“Ôm” nợ bằng bất động sản, nhiều nhà băng đang khóc

“Ôm” tài sản đảm bảo là bất động sản (BĐS) được xem là… gu của nhiều ngân hàng (NH) những năm qua. Tuy nhiên, khi các khoản vay trở thành nợ xấu, việc rao bán tài sản bảo đảm là BĐS để thu hồi các khoản nợ lại là việc làm không dễ.

Tại hầu hết các nhà băng, BĐS chiếm phần lớn giá trị trong khối tài sản đảm bảo cho các khoản vay. Vì thế, trong bối cảnh tình hình kinh tế khó khăn do dịch bệnh Covid-19, nợ xấu tăng mạnh, nhiều NH đã đẩy mạnh phát mãi tài sản là BĐS để thu hồi nợ.

Ồ ạt thanh lý, giảm giá nhưng vẫn… ế

Mới nhất, VietinBank chi nhánh TP.HCM đã thông báo bán đấu giá 3 khoản nợ với giá khởi điểm gần 2.635 tỷ đồng, được đảm bảo bởi Dự án 117 Nguyễn Đình Chiểu, P.6, Q.3, TP.HCM (được biết đến với tên thương mại là Léman Luxury Apartments, với diện tích khu đất là gần 4.268,5m2). Chủ đầu tư của dự án là Công ty Đầu tư Phương Nam Land, trước đây là Công ty CP C.T Phương Nam, một công ty liên quan đến Tập đoàn C.T Group.

Trước Vietinbank, nhiều NH khác cũng đẩy mạnh rao bán các khoản nợ có tài sản đảm bảo là bất động sản.

Chẳng hạn, BIDV liên tục rao bán tài sản đảm bảo, từ quyền sử dụng đất, tài sản gắn liền trên đất, kho gạo… Cụ thể: Khoản nợ của Công ty TNHH Xây dựng sản xuất thương mại Tài Nguyên được thế chấp là quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất thuộc dự án Kenton Node (huyện Nhà Bè, TP.HCM) được rao bán với tổng số nợ gốc, tiền lãi phát sinh tại thời điểm bán đấu giá là 4,063 tỷ đồng; 21 quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền trên đất có diện tích từ 196 – 6,333 m2 và 3 nhà kho lau bóng gạo có diện tích 7,900 m2 tại tỉnh Đồng Tháp…

Vietcombank cũng đang rao bán đấu giá tài sản đảm bảo của Công ty CP Ngọc Mekong gồm quyền sử dụng đất và công trình xây dựng trên đất tại tỉnh Long An với diện tích sử dụng 143.178,3 m2, cùng nhà xưởng, máy móc thiết bị. Tổng giá khởi điểm của lượng tài sản trên là hơn 78 tỷ đồng, chưa bao gồm VAT, chi phí vận chuyển.

Một khối tài sản cũng khá lớn đang được nhà băng này phát mại là tài sản của Công ty CP Sản xuất – Thương mại NPV gồm nhà máy chế biến gạo tại An Giang với tổng diện tích 13.900 m2 và tài sản gắn liền với đất; giá khởi điểm là gần 38 tỷ đồng.

Sacombank cũng là nhà băng thường xuyên rao bán các bất động sản có giá trị từ vài trăm đến vài nghìn tỷ đồng. Trong đó, giá trị lớn nhất là Khu công nghiệp Phong Phú, huyện Bình Chánh, TP.HCM đã được rao bán từ nhiều năm nay. Và mới đây, Sacombank tiếp tục thông báo đấu giá 10 lô đất khu công nghiệp với tổng giá trị khởi điểm 4.050 tỷ đồng.

Cụ thể, Sacombank rao bán 5 lô đất tại KCN Sóng Thần, tỉnh Bình Dương, với giá từ 179 tỷ đồng đến 1,242 tỷ đồng; mức giá khởi điểm cho 5 lô đất này hơn 2.510 tỷ đồng. Còn 5 lô đất tại Khu công nghiệp Tân Kim, tỉnh Long An, được Sacombank rao bán với giá từ 9,3 tỷ đồng đến hơn 389 tỷ đồng. Mức giá khởi điểm cho 5 lô đất này gần 1.541 tỷ đồng.

SCB cũng vừa rao bán quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất tại lô số 14, Khu công viên phần mềm Quang Trung (Q.12, TP.HCM), được sử dụng để xây dựng Trường Kỹ thuật tin học Sài Gòn, với giá khởi điểm là 191 tỷ đồng. Ngoài ra, nhà băng này cũng đang rao bán dự án cao ốc căn hộ và biệt thự tại đường Huỳnh tấn Phát, Quận 7, TP.HCM với giá khởi điểm là 2,353 tỷ đồng; nhà kho Phước Sơn tại Bình Dương với giá khởi điểm 830 tỷ đồng…

Có thể thấy, hàng loạt NH thời gian qua đã đẩy mạnh phát mãi tài sản là BĐS để thu hồi nợ, nhưng việc làm này là không hề dễ dàng, dù nhiều tài sản được rao bán đã nhiều lần… hạ giá.

