“Phát súng” mới của Mỹ dành riêng cho Trung Quốc

Ngay sau khi bước vào Nhà Trắng cách đây 4 năm, Tổng thống Mỹ Joe Biden cân nhắc hạ nhiệt cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung được khởi sự dưới thời người tiền nhiệm Donald Trump. Tuy nhiên, bất đồng dai dẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới ngày càng gay gắt, nhất là khi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ đang đến gần, cũng như do tác động nhiều chiều cả song phương lẫn trên bình diện toàn cầu.

Nhiều cơ quan báo chí đưa tin rằng Nhà Trắng sẽ công bố việc tăng gấp bốn lần thuế nhập khẩu đối với xe điện của Trung Quốc trong một đợt leo thang khác của tranh chấp thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Trung Quốc tuần trước tuyên bố sẽ bảo vệ quyền lợi của mình và cảnh báo rằng thuế quan nặng nề của Mỹ sẽ gây phản tác dụng đối với Mỹ bằng cách tăng chi phí cho người tiêu dùng.

Vào cuối tuần trước, nhiều hãng đưa tin rằng Mỹ chuẩn bị công bố các mức thuế sâu rộng trong tuần này đối với xe điện Trung Quốc và các công nghệ khác liên quan đến quá trình chuyển đổi năng lượng xanh. Chính quyền của Tổng thống Biden sẽ tìm cách bảo vệ ngành sản xuất của Mỹ khỏi các sản phẩm giá rẻ của Trung Quốc trong lĩnh vực năng lượng sạch đang tràn ngập thị trường Mỹ và EU trong những năm gần đây, làm suy yếu nỗ lực của các chính phủ phương Tây nhằm giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc trong chuỗi cung ứng năng lượng sạch.

Mỹ hiện đang chuẩn bị công bố mức thuế tăng gấp bốn lần đối với xe điện Trung Quốc – lên khoảng 100% từ mức 25% hiện nay, Thới báo Phố Wall đưa tin vào tuần trước, trích dẫn các nguồn hiểu biết về vấn đề này.

Tất cả xe Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ đều phải chịu thuế nhập khẩu bổ sung 2,5%, điều này sẽ làm tăng thuế đối với xe điện Trung Quốc nhập khẩu vào Mỹ lên 102,5%. Theo các nguồn tin mà Bloomberg có được, thuế quan cũng sẽ được áp dụng trong các ngành mục tiêu khác.

Các nguồn tin giấu tên của Bloomberg cho biết, các biện pháp này đã được thảo luận trong nhiều tuần, cũng nhằm mục đích quyết định những sản phẩm nào có thể được miễn thuế quan tăng cao để không cản trở sự tăng trưởng năng lượng sạch của Mỹ. Chính quyền Washington đã ra tín hiệu cho ngành năng lượng mặt trời rằng họ có thể miễn tăng thuế đối với một số mặt hàng, bao gồm máy móc sản xuất linh kiện cho tấm pin mặt trời sau khi các nhà sản xuất Mỹ lập luận rằng họ cần một số mặt hàng nhập khẩu và mức thuế hiện tại thực sự làm suy yếu mục tiêu cung cấp năng lượng mặt trời trên đất liền của nước này

Vẫn chưa rõ những mặt hàng nào sẽ được miễn khỏi đợt tăng thuế quan lớn. Hai nguồn tin của Bloomberg cho biết dù thế nào đi nữa, sẽ không có bất kỳ sự cắt giảm nào trong mức thuế suất hiện tại. Tuy nhiên, các chất bán dẫn và vật tư y tế có thể sẽ phải chịu mức thuế cao hơn, các nguồn tin quen thuộc nói với Reuters.

Theo nhiều báo cáo, thuế quan trong các lĩnh vực chiến lược khác cũng đang được áp dụng sau khi Đại diện Thương mại Mỹ (USTR) tuyên bố vào tháng trước rằng họ đang bắt đầu một cuộc điều tra về các hành vi, chính sách của Trung Quốc nhắm vào các lĩnh vực hàng hải, hậu cần và đóng tàu để chiếm ưu thế. USTR đã mở cuộc điều tra sau khi xem xét đơn thỉnh cầu của 5 liên đoàn lao động quốc gia Mỹ.

Cụ thể, đối với thuế quan dành cho xe điện, Mỹ sẽ nhắm mục tiêu giải quyết tình trạng “dư thừa công suất” của Trung Quốc có thể đe dọa ngành công nghiệp Mỹ, cũng như những lo ngại về an ninh quốc gia và dữ liệu cá nhân của người tiêu dùng Mỹ.

Trung Quốc tuyên bố sẽ bảo vệ quyền lợi của mình trước các báo cáo cho rằng nước này đang bị nhắm đến trong một đợt thuế quan khác.

“Chúng tôi kêu gọi Mỹ tuân theo các quy định của WTO, dỡ bỏ tất cả các mức thuế bổ sung đối với Trung Quốc và không áp đặt các mức thuế mới”, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lin Jian cho biết hôm 10/5, bình luận về các báo cáo cho rằng mức thuế cao hơn đáng kể đang áp dụng đối với một số hàng hóa Trung Quốc.

