Phản bội ông Trump, số phận “kẻ tội đồ” của đảng Cộng hòa Mitt Romney sẽ ra sao?
Chỉ vài giờ trước khi trở thành đảng viên Cộng hòa duy nhất bỏ phiếu thuận với cáo buộc lạm dụng quyền lực nhằm vào Tổng thống Donald Trump, thượng nghị sĩ Mitt Romney nói ông hoàn toàn hiểu quyết định đó sẽ khiến ông trở thành “mục tiêu” của Tổng thống và các đồng minh.
“Đôi lúc đồng minh lại là kẻ thù”
Và ông Romney đã không phải chờ đợi lâu.
Ngay sau khi ông đưa ra tuyên bố trên vào lúc 14h00 ngày 5/2 (giờ Mỹ) trong bài phát biểu tại Thượng viện, làn sóng chỉ trích như vũ bão từ các quan chức quản lý chiến dịch, các thành viên trong gia đình của Tổng thống Trump, các thượng nghị sĩ cùng đảng và thậm chí là cả cô cháu gái của ông…đã ập tới.
“Mitt nên bị khia trừ khỏi hội nghị của đảng Cộng hòa tại Thượng viện” – Donald Trump Jr., con trai Tổng thống Donald Trump, viết trên Twitter trước khi đăng nhập vào Instagram để chế giễu ông Romney “mặc quần bò của mẹ” (mom jean).
“Chỉ có những đối thủ chính trị của Tổng thống – tất cả thành viên đảng Dân chủ, cùng 1 ứng viên Tổng thống thất bại của đảng Cộng hòa – đã bỏ phiếu thuận cho các điều khoản luận tội bịa đặt” – Thư ký báo chí Nhà Trắng Stephanie Grisham, người từng làm việc cho chiến dịch tranh cử Tổng thống của ông Romney năm 2012, nói.
Thậm chí ngay cả cháu gái của ông Romney, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia đảng Cộng hòa (RNC) Ronna McDaniel, cũng chỉ trích ông.
“Đây không phải lần đầu tiên tôi bất đồng với ông Mitt, và tôi cho rằng vẫn chưa phải lần cuối” – McDaniel nói – “Tổng thống Trump không làm gì sai, và đảng Cộng hòa đang đoàn kết hơn bao giờ hết để ủng hộ ông. Tôi, cùng với đảng Cộng hòa, sát cánh với Tổng thống Trump”.
Cơn khát “báo thù” của đảng Cộng hòa đối với ông Romney có còn kéo dài hay không còn phụ thuộc vào ông Trump, người từ lâu đã tận dụng những lời chỉ trích của vị thượng nghị sĩ bang Utah để tự làm mình nổi bật hơn bằng cách công kích lại.
Giới chức chiến dịch tranh cử và đảng Cộng hòa nói họ hy vọng ông Trump sẽ không quá để tâm tới sự “phản bội” của một đảng viên duy nhất mà nên tiếp tục tiến bước, thay vì lao vào bất đồng kéo dài với ông Romney. Các cố vấn của ông Trump nói rằng, Tổng thống đang nắm quyền kiểm soát hoàn toàn đảng Cộng hòa, bởi vậy ông đủ khả năng để tung ra một chiến lược tàn bạo nhằm vào ông Romney nếu muốn.
Trong những tuần gần đây ông Trump thường nói với các cố vấn của mình rằng ông lo ngại hơn về các thượng nghị sĩ Susan Collins và Lisa Murkowski thay vì ông Romney – theo một số người biết về chuyện này. Cuối cùng, Collins và Murkowski không hề bỏ phiếu chống lại ông Trump trong phiên xét xử tại Thượng viện.
Ngày 6/2, Tổng thống Trump đã có bài phát biểu tại Nhà Trắng về cuộc bỏ phiếu giúp ông trắng án tại Nhà Trắng, trong đó có nhiều câu “đá xoáy” ông Romney.
“Chúng ta có đồng minh, chúng ta có kẻ thù, nhưng đôi khi đồng minh lại là kẻ thù mà chúng ta không biết điều đó” – ông Trump nói ám chỉ về ông Romney.
