Quyên góp cứu trợ thế nào là hợp lý

Dạo gần đây, khi cả nước đang chung sức đồng lòng hướng về miền Trung ruột thịt. Không chỉ có các cơ quan nhà nước trực tiếp cứu hộ người dân mà còn có nhiều tổ chức, cá nhân gây quỹ từ thiện chung tay giúp đỡ đồng bào. Tiêu biểu là các ca sĩ, nghệ sĩ nổi tiếng như Đại Nghĩa, Lý Hải Minh Hà, Thủy Tiên,… Nhờ sức ảnh hưởng của những người nổi tiếng và tinh thần “lá lành đùm lá rách” mà chỉ sau hơn 1 tuần phát động, số tiền Thủy Tiên quyên góp đã lên đến con số hơn 100 tỷ đồng. Vấn đề đặt ra là với một số tiền lớn như thế, một cá nhân đứng ra như Thủy Tiên có nên lập thành 1 quỹ cứu trợ hay cần nhờ đến sự giúp đỡ của ban ngành nào hay không?

Thủy Tiên có đang vi phạm pháp luật?

Việc ca sĩ Thủy Tiên kêu gọi được hơn 100 tỷ đồng giúp đỡ đồng bào miền Trung vượt qua lũ lụt, đại đa số mọi người ai cũng ủng hộ, bằng chứng thì có thể nhìn vào số tiền “cực khủng” mà Thủy Tiên đã quyên góp được chỉ trong một tuần. Khi Nhà nước với nhân dân chung tay hỗ trợ đồng bào bị thiên tai thì đây là việc nên khuyến khích, vì nguồn lực Nhà nước có hạn, càng nhiều nguồn giúp đỡ thì bà con sẽ mau chóng ổn định cuộc sống hơn.

Không cần nói đâu xa trong thời điểm đầu năm 2020, khi bà con nông dân miền Tây bị hạn mặn xâm nhập, Thủy Tiên đã đứng ra vận động, quyên góp một số tiền khá lớn (khoảng 20 tỷ đồng) để xây dựng trạm bơm nước sạch miễn phí cho bà con. Hay trước đó là các công trình cầu đường, nhà ở Thủy Tiên cũng đã đứng ra xây dựng giúp đỡ các em nhỏ có điều kiện tốt nhất được đến trường. Nói về phương diện có tâm và uy tín thì tôi hoàn toàn tin tưởng Thủy Tiên vì đây không phải là lần đầu tiên chị ấy đứng ra quyên góp với danh nghĩa cá nhân.

Tuy nhiên, số tiền quyên góp lần này thực sự ngoài dự định, việc nữ ca sĩ tự xoay xở rất dễ gặp rủi ro, không chỉ về mặt tài chính mà còn về thân thể, uy tín cá nhân bị ảnh hưởng. Nhiều người lo ngại rằng việc tự đứng ra tổ chức quyên góp như Thủy Tiên và một số nghệ sĩ khác đã vi phạm nghị định 64/2008 (về việc vận động, tiếp nhận, phân phối, sử dụng các nguồn đóng góp tự nguyện hỗ trợ người dân khắc phục khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn, sự cố nghiêm trọng…) không quy định cho những cá nhân, nhóm người như Thủy Tiên được vận động, tiếp nhận tiền, hàng cứu trợ.

Sau khi tham khảo ý kiến của Luật sư Đặng Bá Kỹ tôi có thể khẳng định rằng việc làm của Thủy Tiên là hoàn toàn không vi phạm Pháp luật. Bản chất của việc nhân dân quyên góp tiền bạc, tài sản để giúp bà con vùng lũ đó chính là việc: Tặng cho tài sản (Tiền, hiện vật như nhu yếu phẩm). Đây là một loại giao dịch dân sự phổ biến – là một quan hệ pháp luật Dân sự. Trường hợp của ca sĩ Thủy Tiên là điển hình để xem xét, rà soát, sửa đổi quy định liên quan xét cả phương diện về tình về lý.

Theo quan điểm cá nhân tôi thì Pháp luật cần quy định không chỉ có các cơ quan nhà nước, các tổ chức xã hội có tư cách pháp nhân mới có quyền quyên góp từ thiện, mà để cả cá nhân, những người có tên tuổi, uy tín trong xã hội cũng có quyền đó. Việc của Nhà nước là quy định và hướng dẫn rõ ràng để khi có sự cố trong quá trình thiện nguyện thì các cá nhân, tổ chức khác có thể giải trình minh bạch. Đồng thời, tránh gây tranh cãi trong dư luận xã hội, đồng thời, phát huy được những giá trị nhân văn cùng chung tay ủng hộ đồng bào bị thiên tai. Ca sĩ Thủy Tiên và nhóm của cô ấy không đi ban phát một cách bừa bãi. Họ sẵn sàng chịu trách nhiệm trước những nhà tài trợ quyên góp vào quỹ đó cho mình. Tôi tin chắc rằng họ sẽ sẵn sàng minh bạch các khoản chi tiêu phù hợp.

