Thế giới sắp trải qua thời khắc chưa từng có trong hơn 100 năm qua

Các chuyên gia cho biết trong vài tuần qua, Omicron khiến số lượng người bị bệnh cùng một lúc nhiều hơn bất cứ giai đoạn nào kể từ khi xảy ra đại dịch cúm năm 1918-1919.

Ở Anh, cứ 6 người thì có một người nhiễm virus kể từ khi Omicron xuất hiện vào cuối tháng 11/2021. Ở Đan Mạch, tỷ lệ này là khoảng 1/5 và ở Israel là 1/10.

“Đây là khoảnh khắc độc nhất không thể tin nổi khi rất nhiều người cùng mắc một căn bệnh cùng một lúc”, Wall Street Journal trích lời Christopher Murray – Giám đốc Viện Đánh giá và Đo lường Sức khỏe của Đại học Washington (IHME), chuyên theo dõi sức khỏe toàn cầu – cho biết.

Khoảng 1/5 người Mỹ đã nhiễm Omicron vào giữa tháng một. Con số có thể tăng gấp đôi khi đợt bùng phát kết thúc vào giữa tháng 2, Trevor Bedford – nhà virus học tại Trung tâm Nghiên cứu Ung thư Fred Hutch – ước tính.

“Có khoảng 40% dân số bị nhiễm cùng một mầm bệnh trong khoảng thời gian 8 tuần là điều đáng chú ý, và tôi nghĩ điều này chưa từng có tiền lệ. Chỉ có 10% dân số mắc bệnh trong 16 tuần vào các mùa cúm”, ông phân tích.

Trong khi làn sóng lây nhiễm biến chủng Omicron đã đạt đỉnh ở nhiều nơi, tháng 2 có khả năng chứng kiến ​​số ca bệnh tăng cao vì biến chủng tiếp tục lây lan nhanh chóng. Điều này dẫn đến tình trạng thiếu nhân viên, từ bệnh viện cho đến nhà máy và thúc đẩy cuộc tranh luận về các hạn chế phòng dịch, đặc biệt là khi Omicron có triệu chứng ít nghiêm trọng hơn.

Chưa từng có tiền lệKhông giống các đợt dịch trước đây – ít người nhiễm hơn và thường bùng phát ở các khu vực khác nhau trên thế giới tại thời điểm khác nhau, làn sóng hiện tại chủ yếu lan rộng trên toàn cầu, ngay cả khi châu Á vẫn chưa chứng kiến ​​số ca tăng cao đáng kể vì Omicron.

Không phải ai nhiễm virus cũng bị ốm. IHME ước tính 80-90% những người bị nhiễm Omicron không có triệu chứng, so với tỷ lệ khoảng 40% với biến chủng Delta và cúm.

Tuy nhiên, ngay cả khi chỉ 5% trong số những người bị nhiễm virus có triệu chứng nặng, đó vẫn là con số rất lớn, ông Murray nói. Ông cho biết thêm khoảng 10% người tại bệnh viện trường đại học của ông – tương đương 900 nhân viên – đang bị ốm hoặc chăm sóc cho người nhà bị ốm hồi giữa tháng một.

Bệnh cúm cũng xuất hiện, dù không phổ biến như trước đại dịch, làm tăng thêm số lượng người ốm. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) ước tính từ tháng 10/2021 cho đến nay, có hai triệu người Mỹ đã mắc cúm và xuất hiện triệu chứng.

Bác sĩ William Schaffner, giáo sư về các bệnh truyền nhiễm tại Trường Y Đại học Vanderbilt, cho biết quy mô và tốc độ lây lan của Omicron chỉ có thể so sánh với đại dịch cúm năm 1918-1919.

Vào tháng một, có hơn 84 triệu trường hợp mắc Covid-19 trên toàn thế giới, gần bằng số lượng người dương tính trong cả năm 2020 – năm đại dịch bắt đầu – theo số liệu từ Our World in Data. May mắn thay, tiêm phòng rộng rãi hoặc miễn dịch từ lần mắc trước đó, cùng với các phương pháp điều trị mới đã giữ cho số ca tử vong vì Covid-19 tương đối thấp, ở mức 217.442.

Tuy nhiên, xét nghiệm chỉ thể hiện một lượng nhỏ người mắc Covid-19. IHME cho rằng có tới 95 triệu người mỗi ngày trên khắp thế giới có khả năng nhiễm Omicron vào đầu tháng một, cao gấp sáu lần so với mức đỉnh trước đó. Các dự đoán thể hiện số ca nhiễm mới sẽ giảm mạnh trong vài tuần tới, và làn sóng dịch toàn cầu sẽ kết thúc vào giữa tháng 3.

Áp lực nới lỏng quy định phòng dịchVấn đề này tác động gấp 3 lần lên thị trường lao động: Những người mắc, những người chăm sóc người thân, và những người không có triệu chứng nhưng có xét nghiệm dương tính phải ở nhà theo hướng dẫn của chính phủ.

Do đó, lượng người không thể làm việc từ xa vắng mặt lớn chưa từng thấy, khiến bệnh viện, hãng hàng không, trường học và các sự kiện thể thao điêu đứng.

