gì và đâu là sự thật diễn ra bên trong Ukraine?
Mặt trận mới trong cuộc chiến thông tin Ngày 6/3, Bộ Ngoại giao Nga đã đăng tải trên Twitter cáo buộc chính phủ Mỹ và Ukraine đang điều hành một “chương trình quân sự sinh học” bí mật. Moscow tuyên bố rằng các lực lượng của họ đã phát hiện ra bằng chứng về việc “dọn dẹp khẩn cấp” để che giấu chương trình.
Đồng thời, phía Nga cũng tuyên bố rằng đã tìm thấy các tài liệu liên quan đến hoạt động bí mật của Washington trong các phòng thí nghiệm ở các thành phố Kharkiv và Poltava của Ukraine.
Trong cuộc thảo luận tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, Trung Quốc đã ủng hộ các tuyên bố trên của Nga.
Trên các phương tiện truyền thông, hashtag #usbiolabs trở nên phổ biến. Podcast War Room của cựu cố vấn Nhà Trắng Steve Bannon dưới thời Donald Trump và chương trình truyền hình chính thức của Fox News do Tucker Carlson tổ chức cũng đồng loạt ủng hộ các khẳng định trên từ phía Moscow.
Phản ứng của Mỹ và Ukraine Cả Mỹ và Ukraine đều phủ nhận thẳng thừng rằng họ đang phát triển bất kỳ vũ khí sinh học nào trong nước.
Tại cuộc họp của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, Đại sứ Mỹ Linda Thomas-Greenfield khẳng định: “Tôi sẽ nói điều này một lần rõ ràng rằng Ukraine không có chương trình vũ khí sinh học. Đồng thời, bà cũng phản bác lại cáo buộc của Moscow rằng chính Nga từ lâu đã duy trì chương trình vũ khí sinh học vi phạm luật pháp quốc tế”.
Về phần mình, Đại sứ của Ukraine tại Liên hợp quốc Sergiy Kyslytsya thậm chí còn cho rằng những cáo buộc của Nga là chuyện nực cười.
Phản ứng của các tổ chức quốc tế Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết họ không biết về hoạt động của Ukraine vi phạm bất kỳ hiệp ước quốc tế nào, bao gồm cả lệnh cấm vũ khí sinh học.
Tương tự, Đại diện cấp cao của Liên hợp quốc về các vấn đề giải trừ quân bị Izumi Nakamitsu xác nhận rằng Liên hợp quốc không biết về bất kỳ chương trình vũ khí sinh học nào ở Ukraine.
Ông Nakamitsu viện dẫn Công ước Vũ khí sinh học đã cấm phát triển và sử dụng vũ khí sinh học kể từ năm 1975.
Công ước này được sự ủng hộ của Tổng thống Mỹ Richard Nixon khi đó, người vào năm 1969 từng ngăn chặn việc Mỹ phát triển vũ khí sinh học.
Sự thật là gì? Sự thật là Ukraine có vận hành các phòng thí nghiệm sinh học nhận tài trợ của Mỹ.
Đây cũng là câu trả lời của bà Victoria Nuland, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ Victoria Nuland trong phiên điều trần của Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ khi Thượng nghị sĩ Đảng Cộng hòa Marco Rubio đã hỏi trực tiếp bà rằng liệu Ukraine có vũ khí sinh học hay không?
Bà Nuland đã nói rằng Ukraine có các cơ sở nghiên cứu sinh học và Mỹ đang làm việc với phía Kiev để tìm cách ngăn chặn Nga có được bất kỳ tài liệu nghiên cứu nào trong số này.
Trên thực tế, sau khi Liên Xô sụp đổ, Mỹ đã tài trợ cho các phòng thí nghiệm ở Ukraine và các nước thuộc Liên Xô cũ khác để giúp họ chuyển giao các kỹ năng khoa học từ các chương trình vũ khí sang các sáng kiến sức khỏe cộng đồng.
Ban đầu, chương trình này được gọi là chương trình Hợp tác giảm thiểu đe dọa (CTR), nhưng hiện nay thường được gọi là chương trình tương tác sinh học. Chương trình đã thành công trong việc hỗ trợ các nước thuộc Liên Xô cũ và các nước khác thực hiện nghĩa vụ y tế công cộng.
“Đây là một trong những điều tốt nhất mà chúng tôi làm,” Tiến sĩ Gigi Gronvall, học giả cấp cao tại Trung tâm An ninh Y tế Johns Hopkins, nhấn mạnh.
Tiến sĩ Gronvall chỉ rõ hầu hết công việc của các phòng thí nghiệm Ukraine hiện nay đều liên quan đến việc giám sát dịch bệnh ở động vật và người như một hệ thống cảnh báo sớm các bệnh tật như dịch tả lợn châu Phi.
Theo bà Gronvall, các mầm bệnh không tuân theo biên giới, vì vậy việc giúp dập các “đám cháy” sức khỏe cộng đồng trước khi chúng trở nên quá lớn là một điều tốt cho tất cả mọi người.
Các phòng thí nghiệm Ukraine có lưu trữ các tác nhân sinh học nguy hiểm? Là một phần của công việc nghiên cứu bệnh tật, các phòng thí nghiệm sinh học đương nhiên sẽ chứa các mầm bệnh nguy hiểm.
WHO đang thúc giục Ukraine tiêu diệt bất kỳ tác nhân nào rất nguy hiểm trong các phòng thí nghiệm sinh học để tránh nguy cơ bùng phát thảm khốc nếu một trong các phòng thí nghiệm bị ảnh hưởng bởi cuộc xung đột.
Tổ chức này tuyên bố: “WHO khuyến nghị mạnh mẽ đến Bộ Y tế Ukraine và các cơ quan có trách nhiệm khác về tiêu huỷ những mầm bệnh có mối đe dọa cao nhằm ngăn ngừa bất cứ sự cố rò rỉ tiềm tàng nào”.
WHO đã làm việc ở Ukraine trong vài năm để giúp các phòng thí nghiệm sinh học này cải thiện sự an toàn và bảo mật, vì vậy, những khuyến nghị trên chắc chắn là có cơ sở.
Lan Phương