Nên thành lập quỹ từ thiện cùng quyên góp

Câu chuyện “Cô Tiên” tự mình vận động quyên góp và xông pha đi vào rốn lũ để cứu trợ đồng bào miền Trung đã trở thành một tấm gương sáng về tinh thần tương thân tương ái của dân Việt khi hoạn nạn khó khăn. Nhưng lại có không ít người hoài nghi về khả năng Thủy Tiên có thể bao quát hết được mọi việc hay không. Nói thì đơn giản nhưng chính bản thân nữ ca sĩ cũng bắt đầu lo sợ vì “không biết ôm cục tiền này đi cứu trợ lũ lụt đến khi nào mình mới được về ổn định cuộc sống mà làm ăn”.

Ngoài ra, sẽ có những đối tượng lợi dụng để trục lợi cho bản thân làm ảnh hưởng đến uy tín của Thủy Tiên đồng thời gây ra nhiều tiêu cực không đáng có. Tiêu biểu là trường hợp một đối tượng đến khóc lóc về hoàn cảnh khổ sở của 2 hộ dân, mong muốn Thủy Tiên đến giúp đỡ. Ngoài mặt thì khẳng định giúp đỡ nhưng sau đó lại lấy 40% tiền hoa hồng, gây ảnh hưởng xấu đến hình ảnh đoàn của Thủy Tiên nói riêng và các đoàn từ thiện nói chung. Tôi và người dân cả nước hoàn toàn tin tưởng Thủy Tiên, nhưng sức người cũng có hạn tôi nghĩ chỉ một mình cô ấy e rằng không thể gánh vác nổi. Hiện tại đang có 5 tỉnh chịu ảnh hưởng nặng nề trong đợt lũ này, trong mỗi tỉnh lại có thêm hàng chục thôn, ấp trong vùng xa xôi hẻo lánh cần được giúp đỡ. Vậy nếu chỉ một mình Thủy Tiên trực tiếp đi đến từng nơi thì phải mất thời gian bao lâu mới có thể hoàn thành hết?

Tôi rất hoan nghênh hành động nhân văn của Thủy Tiên nhưng tôi có một lời khuyên là Thủy Tiên hãy cùng huy động mọi người làm với mình, để hỗ trợ nhanh nhất đến bà con, tránh những câu chuyện “rắc rối” về tiền bạc sau này.   Trong trường hợp cần thiết thì Thủy Tiên có thể nhờ cơ quan chức năng hỗ trợ, giúp đỡ trong quá trình thực hiện hoạt động từ thiện của mình. Tôi tin không ai từ chối yêu cầu giúp đỡ của đoàn từ thiện để sớm đưa tấm lòng, tình cảm của mọi người đến với đồng bào đang gặp khó khăn.

Nữ ca sĩ nên thành lập một quỹ từ thiện giống như quỹ An Vui của diễn viên Đại Nghĩa hay quỹ Trái Tim Đồng Cảm của vợ chồng ca sĩ Lý Hải – Minh Hà. Ngoài tư cách pháp nhân đúng theo quy định của Pháp Luật thì việc thành lập quỹ sẽ giúp công tác quản lý tốt hơn, san sẻ bớt một phần trọng trách “quá sức” với Thủy Tiên. Đơn cử như việc vợ chồng tỷ phú Bill Gates nổi tiếng cả thế giới, số tiền làm từ thiện mỗi năm lên đến hàng chục tỷ USD nhưng họ vẫn phải có pháp nhân là quỹ Melinda & Gates. Tôi thật sự rất cảm phục tấm lòng nhân hậu của Thủy Tiên, tôi tin rằng công tác thiện nguyện của Tiên sẽ còn kéo dài nhiều năm về sau nữa nên việc thành lập quỹ là không hề dư thừa. Ngược lại sẽ giúp cô ấy nhiều hơn, đẩy nhanh tiến độ công việc để bà con sớm nhận được hỗ trợ.

Một số ý kiến cho rằng Thuỷ Tiên nên chuyển bớt số tiền đó cho các tổ chức đang làm từ thiện, hoặc cơ quan nhà nước để họ cùng chung tay chuyển tới người dân để đỡ mất thời gian. Theo tôi được biết, cuộc họp vừa rồi chính phủ cũng đã thông qua ngân sách 500 tỷ hỗ trợ cho bà con các vùng bị thiên tai. Có thể nhà nước hỗ trợ nhà ở, đường sá, Thủy Tiên sẽ hỗ trợ “cần câu cơm” như vật nuôi, cây giống để bà con sớm ổn định cuộc sống. Tôi tin một người chu đáo, tận tâm như Thủy Tiên chắc chắn sẽ làm những điều tốt nhất cho người dân. Không phụ lòng những người đã luôn tin tưởng và ủng hộ cô ấy.

Theo tôi, hành động kêu gọi quyên góp cho đồng bào đang gặp khó khăn như nữ ca sĩ Thủy Tiên và một số ca sĩ, nghệ sĩ tổ chức, cá nhân khác đang thực hiện là rất tốt và phù hợp với quan hệ pháp luật dân sự, phù hợp với đạo đức xã hội. Cần phải phát huy và tạo điều kiện để những hoạt động này được lan tỏa và phát huy những giá trị nhân văn trong bối cảnh nhiều người dân Miền Trung đang gặp khó khăn như hiện nay.

Như Yên

* Bài viết thể hiện văn phong và quan điểm riêng của tác giả