Chẳng hạn, với Khu công nghiệp Phong Phú (huyện Bình Chánh), được Sacombank tổ chức đấu giá 4 lần trong suốt 2 năm qua nhưng đến nay vẫn chưa thể bán được dù đã hạ giá từ mức 9.000 tỷ đồng xuống còn 6.600 tỷ đồng. Trả lời cổ đông về đất Khu công nghiệp Phong Phú này tại ĐHĐCĐ thường niên 2020 của Sacombank, ngân hàng này cho biết đã nhiều lần thông báo bán đấu giá tài sản này nhưng trong quá trình xử lý có nhiều vấn đề tồn đọng và UBND TP đã yêu cầu Sacombank tạm dừng việc bán đấu giá. Hiện Sacombank vẫn đang chờ sự cho phép trở lại của UBND TP.HCM.

Một loạt tài sản BĐS khác do Sacombank nắm giữ cũng nhiều lần đấu giá ế ẩm, chẳng hạn như quyền sử dụng đất 52.976m2 tại xã Tân Kiên, huyện Bình Chánh (TP.HCM) thuộc sở hữu Công ty TNHH Xây dựng Tiến Thắng được Sacombank đấu giá đến 22 lần vẫn không ai mua. Hay một tài sản khác được nhà băng này bán đấu giá lần thứ 25 là quyền sử dụng đất tại 245/61B Hòa Bình, phường Hiệp Tân, quận Tân Phú (TP.HCM) có diện tích 6.327m2.

BIDV cũng gặp khó khăn không kém khi rao bán các khối tài sản của Công ty CP Thuận Thảo. Cụ thể, nhà băng này đã lần thứ 11 rao bán khối tài sản đảm bảo gồm khách sạn 5 sao Cendeluxe 17 tầng và khu trung tâm hội nghị, triển lãm và dịch vụ du lịch Thuận Thảo. Giá khởi điểm của khối tài sản này là hơn 343,78 tỷ đồng, giảm phân nửa so với mức giá đưa ra hồi tháng 7/2019 là 650 tỷ đồng.

Nhà băng này cũng rao bán tài sản của Công ty CP Thúy Đạt đến… 31 lần nhưng vẫn không tìm được người mua. Mức giá trong lần bán đấu giá gần đây (5/8/2020) đã giảm hơn một nửa so với lần rao bán đầu tiên vào đầu năm 2019.

Khối BĐS “khủng” đang thế chấp tại các ngân hàng có giá trị bao nhiêu?

Theo các chuyên gia tài chính, khối tài sản thế chấp, cầm cố là BĐS đang ngày càng phình to ra ở nhiều NH, nhưng con số cụ thể thì rất khó đoán định vì phần lớn báo cáo tài chính của các NH đều không đưa ra con số chính xác, thậm chí là không đề cập đến thông tin này.

Khảo sát tại hầu hết các báo cáo tài chính của các NH trong quý 3/2020, chỉ có một số ít các nhà băng công bố con số này, chẳng hạn tại Vietcombank là hơn 900.368 tỷ đồng; Techcombank là 325.293 tỷ đồng; VPB là 493.919 tỷ đồng; VIB là 218.589 tỷ đồng… Tuy nhiên, theo báo cáo soát xét bán niên của 20 NH có thuyết minh hạng mục này trước đó cho thấy, đến giữa năm 2020, tài sản thế chấp, cầm cố là bất động sản ở 20 NH này có tổng giá trị trên 7,3 triệu tỷ đồng (tương đương hơn 313 tỷ USD) và con số này vẫn ngày một tăng.

Trong đó, Agribank là nhà băng nắm giữ BĐS lớn nhất hệ thống với hơn 1,9 triệu tỷ đồng; kế đến là Vietinbank với 1,46 triệu tỷ đồng.

Ở khối các NH TMCP tư nhân, ACB là nhà băng giữ tài sản BĐS lớn nhất (tính đến hết quý 2/2020) với hơn 534 nghìn tỷ đồng; kế đến là Sacombank với hơn 517 nghìn tỷ đồng. Một số NH khác cũng nắm khối tài sản BĐS lên tới hơn 200 nghìn tỷ đồng gồm: Techcombank (hơn 346 nghìn tỷ đồng); VPBank (hơn 318 nghìn tỷ đồng); MBBank (hơn 303 nghìn tỷ đồng); HDBank (228 nghìn tỷ đồng); VIB (208 nghìn tỷ đồng)…

Khi tài sản thế chấp bằng BĐS ngày càng tăng lên, trong khi xử lý tài sản thế chấp bằng bất động sản gặp nhiều khó khăn thì chất lượng tài sản của các NH thời gian tới sẽ bị ảnh hưởng không nhỏ.

Trong báo cáo cập nhật đánh giá tác động của đại dịch Covid-19 đối với các ngành kinh tế Việt Nam, TS.Cấn Văn Lực và nhóm cộng sự của ông dự đoán, nợ xấu nội bảng của các NH sẽ tăng nhanh, có thể đến 4% và nợ xấu gộp dự báo lên đến khoảng 6% cuối năm 2020 và còn cao trong năm 2021 khi Thông tư 01 hết hiệu lực và phải chuyển nhóm nợ xấu.

PV/DV