Thu phí tham quan để phát triển bền vững, tại sao không?
Sau câu chuyện thu phí gây tranh cãi của Hội An, thông tin Hà Giang dự định thu phí khách tham quan Công viên địa chất cao nguyên đá Đồng Văn (CVĐC) cũng đang khiến dư luận quan tâm. Tuy vậy, lần này, hai từ “thu phí” đã có vẻ hợp lý hơn.
Theo thông tin chia sẻ với báo giới, ông Hoàng Xuân Đôn, Trưởng ban Quản lý Công viên địa chất cao nguyên đá Đồng Văn (CVĐC), cho biết tỉnh Hà Giang đang hoàn thiện đề án thu phí tham quan CVĐC.
Đây là công viên địa chất đầu tiên của Việt Nam được UNESCO công nhận vào năm 2010, với diện tích tự nhiên khoảng 2.356 km2, nằm trên 4 huyện: Quản Bạ, Yên Minh, Đồng Văn, Mèo Vạc.
Từ trước đến nay, những công tác liên quan đến xây dựng, duy tu, đảm bảo các tiêu chí của UNESCO đối với CVĐC hoàn toàn dựa vào ngân sách địa phương. Tổng kinh phí thu được từ du khách ở 3 địa điểm: Hang Lùng Khúy (Quản Bạ); Nhà Vương; Cột cờ Lũng Cú (Đồng Văn) từ năm 2017 đến năm 2021 là khoảng 29 tỷ đồng, sau khi nộp ngân sách chỉ còn lại 17,2 tỷ đồng.
Từ thông tin trên, có thể thấy đây quả là con số quá khiêm tốn để đảm bảo cho CVĐC có được sự tôn tạo, duy tu cần thiết. Chưa nói đến công tác xây dựng hệ thống giao thông, nước sạch, điện, chuyển đổi nghề nghiệp và mô hình kinh tế, an ninh chính trị và quốc phòng theo các mục tiêu được khuyến nghị của UNESCO đối với các công viên địa chất toàn cầu như CVĐC cao nguyên đá Đồng Văn.
Trên thực tế, Việt Nam có khá nhiều những di sản, địa điểm du lịch tầm cỡ thế giới, nhưng chỉ tập trung khai thác mà không bảo tồn đúng mức. Nguồn vốn nhà nước không thể dồn vào một địa điểm, hay một di sản, mà phải dàn đều, nên thường chỉ ưu tiên cho các công tác lớn, như duy tu một số điểm xuống cấp, làm công trình điện, nước, hạ tầng cấp thiết… Chứ không còn đủ lực cho việc xây dựng, thiết kế các sản phẩm mới, nâng cao chất lượng tham quan cho du khách.
Tình hình chung là vậy, nhưng nếu đi vào từng địa điểm, từng di sản, sẽ nhận ra các CVĐC UNESCO nằm trên các địa bàn miền núi, vùng cao, nơi có nhiều đồng bào dân tộc, khó khăn hơn mặt bằng chung gấp nhiều lần. Không chỉ Hà Giang với CVĐC cao nguyên đá Đồng Văn, mà 4 CVĐC còn lại, như: CVĐC Non Nước Cao Bằng, CVĐC Lạng Sơn, CVĐC Đắk Nông, CVĐC Lý Sơn – Sa Huỳnh đều đang gặp những khó khăn tương tự, kéo dài nhiều năm nay.
Thông thường, du khách đến tham quan các CVĐC toàn cầu của UNESCO rất quan tâm đến môi trường, sự đa dạng văn hóa, và sự phát triển bền vững của cộng đồng bản địa. Do vậy, nếu không đủ kinh phí, địa phương có CVĐC sẽ khó trở thành “lớp học ngoài trời và vườn ươm cho sự phát triển bền vững, lối sống bền vững, đánh giá cao sự đa dạng văn hóa và thúc đẩy hòa bình” như yêu cầu quan trọng nhất của UNESCO.
Quay trở lại với câu chuyện của Hà Giang. Thông qua các thông tin từ Ban quản lý CVĐC cao nguyên đá Đồng Văn và chính quyền địa phương, không khó để hình dung ra những khó khăn chồng chất nếu Hà Giang tiếp tục bảo tồn, xây dựng CVĐC theo cách cũ. Nói một cách chua chát, là còn trông chờ vào ngân sách ít ỏi của địa phương như trước giờ, thì tới đây, ngay cả chi phí cho mỗi kỳ tái thẩm định, tỉnh cũng sẽ không lo được.
Đã đến lúc “cái khó ló cái khôn”, cần sự chung tay của cộng đồng, mà trực tiếp ở đây là những du khách đến thưởng lãm vẻ đẹp thiên nhiên và văn hóa bản địa. Ý nghĩa của việc thu phí là thiết thực, nhưng mức phí và cách thu sẽ quyết định thành bại của chính sách và uy tín của những người đứng mũi chịu sào ở địa phương.
Được biết, Hà Giang đưa ra mức phí 30.000 đồng/ người lớn/ đêm; 15.000 đồng/ trẻ em/ đêm. Mức phí này được dư luận cho là hợp lý, cho cả ban quản lý CVĐC và du khách.
Lần này, Hà Giang làm được, sẽ mở ra cơ hội giải bài toán tương tự cho các địa phương có CVĐC toàn cầu UNESCO như: Cao Bằng, Lạng Sơn, Đắk Nông, Quảng Ngãi. Qua đó, cũng thay đổi cách nhìn của du khách, khi chung tay cùng địa phương có khu di sản, địa điểm du lịch sinh thái… bảo tồn, tôn tạo, xây dựng môi trường, sản phẩm du lịch, cũng như giúp đỡ cộng đồng cư dân bản địa phát triển bền vững và thịnh vượng.
Công Luân
