Những nét vẽ chưa thành hình trên bức tranh “Trung tâm tài chính quốc tế” của TPHCM

Để hoàn thiện bức tranh tổng thể về “Trung tâm tài chính quốc tế” của TPHCM vẫn còn thiếu nhiều nét vẽ quan trọng, mà nếu không nhanh chóng thực hiện thì sẽ khó hoàn thành và có nguy cơ tụt hậu so với nhiều đối thủ cạnh tranh khác trong khu vực…

Sự “mờ nhạt” của các Quỹ đầu tư

TPHCM, với tầm nhìn là trung tâm tài chính quốc tế, đóng vai trò trung chuyển tài chính quan trọng, có thể gắn kết với thị trường quốc tế ở cả hai chiều. Tuy nhiên, đối mặt với thách thức nguồn vốn đang chủ yếu phụ thuộc vào ngân hàng thương mại, đặc biệt là vốn tín dụng cho vay lưu động và cá nhân đang chịu áp lực tăng trưởng quá mức.
Thị trường vốn tại Việt Nam hiện đang đối mặt với nhiều khó khăn và thách thức, khiến cho việc huy động nguồn vốn từ thị trường quốc tế trở nên cần thiết. Trong bối cảnh này, TPHCM có thể đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút nguồn vốn từ các định chế tài chính quốc tế như quỹ đầu tư, quỹ tương hỗ, quỹ mua bán nợ, và quỹ đầu tư hạ tầng.

Thế nhưng TP.HCM từ lâu đã là trung tâm tài chính của cả nước, nhưng vì sao đến nay vẫn lình xình?
Tuy nhiên, mặc dù từ những năm 2000, TP.HCM đã hình thành thị trường tài chính sơ khai và thành lập mô hình quỹ đầu tư TP.HCM, nhưng sự chậm trễ trong việc phát triển và chuyển động của thị trường này đã khiến cho việc huy động vốn trở nên không hiệu quả. Mặc dù thành phố từng là địa phương duy nhất có đủ năng lực phát hành trái phiếu đô thị và công trình, nhưng ngày nay, lượng trái phiếu doanh nghiệp lớn nhất thuộc về các công ty tư nhân, trong khi trái phiếu đô thị và công trình của TP.HCM vẫn chưa có sự tiến triển đáng kể.
Sự mờ nhạt của các mô hình quỹ đầu tư được thể hiện rõ trong việc Sở Giao thông TP.HCM đề xuất vốn cho các dự án cửa ngõ thông qua hình thức BOT, trong khi HFIC, định chế tài chính của TP.HCM, chưa thể đóng vai trò quan trọng trong việc đưa ra các giải pháp huy động vốn hiệu quả. Các thách thức này đang làm giảm hiệu suất của việc huy động vốn cho các dự án quan trọng của thành phố.

