PHIÊN THỨ HAI: ĐỐI THOẠI TRƯỚC KHI THẾ GIỚI BỊ ĐÁNH THUẾ

Khi cánh cửa đối thoại vừa hé mở, thế giới lại giật mình trước một tuyên bố mới từ Nhà Trắng: Tổng thống Donald Trump khẳng định sẽ chấm dứt đàm phán song phương và thay vào đó áp đặt thuế nhập khẩu đơn phương với khoảng 150 quốc gia trong vòng “hai đến ba tuần tới”. Đây là bước ngoặt đầy kịch tính, lật lại gần như toàn bộ lập trường mà chính Tổng thống Trump từng khẳng định cách đây chưa đầy một tháng – khi Mỹ tuyên bố tạm hoãn áp thuế và khởi động đàm phán song phương với 6 quốc gia ưu tiên, trong đó có Việt Nam.

Trong lúc đối thoại bị gián đoạn, từ ngày 19 đến 22/5 phiên đàm phán thứ hai về Hiệp định Thương mại Đối ứng Việt – Mỹ đã diễn ra đúng như kế hoạch.

Tại Washington, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cùng đại diện 10 bộ, ngành của Việt Nam không chỉ ngồi vào bàn đối thoại với Cơ quan đại diện thương mại Hoa Kỳ, mà còn mở rộng hợp tác chiến lược với Tập đoàn Westinghouse – một trong những ông lớn hàng đầu về công nghệ điện hạt nhân.

Việt Nam chủ động đề xuất tái khởi động chương trình điện hạt nhân với cách tiếp cận hiện đại, thận trọng và thực tiễn – một thông điệp mạnh mẽ về an ninh năng lượng trong dài hạn, song song với cân bằng thương mại.

Rõ ràng, khi Nhà Trắng đang dần rút khỏi đàm phán và chọn cách hành xử đơn phương, nhưng Việt Nam vẫn rất chủ động.

Cần nhớ rằng Việt Nam là quốc gia đầu tiên gọi điện cho Tổng thống Mỹ sau tuyên bố áp thuế 46% hôm 4/4. Chính cuộc điện đàm giữa Tổng Bí thư Tô Lâm và ông Trump đã tạo hiệu ứng domino cho các nước khác – khi các nhà lãnh đạo quốc tế lần lượt nối tiếp Việt Nam tìm cách đối thoại với Nhà Trắng.

Từ đó, một chuỗi hoạt động ngoại giao chủ động được triển khai đồng bộ:

.Ngày 9/4: Mỹ tuyên bố hoãn áp thuế trong 90 ngày, trừ Trung Quốc.
.Ngày 8–10/4: Đặc phái viên Hồ Đức Phớc trực tiếp làm việc tại Washington, đề xuất đàm phán một FTA toàn diện – điều chưa từng xảy ra trong gần hai thập kỷ.
. Ngày 7/5: Phiên đàm phán cấp cao đầu tiên diễn ra, đánh dấu việc Việt Nam chính thức được xếp vào nhóm 6 đối tác ưu tiên (cùng với Nhật, Hàn, Anh, Ấn, Indonesia).

Tất cả những điều đó đã không tự nhiên mà đến – mà là hệ quả của ngoại giao chủ động, ngoại giao định hình luật chơi, thay vì bị động chạy theo dòng xoáy địa chính trị.

Đáng chú ý, trong 6 quốc gia được ưu tiên đàm phán, chỉ mới có Anh là chốt được phương án, nhưng mức thuế cũng không giảm đáng kể so với dự kiến. Trong khi đó, các nước Nhật Bản, Brazil, Hàn Quốc vẫn đang tiếp tục đẩy mạnh quá trình đàm phán, chưa đạt được thỏa thuận cuối cùng.

Việc duy trì tiến độ đàm phán – ngay cả khi có nguy cơ phải “đàm phán trong khoảng trống” – cho thấy Việt Nam không tìm kiếm một thỏa thuận chỉ để tránh thuế, mà hướng tới một khuôn khổ đối tác toàn diện, lâu dài và bình đẳng.

Kết quả thì còn phụ thuộc vào thời gian và quá trình đàm phán nhưng tinh thần thì luôn luôn xuyên suốt chủ động, không lệ thuộc dù có bất cứ chuyện gì xảy ra.

Việt Nam đã có sự chuẩn bị kỹ lưỡng cho mọi tình huống, từ trong ra ngoài. Trong nước, các chính sách thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân, cải cách bộ máy hành chính, và nâng cao năng lực cạnh tranh đang được triển khai mạnh mẽ. Song song đó, chiến lược đa dạng hóa thị trường xuất khẩu cũng đang được đẩy mạnh với việc thúc đẩy quan hệ thương mại với EU, ASEAN, Trung Đông và châu Phi. Các kênh đối thoại mới – không chỉ về thương mại mà còn về chuyển đổi xanh, công nghệ và an ninh – đã và đang được mở rộng.

Tất cả tạo nên tâm thế sẵn sàng thích ứng với mọi kịch bản, dù kết quả đàm phán thuế quan với Mỹ có như thế nào.

Thu An