Thiếu oxy – mối nguy thầm lặng nấp sau biểu hiện ‘không triệu chứng’

Người đàn ông mắc Covid-19, không bệnh nền, không triệu chứng, đang cách ly ở khách sạn đột ngột lịm đi, cũng may người nhà kịp thời gọi cấp cứu. 

Bệnh nhân được đưa vào Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương hồi tuần trước. Bác sĩ Phạm Văn Phúc (Khoa Hồi sức tích cực) cho biết, người bệnh đã tiêm một mũi vaccine, khi mắc Covid-19 không có triệu chứng, không đo SpO2 (nồng độ oxy trong máu) nên không nhận biết được chỉ số đã giảm mạnh. Khi ông nhập viện, SpO2 chỉ còn khoảng 60-70%, suy hô hấp.

Bác sĩ chẩn đoán người bệnh gặp hiện tượng thiếu hụt oxy thầm lặng – tình trạng thiếu oxy trong máu do viêm phổi liên quan đến Covid-19. Thông thường, bệnh nhân bị tức ngực, đau khi thở và các vấn đề về hô hấp khác. Tuy nhiên, trong trường hợp viêm phổi do Covid-19, ban đầu, bệnh nhân không cảm thấy khó thở mặc dù nồng độ oxy trong máu giảm thấp ở mức đáng báo động và bị viêm phổi thể vừa hoặc nặng. Người đàn ông trên được bác sĩ hỗ trợ thở máy, điều trị tích cực kịp thời, đang theo dõi sát.

SpO2 của người bình thường là 94-100%. Ở bệnh nhân Covid-19 bị viêm phổi, mức oxy chỉ còn 60-70%, thậm chí 50%. Nếu không được phát hiện kịp thời, người bệnh dễ rơi vào trạng thái lơ mơ, lịm đi rồi tử vong. Thế giới gọi tình trạng này là “sát thủ thầm lặng”, dẫn đến nhiều cái chết đột ngột.

Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương đang điều trị hơn 120 bệnh nhân Covid-19, trong đó vài trường hợp gặp tình trạng thiếu hụt oxy thầm lặng như bệnh nhân trên, chủ yếu là người cao tuổi, kèm bệnh nền, chưa tiêm vaccine hoặc tiêm một mũi, nhiễm Covid-19 không có triệu chứng nên chủ quan không đo chỉ số SpO2.

Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng (Trung tâm oxy cao áp Việt – Nga, Bộ Quốc phòng), phụ trách tư vấn hỗ trợ online chăm sóc điều trị F0 tại nhà, cũng gặp một vài trường hợp tương tự. Trong đó, một cụ ông 64 tuổi nhiễm Covid-19, ở quận Hoàn Kiếm, chưa tiêm vaccine. Ban đầu, người nhà gọi điện xin tư vấn dùng thuốc do cụ ông có bệnh nền tiểu đường, chỉ số SpO2 khi ấy 97-98% tức ở mức bình thường, triệu chứng nhẹ. Thế nhưng, sau đó tình trạng thiếu oxy âm thầm tiến triển nhanh chóng. Bệnh nhân nằm ngủ rồi cứ vậy lịm đi. Sáng hôm sau, người nhà phát hiện bệnh nhân bất tỉnh, đưa vào viện cấp cứu nhưng không qua khỏi.

Một bệnh nhân khác cũng ngoài 60 tuổi, không có triệu chứng, thường xuyên đo SpO2 hàng ngày. Đến ngày thứ 8 thì đột ngột chuyển nặng, không khó thở, SpO2 giảm nhanh chóng chỉ còn 60-70%. Bệnh nhân nhanh chóng liên hệ y tế và được chuyển đến bệnh viện cấp cứu kịp thời.

Theo bác sĩ Hoàng, tình trạng thiếu hụt oxy thầm lặng thường gặp ở những bệnh nhân cao tuổi, chưa tiêm vaccine, có bệnh nền, đặc biệt là tiểu đường. Ở người tiểu đường, nếu không bị nhiễm Covid-19 thì sức đề kháng cũng đã kém, nguy cơ nhiễm khuẩn, nguy cơ đông máu cao.

Bác sĩ Hoàng lý giải Covid-19 khiến hệ thống miễn dịch đã bị sai lệch, dẫn tới tình trạng “bão cytokine” – hiện tượng hệ miễn dịch cơ thể phản ứng quá mức, gây ra hai rối loạn là đông máu và gây viêm, đặc biệt ở phổi. Lúc này dung tích của phổi bị giảm khiến lượng SpO2 giảm rất nhanh song khó nhận ra vì bệnh nhân không có các triệu chứng điển hình như sốt hay đau họng, khó thở… “Có trường hợp hôm trước SpO2 đang 95%, bệnh nhân chỉ thấy hơi mệt, hôm sau chỉ còn 70%, mức rất nguy hiểm”, bác sĩ cho biết.

Thế giới cũng ghi nhận nhiều bệnh nhân Covid-19 thiếu hụt oxy thầm lặng. Giới chuyên môn cho rằng nCoV tấn công các tế bào phổi. Ở giai đoạn đầu của bệnh viêm phổi, các phế nang bị xẹp và nồng độ oxy giảm, tuy nhiên phổi vẫn mềm hoặc chưa có nhiều dịch, bệnh nhân không khó thở. Sau đó, để bù đắp lượng oxy bị thiếu, người bệnh thở nhanh và sâu hơn, viêm phổi vì vậy nặng hơn, ảnh hưởng nhiều phế nang hơn cho đến khi mức oxy giảm mạnh.

Bác sĩ Richard Levitan, Chủ tịch Airway Cam Technologies – công ty cung cấp khóa học đặt nội khí quản, cho biết: “Tình trạng thiếu oxy âm thầm tiến triển nhanh chóng, dẫn đến suy hô hấp. Điều này lý giải cái chết đột ngột ở bệnh nhân Covid-19 từng không thấy khó thở”.

Các bác sĩ cảnh báo những người mắc Covid-19 nên theo dõi SpO2 trong hai tuần, không nên chủ quan. Sở Y tế Hà Nội cũng hướng dẫn một trong những dấu hiệu trở nặng với F0 tại nhà là chỉ số SpO2 dưới 95%. Khi phát hiện bất thường, nên đo lại lần hai sau 30 giây đến một phút. Quan trọng nhất là phát hiện tình trạng thiếu oxy thầm lặng và phải cảnh giác, liên lạc ngay với nhân viên y tế.

Đến ngày 9/1, Hà Nội đang điều trị hơn 46.600 F0, trong đó 450 bệnh nhân nặng, nguy kịch, bao gồm 31 bệnh nhân thở máy xâm lấn, hai bệnh nhân thở máy. Gần 36.500 F0 cách ly, điều trị tại nhà.

Quỳnh Anh