Thúc đẩy các tuyến đường sắt liên vận quốc tế để đưa hàng xuất khẩu ra nước ngoài

Trong bối cảnh nhiều biến động và rủi ro toàn cầu, việc thúc đẩy các tuyến đường sắt liên vận quốc tế đang trở thành giải pháp tối ưu để các doanh nghiệp Việt Nam tiết kiệm chi phí, rút ngắn thời gian vận chuyển và đảm bảo hiệu quả đơn hàng xuất khẩu. Đây được xem là bước tiến quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trên thị trường quốc tế.

Theo ông Nguyễn Chính Nam, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam (VNR), cho biết tuyến đường sắt liên vận quốc tế đã được khai thác trong nhiều năm qua, kết nối hàng hóa Việt Nam đến các thị trường quan trọng như Trung Quốc, Nga, châu Âu, Mông Cổ và các nước Trung Á. Vừa qua, chuyến tàu Á – Âu đầu tiên trong dự án ASEAN Express đã khởi hành thành công, đánh dấu bước tiến lớn trong việc phát triển hệ thống vận tải đường sắt liên quốc gia. Thủ tướng Phạm Minh Chính đã trực tiếp tham dự sự kiện này, khẳng định tầm quan trọng của đường sắt trong chiến lược xuất khẩu hàng hóa.

Theo ông Nam, vận chuyển bằng đường sắt giúp giảm 1/3 thời gian so với đường biển và có chi phí thấp hơn đáng kể so với đường hàng không. Chính vì vậy, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã lựa chọn đường sắt để xuất khẩu các mặt hàng chủ lực như điện tử, dệt may, da giày, phụ kiện linh kiện, và hàng tiêu dùng.

Để tăng cường hiệu quả, VNR đang hợp tác chặt chẽ với các đối tác như Đường sắt Trung Quốc và các nước khác nhằm tăng tần suất và ổn định lịch trình của các đoàn tàu liên vận. Đồng thời, các bên cũng tìm cách rút ngắn thời gian làm thủ tục hải quan và nâng cao hiệu quả vận chuyển. Một số sáng kiến như mở thêm tuyến đường từ các thành phố và khu kinh tế của Trung Quốc đến Việt Nam, đơn giản hóa quy trình hải quan, và công nhận kết quả kiểm dịch giữa hai quốc gia đã được đề xuất trong chuyến thăm Trung Quốc vừa qua của Thủ tướng Phạm Minh Chính.

Bên cạnh đó, ông Mai Hoàng Long, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Vận tải và Thương mại Đường sắt (Ratraco), nhấn mạnh rằng đường sắt liên vận đóng vai trò như một giải pháp bổ sung đáng tin cậy, đặc biệt trong bối cảnh vận tải đường biển và đường bộ gặp khó khăn. Khi các xung đột địa chính trị khiến giá cước vận tải biển tăng cao và vận tải bộ đối mặt với chi phí cùng thủ tục phức tạp, đường sắt trở thành lựa chọn hấp dẫn nhờ thời gian vận chuyển ổn định và thủ tục nhanh gọn.

Theo Thương vụ Việt Nam tại Ba Lan, tuyến đường sắt liên vận qua Trung Quốc, Trung Á, Tây Á, và Đông Âu đang mở ra cơ hội mới cho các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam. Trong bối cảnh xung đột ở Ukraine và Trung Đông gây gián đoạn các tuyến vận tải truyền thống, vận tải đường sắt trở thành giải pháp chiến lược giúp rút ngắn thời gian và chi phí vận chuyển.

Hiện tại, tuyến đường sắt từ Việt Nam đến Trùng Khánh (Trung Quốc) đã kết nối với các đoàn tàu Á – Âu, cho phép hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam dễ dàng thâm nhập các thị trường Đông Âu và Tây Âu. Điều này giúp Việt Nam có tiềm năng phát triển thành trung tâm trung chuyển hàng hóa đường sắt trong khu vực ASEAN.

Mặc dù đường sắt liên vận có nhiều ưu thế, vẫn còn một số hạn chế cần được khắc phục. Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, các mặt hàng trái cây tươi vẫn gặp khó khăn do chưa có hệ thống container trữ lạnh chuyên dụng đạt tiêu chuẩn quốc tế. Các loại trái cây như thanh long, xoài, và sầu riêng yêu cầu bảo quản ở nhiệt độ dưới 10°C, trong khi hiện tại chủ yếu chỉ vận chuyển được các sản phẩm ít nhạy cảm hơn như dừa tươi, trái cây khô, và đồ hộp.

Để khai thác tối đa tiềm năng của đường sắt, cần đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng, đặc biệt là các container đặc chủng và hệ thống lưu trữ lạnh. Ngoài ra, việc tối ưu hóa công đoạn bốc xếp và rút ngắn thời gian làm thủ tục cũng là những yếu tố quan trọng để tăng tính cạnh tranh của loại hình vận tải này.

Với lợi thế về chi phí, thời gian và khả năng kết nối đa quốc gia, vận tải đường sắt liên vận quốc tế đang trở thành xu hướng quan trọng trong chiến lược xuất khẩu của Việt Nam. Việc tham gia vào các dự án vận tải chiến lược như hành lang nhà ga LHS mới (Trung Quốc – Nga – Ukraine – Ba Lan – EU) sẽ tạo điều kiện để hàng hóa Việt Nam tiếp cận sâu hơn vào thị trường châu Âu. Đồng thời, Việt Nam cũng có cơ hội phát triển vai trò trung tâm trung chuyển hàng hóa khu vực, góp phần nâng cao vị thế trên bản đồ thương mại toàn cầu.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa tiềm năng này, sự phối hợp chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp và các đối tác quốc tế là điều kiện tiên quyết. Việc đầu tư vào hạ tầng, cải thiện quy trình, và đẩy mạnh hợp tác đa phương sẽ là chìa khóa để vận tải đường sắt trở thành động lực thúc đẩy xuất khẩu bền vững trong tương lai.

Bích Ngân