Lin nói thêm: “Trung Quốc sẽ thực hiện mọi biện pháp cần thiết để bảo vệ quyền và lợi ích của mình. Thay vì chấm dứt những hành vi sai trái đó, Mỹ tiếp tục chính trị hóa các vấn đề thương mại, lạm dụng cái gọi là quy trình xem xét thuế quan theo Mục 301 và lên kế hoạch tăng thuế”.

Theo tờ South China Morning Post, giới chức Mỹ thời gian qua đã lên tiếng cảnh báo về “tác động của năng lực sản xuất dư thừa” của Trung Quốc, đặc biệt là trong các lĩnh vực xe điện, tấm pin mặt trời, pin và thép.

Washington cho rằng phần lớn năng lực đó đạt được thông qua sự tăng cường trợ cấp của nhà nước và bằng cách hạn chế khả năng tiếp cận của nước ngoài vào thị trường Trung Quốc.

Trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU) cũng điều tra cáo buộc Bắc Kinh đang xuất khẩu công suất dư thừa, cũng như điều tra chống trợ cấp đối với nhà sản xuất turbin gió và xe điện của Trung Quốc. Cả Mỹ và EU đều cho rằng tình trạng dư thừa công suất của Trung Quốc đang làm suy yếu an ninh và gây hại cho nền kinh tế của họ.

Bắc Kinh đã phản ứng mạnh khi cho rằng những cáo buộc trên là vô căn cứ và là nỗ lực nhằm kiềm chế sự tăng trưởng của Trung Quốc trong các ngành công nghiệp đó. Mới nhất, một bài viết đăng trên tờ Nhân dân nhật báo hôm 12-5 chỉ trích Mỹ thổi phồng cáo buộc về “công suất dư thừa” trong các ngành năng lượng mới.

Các công ty Trung Quốc hiện thống trị thị trường thế giới trong lĩnh vực xe điện, pin lithium và tấm pin mặt trời, được Bắc Kinh gọi là “3 ngành công nghiệp mới”.

Tại cuộc gặp đại diện các nhà sản xuất pin lithium và xe điện ở châu Âu vào tháng rồi, Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Anh Đào khẳng định chính sự đổi mới sáng tạo và hệ thống chuỗi cung ứng hoàn chỉnh đã thúc đẩy sự trỗi dậy của Trung Quốc trong các ngành công nghiệp này.

Trong những năm gần đây, cả Mỹ và Trung Quốc đều tìm mọi cách để từng bước chia tách nền kinh tế của mình với nhau. Các doanh nghiệp Trung Quốc tích cực thay thế các thiết bị, máy móc, linh kiện… bằng hàng nội địa hoặc nhập từ các quốc gia phát triển khác. Ở khía cạnh khác, kim ngạch thương mại giữa Trung Quốc với Nga, ASEAN và nhiều nước trong nhóm Nam bán cầu vượt qua giao thương giữa Trung Quốc với Mỹ và châu Âu. Ở chiều ngược lại, các tập đoàn hàng đầu của Mỹ và các nước phương Tây khác như Apple, HP, Stellantis cũng tìm mọi cách để đưa các dây chuyền sản xuất ra khỏi Trung Quốc đến một nước khác hoặc trở về lại Mỹ. Hơn 1/3 số công ty Mỹ tham gia khảo sát của Hội đồng kinh doanh Mỹ – Trung gần đây cho biết họ đã giảm hoặc ngừng kế hoạch đầu tư vào Trung Quốc năm 2023.

Diễn biến đó làm cho kịch bản kinh tế thế giới dẫn tới chia tách thành các khối đối địch là điều không ai mong muốn. Tháng 10-2023, Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF) cảnh báo nếu kinh tế thế giới phân cực thành hai phe, GDP toàn cầu có thể tổn thất đến 7%, trong đó một số nền kinh tế đang phát triển phải đối mặt với những tổn thất vô cùng nghiêm trọng. Reuters dẫn lời Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen cho biết, việc tách rời hoàn toàn hai nền kinh tế sẽ là thảm họa cho cả hai nước, cũng sẽ gây bất ổn cho phần còn lại của thế giới. Việc bảo vệ một số công nghệ quan trọng khỏi quân đội Trung Quốc là vì lợi ích sống còn, chứ không phải để kìm hãm kinh tế Trung Quốc hay sự hiện đại hóa công nghệ. Do đó cần xây dựng quan hệ hợp tác kinh tế Mỹ – Trung Quốc mang tính xây dựng và công bằng.

Các nhà lãnh đạo Mỹ “mong muốn” là vậy, nhưng trên thực tế lại đang thúc đẩy “cuộc chiến thương mại” với Trung Quốc thì sự tổn hại nhất định sẽ xuất hiện không chỉ cho nhà sản xuất, người tiêu dùng của hai nước mà còn ảnh hưởng trên phạm vi toàn cầu.

Bảo Trâm