Các bệnh viện bị ảnh hưởng nhiều nhất khi có nhiều bệnh nhân hơn và ít nhân viên hơn. São Paulo, thành phố lớn nhất của Brazil, đã thuê thêm vài trăm nhân viên y tế mới để đối phó với tình trạng thiếu nhân lực. Có tới 1/5 nhân viên y tế nghỉ làm vào tuần trước ở bang Rio de Janeiro, nơi cũng chứng kiến dịch cúm bùng phát.

Tại São Paulo, hơn 600 chi nhánh ngân hàng tạm thời đóng cửa trong những tuần gần đây vì thiếu nhân viên. Khoảng 20% ​​nhân lực tại các quán bar và nhà hàng trên khắp Brazil đã trở về nhà kể từ tháng 12/2021.

Hãng hàng không của Argentina Aerolineas Argentinas cho biết 1/10 trong số 11.000 nhân viên của hãng bị ốm vào giữa tháng 1, khiến nhiều chuyến bay bị hủy. Trong khi đó, có 10-13% nhân viên nhà máy ở Mexico bị ốm trong những tuần gần đây. Một số công ty sản xuất có tới 20% lực lượng lao động không thể đi làm.

Virus cũng tấn công thế giới thể thao. Khoảng 21 trận đấu ở giải Premier League bị hoãn vì Covid-19 ở Anh trong tháng qua, so với tổng số sáu trận trong mùa giải 2020-2021. Mùa giải bóng đá của Argentina diễn ra muộn vì có quá nhiều cầu thủ nhận kết quả dương tính. Ấn Độ cũng bị loại khỏi giải bóng đá Women’s Asian Cup sau khi hàng tá cầu thủ mắc Covid-19.

Trong nửa đầu tháng 12/2021, khoảng ba triệu người trên khắp nước Mỹ làm việc tại nhà vì mắc Covid-19 hoặc đang chăm sóc thành viên trong gia đình.

Cùng với bằng chứng cho thấy Omicron gây triệu chứng ít nghiêm trọng hơn các biến chủng trước đó, nhiều chính phủ buộc phải nới lỏng quy định phòng dịch.

Cả Mỹ và Vương quốc Anh đều giảm thời gian cách ly đối với ca mắc từ 10 xuống còn 5 ngày. Israel quyết định những sinh viên tiếp xúc gần với ca mắc không cần phải nghỉ học. Tại Dubai, nhân viên y tế tiếp xúc với mầm bệnh không cần cách ly nếu đã tiêm chủng đầy đủ và không xuất hiện triệu chứng.

Một số chính phủ đang tiến xa hơn khi họ tin rằng làn sóng lây nhiễm hiện tại sẽ tăng khả năng miễn dịch cộng đồng, từ đó mở ra giai đoạn mới biến Covid-19 thành bệnh đặc hiệu, giống như cúm mùa. Đan Mạch và Pháp trong tuần này cho biết sẽ loại bỏ nhiều hạn chế phòng dịch.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cảnh báo không nên nới lỏng các hạn chế quá nhanh.

“Chúng tôi lo ngại một số quốc gia cho rằng nhờ vaccine và khả năng lây lan mạnh của Omicron nhưng có mức độ nghiêm trọng thấp hơn, việc phòng ngừa không còn khả thi và cần thiết nữa”, Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết. “Nhiều người mắc hơn có nghĩa là nhiều ca nặng hơn”.

Caroline Ball, nhân viên kế toán ở London, có khoảng 15 thành viên gia đình hiện nhiễm virus – nhiều hơn tất cả những gì cô biết trong hai năm qua. Trong hai tuần vào giữa tháng một, chồng cô và ba con nhỏ có kết quả xét nghiệm dương tính cách nhau vài ngày. Họ có các triệu chứng từ sốt cho đến mệt mỏi, hoặc không có triệu chứng.

“Với Omicron và trẻ em tới trường, có cảm giác ‘thời’ của chúng tôi sắp đến”, cô nói. Trẻ em dưới 12 tuổi thường không đủ điều kiện để tiêm vaccine Covid-19 ở Vương quốc Anh.

Tình trạng thiếu hụt nhân viên y tế khiến các bệnh viện gặp áp lực. Victor Vilela Dourado, bác sĩ gây mê từ São Paulo và là người đứng đầu hiệp hội bác sĩ của thành phố, cho biết: “Mọi người đều kiệt sức. Rủi ro lớn nhất là khi chúng ta chạm đến điểm khiến hệ thống sụp đổ”.

Nhân viên ngân hàng tại New Delhi Abhishek Sharma là một trong hàng triệu người trên toàn thế giới đang đối mặt với tình trạng này. Anh cố gắng liên hệ với bác sĩ lâu năm của gia đình là Sameer Maqsood sau khi đứa con 8 tuổi sốt cao, nghi do mắc Covid-19.

Nhưng bác sĩ không trả lời điện thoại hay tin nhắn. Trong tuyệt vọng, Sharma lái xe đến phòng khám của bác sĩ ở phía đông Delhi và thấy một hàng dài trẻ em đang chờ đợi. Bác sĩ cho biết lần đầu tiên sau hai thập niên, ông buộc phải phớt lờ tiếng chuông điện thoại vì có quá nhiều bệnh nhân.

“Có vẻ như mọi người đều đang đổ bệnh”, Sharma dẫn lời bác sĩ.

Nguyên Khánh