Để TPHCM trở thành một Trung tâm tài chính quốc tế thực sự, cần định hình và giải quyết một số yếu tố cơ bản quan trọng.
Thứ nhất, để thu hút sự chú ý của các doanh nghiệp và định chế tài chính quốc tế, TP.HCM cần trở thành điểm đến ưu tiên khi họ có nhu cầu huy động vốn. Điều này đòi hỏi thành phố phải đảm bảo rằng khi tham gia các roadshow hay các sự kiện quốc tế, nó sẽ xuất hiện trong tâm trí những người quyết định tài chính, không chỉ là nơi họ có thể đầu tư, mà còn là nơi họ có thể thu hồi vốn một cách linh hoạt và hiệu quả.
Thứ hai, vấn đề nguồn nhân lực là một khía cạnh quan trọng. Lĩnh vực tài chính yêu cầu nguồn nhân lực chuyên sâu, và để đạt được điều này, cần có sự đầu tư mạnh mẽ vào giáo dục và đào tạo. Hiện tại, thách thức đối diện là nguồn nhân lực chuyên gia trong lĩnh vực tài chính ở Việt Nam vẫn còn hạn chế.
Thứ ba, cơ sở hạ tầng là yếu tố quyết định. TP.HCM cần phải đầu tư vào cảng biển, hàng không, và xây dựng toà nhà hiện đại để thuận lợi cho hoạt động tài chính. Các cơ sở hạ tầng này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút và phục vụ các doanh nghiệp quốc tế.
Thứ tư, công nghệ và viễn thông là yếu tố không thể thiếu. Với sự phát triển mạnh mẽ của các công ty tài chính công nghệ (Fintech), TP.HCM cần phải duy trì sự cập nhật về công nghệ để không chỉ thuận lợi cho các doanh nghiệp tài chính hiện tại mà còn thu hút những cái mới.
Thứ năm, cơ chế chính sách và hành lang pháp lý quyết định đến sự thành công của một trung tâm tài chính. Việt Nam cần phải tạo ra các chính sách thuế hấp dẫn để thu hút các doanh nghiệp và định chế tài chính quốc tế. Đồng thời, việc nâng cấp và hiện đại hóa Sàn giao dịch chứng khoán TP.HCM cũng là một bước quan trọng, không chỉ giúp tăng cường uy tín mà còn thuận lợi cho quá trình niêm yết và giao dịch của doanh nghiệp quốc tế.
Ba trụ cột về hàng hoá, tài chính vẫn chưa thành hình
Để đưa TPHCM trở thành một trung tâm tài chính quốc tế, cần phải hoàn thiện 3 trụ cột cốt lõi quan trọng, tập trung chủ yếu vào 3 lĩnh vực quan trọng.
Thứ nhất, trong lĩnh vực thị trường tiền tệ và hệ thống ngân hàng, TP.HCM đang đối diện với thách thức là thiếu hụt ngân hàng đầu tư. Hiện chỉ có sự hiện diện của hệ thống ngân hàng thương mại, trong khi các ngân hàng đầu tư chưa được phát triển mạnh mẽ. Điều này làm giảm tính cạnh tranh và khả năng hỗ trợ cho các doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực tài chính và đầu tư.
Thứ hai, trong lĩnh vực thị trường vốn, hiện tại TP.HCM đang trải qua giai đoạn sơ khai và còn manh nha, đặc biệt trong việc phát triển thị trường trái phiếu. Mặc dù đã có sự xuất hiện của trái phiếu ở một số lĩnh vực nhất định, chủ yếu là ngành bất động sản, nhưng cần thiết phải hoàn thiện hệ thống pháp lý để đảm bảo tính minh bạch và tính hấp dẫn cho các nhà đầu tư. Ngoài ra, việc đa dạng hóa thị trường vốn và tăng cường khả năng hỗ trợ tài chính cho nhiều lĩnh vực khác nhau cũng là một thách thức cần vượt qua.
Thứ ba, trụ cột thị trường hàng hoá phái sinh chưa tồn tại trong thực tế tại TP.HCM. Hiện nay, sàn giao dịch điện tử hàng hoá phái sinh vẫn chưa hình thành, điều này làm giảm hiệu suất giao dịch và quản lý rủi ro trong lĩnh vực này. Trong bối cảnh Việt Nam là một trong những quốc gia xuất khẩu hàng đầu thế giới, việc phát triển một thị trường hàng hoá phái sinh sẽ giúp tối ưu hóa quản lý rủi ro và tạo ra cơ hội đầu tư mới cho các nhà đầu tư quốc tế và trong nước.
Tóm lại, việc hoàn thiện các trụ cột này sẽ là chìa khóa quan trọng để TPHCM có thể phát triển thành một trung tâm tài chính quốc tế có uy tín và hấp dẫn.

Về nhóm giải pháp, có 5 nội dung cần tập trung giải quyết để hoàn thiện ba trụ cột trên. Một là, xây dựng hệ thống pháp luật và thể chế hoàn chỉnh, đồng bộ, bao quát được các lĩnh vực mà dòng chảy tài chính sẽ hướng đến; Hai là, cần cơ chế cho phép áp dụng khung pháp lý thí điểm thử nghiệm trên một số lĩnh vực; Ba là, cần có sự vào cuộc cơ quan Trung ương trong việc thu hút, hình thành những “con sếu đầu đàn” đủ sức tham gia vào cuộc chơi chung trên thị trường tài chính. Các tập đoàn này phải đảm bảo năng lực để tích hợp kinh doanh đa ngành từ ngân hàng, bảo hiểm, chứng khoán… Bốn là, cần xác định giá trị cốt lõi cho năng lực cạnh tranh của trung tâm tài chính làm điểm nhấn thu hút các định chế tài chính trên thế giới tham gia; Năm là, chủ động xây dựng nguồn nhân lực có đủ trình độ lĩnh vực tài chính.
Thành An