Lòng tin tôn giáo và lương tâm
Ông Romney trước đó nói rằng ông không thể để sự lo ngại về việc “phản bội” đảng gây ảnh hưởng tới lá phiếu của mình, cho rằng ông bỏ phiếu dựa trên lòng tin tôn giáo và lương tâm.
“Tôi nhận thức được rằng có nhiều người trong đảng của tôi, trong bang của tôi sẽ cực lực phản đối quyết định của tôi” – ông Romney nói tại Thượng viện trước khi bỏ phiếu – “Tôi chắc chắn sẽ hứng sự xỉ vả từ Tổng thống và những người ủng hộ ông. Có ai tin rằng tôi sẽ vì những hậu quả nhãn tiền đó mà phản bội lại lời thệ ước trước Chúa không?”.
Ông Romney nói rằng ông không thể ngủ quá 4h00 sáng mỗi ngày kể từ khi phiên tòa xét xử Tổng thống tổ chức tại Thượng viện bắt đầu trong tháng trước, khi phải cân nhắc xem ông nên bỏ phiếu như thế nào, và cuối cùng đã quyết định bỏ phiếu chống lại Tổng thống bởi ông nhìn thấy bằng chứng cho thấy ông Trump gây sức ép để Tổng thống Ukraine mở cuộc điều tra nhằm vào các đối thủ chính trị của mình.
Ông Romney đã nói với tờ Washington Post rằng ông từng yêu cầu Nhà Trắng cung cấp thêm thông tin về những hành động đối với Ukraine, đặc biệt là sự liên quan của Quyền Chánh văn phòng Nhà Trắng Mick Mulvaney, nhưng không nhận được gì. Ông cũng muốn cựu Cố vấn An ninh Nhà Trắng John Bolton ra điều trần – để làm rõ xem Tổng thống Trump có làm điều gì sai hay không, để ông có thể bỏ phiếu giúp ông Trump mà không do dự. Thế nhưng Thượng viện đa bác đề nghị cho ông Bolton làm nhân chứng.
“Hãy tiến lên, mọi chuyện đã qua”
Giới chức đảng Cộng hòa tin rằng, ông Trump sẽ có nhiều hành động để trừng phạt ông Romney, bắt đầu bằng loạt đòn công kích trên Twitter hoặc qua các đoạn quảng cáo. Các đồng minh của ông Trump cũng có thể gây quỹ cho đối thủ của ông Romney ở chính bang của ông, mặc dù ông Romney không có kế hoạch tái tranh cử cho tới năm 2024; hoặc có thể gây sức ép để các nhà tài trợ không ủng hộ ông Romney.
Giới chức Nhà Trắng cũng có thể chặn các chính sách hoặc ưu tiên ngân sách mà ông Romney cần.
Nhưng một quan chức chiến dịch của ông Trump nói rằng, luồng thông tin về ông Romney càng tồn tại lâu, nó càng gây ảnh hưởng tới Tổng thống bởi hướng sự tập trung của dư luận vào tiến trình luận tội. Nhiều vị cố vấn đang khuyến khích ông Trump không nên trả đũa ông Romney.
“Chuyện không đáng quan tâm” – quản lý chiến dịch của ông Trump, Brad Parscale, viết trên Twitter.
“Chỉ là một cú đấm yếu ớt. Hãy tiến lên. Mọi chuyện đã qua” – một quan chức chiến dịch khác viết – “Chúng ta đã xong việc với ông ấy”.
Các đồng nghiệp của ông Romney cũng không hề muốn tẩy chay ông, nhưng các đồng minh của ông Trump có thể thúc đẩy động thái như vậy và đẩy cả ông Romney cùng các đồng nghiệp vào thế khó khăn.Dù một số thượng nghị sĩ chỉ trích kịch liệt ông Romney, nhưng nhiều người phản đối việc loại trừ ông.
“Tôi rất vui khi ông Mitt là thành viên đảng Cộng hòa” – thượng nghị sĩ Kevin Cramer nói.
