Thỏa thuận lịch sử giữa Thái Lan và Campuchia: Từ đối đầu sang đối thoại

Trong một bước đột phá ngoại giao hiếm hoi giữa thời điểm nhiều điểm nóng toàn cầu đang leo thang, Thái Lan và Campuchia vừa ký kết một thỏa thuận ngừng bắn toàn diện nhằm chấm dứt căng thẳng dọc biên giới hai nước. Sự kiện không chỉ có ý nghĩa khu vực mà còn được đánh giá là tín hiệu tích cực trong bức tranh toàn cầu nhiều bất ổn.

Cuộc họp của Ủy ban Biên giới chung đặc biệt (GBC) giữa Thái Lan và Campuchia diễn ra tại Kuala Lumpur vào đầu tháng 8, dưới sự chủ trì của Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng Campuchia – Đại tướng Tea Seiha và Quyền Bộ trưởng Quốc phòng Thái Lan – Đại tướng Nattaphon Nakphanit.

Kết quả của cuộc họp là một biên bản gồm 13 điểm được ký kết chính thức, trong đó trọng tâm là ngừng bắn toàn diện, chấm dứt mọi hành động quân sự hoặc khiêu khích nhằm vào dân thường và mục tiêu quân sự.

Lệnh ngừng bắn có hiệu lực từ rạng sáng ngày 28/7, đi kèm với cam kết không điều quân, tuần tra, xâm nhập qua biên giới hoặc xây dựng công sự mới – nhằm ngăn chặn bất kỳ leo thang căng thẳng nào từ hai phía.

Không chỉ tập trung vào khía cạnh quân sự, thỏa thuận giữa hai quốc gia láng giềng còn thể hiện một cam kết mạnh mẽ về nhân đạo: tôn trọng và chăm sóc binh lính bị bắt, hồi hương hài cốt người đã khuất mà không vi phạm lãnh thổ, và duy trì các nguyên tắc của luật nhân đạo quốc tế.

Đây là những điều khoản hiếm gặp ngay cả trong các thỏa thuận ngừng bắn giữa những quốc gia có xung đột kéo dài và phức tạp. Việc đưa yếu tố nhân đạo vào nghị trình ngoại giao cho thấy tầm nhìn vượt khỏi mâu thuẫn nhất thời, hướng tới ổn định lâu dài và tôn trọng nhân quyền.

Thỏa thuận này cũng ghi dấu vai trò nổi bật của ASEAN trong trung gian và giám sát hòa bình khu vực. Cả Thái Lan và Campuchia đều tái khẳng định ủng hộ nhóm quan sát viên ASEAN do Malaysia dẫn đầu để giám sát tình hình thực địa.

Trong khi chờ nhóm chính thức được thành lập, các nhóm quan sát viên lâm thời – gồm tùy viên quốc phòng từ các nước ASEAN – sẽ theo dõi sát tình hình và báo cáo trực tiếp cho GBC.

Trong bối cảnh nhiều tổ chức quốc tế như Liên Hợp Quốc đang gặp khó khăn trong việc can thiệp hiệu quả vào các xung đột tại Trung Đông, Đông Âu hay châu Phi, mô hình hòa giải nội khối của ASEAN đang cho thấy hiệu quả thực tế và tính linh hoạt đáng ghi nhận.

Việc Thái Lan và Campuchia – hai quốc gia từng nhiều lần đối đầu quân sự tại khu vực biên giới – có thể đạt được một thỏa thuận chi tiết, nhân văn và có cơ chế giám sát rõ ràng, là bài học quý giá về ngoại giao xây dựng lòng tin trong thời đại đầy xung đột hiện nay.

Hòa bình không phải là điều viển vông, nếu các bên thực sự thiện chí. Truyền thông trung thực và kiềm chế kích động là điều kiện thiết yếu để duy trì ổn định. Và hòa giải khu vực, với sự trung gian từ những quốc gia trung lập, có thể hiệu quả hơn các mô hình can thiệp từ bên ngoài.

Thủ tướng Campuchia Hun Manet bày tỏ sự vui mừng và kỳ vọng vào một kỷ nguyên hợp tác mới giữa hai nước. Đây cũng là thông điệp đầy ý nghĩa gửi tới khu vực và thế giới: Đông Nam Á, dù còn nhiều khác biệt, vẫn có thể là vùng đất của hòa bình, ổn định và giải pháp.

Thảo Nguyên