Thủ lĩnh phe đa số tại Thượng viện Mitch McConnel thì nói rằng ông “bất ngờ và thất vọng” trước lá phiếu của ông Romney, nhưng thêm rằng vị thượng nghị sĩ này nhìn chung là vẫn ủng hộ Tổng thống.
Bà McDaniel, cháu gái của ông Romney, đã cuống cuồng đưa ra một tuyên bố để làm rõ bà đứng về phía nào và cũng là để chặn trước những tin đồn về sự trung thành của bà với Tổng thống nếu bà cứ giữ im lặng – một thượng nghị sĩ đảng Cộng hòa nói.
Người ở giữa “ốc đảo” trong đảng Cộng hòa
Nhà Trắng không hề được thông báo trước về quyết định của ông Romney, mặc dù một vài cố vấn đã lên trước kịch bản về việc ông bỏ phiếu chống lại Tổng thống. Theo một số cố vấn, cả ông Trump lẫn Nhà Trắng đều không vận động ông Romney trước cuộc bỏ phiếu.
Tổng thống Trump dành rất nhiều thời gian cuối tuần trong đầu tháng 10/2019 để công kích ông Romney trên Twitter, nhưng các cố vấn của ông nói rằng hành động đó chỉ là nhằm cảnh báo các đảng viên Cộng hòa khác không nên chống lại ông.
Giới chức đảng Cộng hòa cho hay họ không hề đưa ra bất kỳ chỉ thị nào để kêu gọi khai trừ ông romney khỏi đảng, nhưng một người gây quỹ của đảng cho hay nhiều nhà tài trợ từng ủng hộ ông Romney giờ quay sang ủng hộ ông Trump.
“Tôi cho rằng các nhà tài trợ sẽ không được phép chơi trên cả hai phần sân nữa. Họ phải lựa chọn theo một phe” – Andrew Suranian, chiến lược gia kiêm cố vấn của ông Donald Trump Jr., nói – “Ông ấy từ giờ trở đi sẽ bị xem như kẻ bị ruồng bỏ”.
Bản thân Tổng thống Trump từng phàn nàn rằng ông đã ủng hộ ông Romney cả trong kỳ bầu cử Tổng thống năm 2012 và kỳ bầu cử Thượng viện năm 2018, trong khi ông Romney tận dụng mọi cơ hội để gây tổn hại cho ông, trong đó phải kể tới một bài bình luận công kích Tổng thống ngay khi ông vào Thượng viện đầu năm 2019.
Ông Trump từng gặp gỡ ông Romney ngay sau khi đắc cử Tổng thống năm 2016, và các cố vấn cho hay ông Trump từng cân nhắc để ông Romney giữ chức Ngoại trưởng – nhưng cuối cùng việc không thành.
Trong một cuộc họp với các cố vấn chính trị tại Phòng Bầu dục hồi tháng 11 năm ngoái, một số người đã đề xuất công kích ông Romney. Ông Trump nói với họ hãy tạm dừng bởi muốn ông Romney sẽ đoàn kết với đảng Cộng hòa trong lúc tiến trình luận tội đang diễn ra.
Những người thân thiết với ông Romney thì nói rằng bản thân vị thượng nghị sĩ bang Utah hiểu rõ vị trí của mình trong đảng Cộng hòa – trên một hòn đảo cô lập – nhưng lại không hề sợ bị ông Trump công kích. Mặc dù đồng tình với ông Trump về vấn đề chính sách, nhưng các cố vấn cho hay ông Romney xem việc phản đối một số hành vi của ông Trump như hành động đạo đức cần thiết.
“Ông ấy không phải người hay tỏ ra sợ hãi. Tôi không nghĩ quyết định của ông ấy vừa qua có vấn đề gì” – Stuart Stevens, cựu cố vấn của ông Romney và là người phê bình ông Trump, nói – “Ông ấy cố gắng nhìn nhận vấn đề như kiểu, ông ta sẽ phải làm gì nếu Tổng thống đang là một thành viên đảng Dân chủ? Ông ấy muốn trở thành một thẩm phán công bằng. Ông ấy rất coi trọng điều đó”.
Hồng Anh (Theo National Review)
