Nhà vua, chú hề và câu chuyện nghệ thuật

Chắc hẳn nhiều người trong chúng ta vẫn còn nhớ một truyện ngắn của nhà văn Đan Mạch Andersen có tên là “Bộ quần áo mới của Hoàng đế”. Vì sợ bị coi là ngu ngốc và không xứng đáng với vị trí của mình, mọi người đều bị lừa dối và cố gắng lừa dối chính mình rằng Hoàng đế đang mặc một chiếc áo choàng lộng lẫy. Trên thực tế, nhà vua ở trần. Chỉ đến khi một đứa trẻ với tâm hồn ngây thơ, vô tư, trong sáng thốt lên: “Ôi, hoàng đế ở trần” thì cái bi hài mới được đẩy lên cao trào. Câu chuyện logic đó cho thấy một điều: Chúng ta, ở một góc độ nào đó, vẫn phải nói khác với những gì mình thấy, chỉ vì một nỗi sợ hãi nào đó.

Đàm Vĩnh Hưng có phải là “ông hoàng nhạc Việt”? Rất nhiều người sẽ khẳng định nói “Không”. Ông hoàng ngôi sao của làng nhạc Việt, nền tân nhạc tuy còn non trẻ nhưng đã có đầy đủ các nghệ sĩ tên tuổi như Văn Cao, Nguyễn Văn Tý, Quang Thọ, Quốc Hương,.. kế đến là Tuấn Ngọc. , Trần Tiến, Bảo Yến, Nhã Phương, Cẩm Vân… Nhưng nếu cần lên tiếng trước công chúng, đôi khi chúng ta sẽ im lặng. Chúng tôi sợ rắc rối. Đó là sự phiền toái từ cộng đồng yêu mến Đàm Vĩnh Hưng vốn đã khá đông đảo và có độ cuồng đến mức sẵn sàng làm mọi thứ để bảo vệ thần tượng của mình.

Công bằng mà nói, Đàm Vĩnh Hưng là một trong số ít ca sĩ nghiêm túc với nghề. Nhiều nhạc sĩ từng hợp tác với Hùng đều ca ngợi tính kỷ luật, tôn trọng uy tín và sự hào phóng của anh. Hùng cũng rất chuyên nghiệp, sẵn sàng đầu tư mạnh cho những ý tưởng mới, đột phá. Các chương trình của Hùng rất công phu và lộng lẫy. Tuy nhiên, trong số những việc Đàm Vĩnh Hưng đã và vẫn đang làm, có bao nhiêu việc đủ lớn để được coi là một dự án nghệ thuật? Hùng vẫn chỉ là một nhân vật giải trí đơn thuần. Hùng có nhiều bài “hit”, nhưng những bài “hit” đó đã thực sự đóng góp vào hành trình phát triển nền âm nhạc Việt Nam đương đại.

Sự ra mắt của dự án phim tiểu sử “Ông hoàng” của Đàm Vĩnh Hưng đã gây ra nhiều tranh cãi xung quanh hai chữ “Ông hoàng”. Làn sóng dư luận quá mạnh, Hùng đính chính, đổi tên dự án chỉ còn “Vầng hào quang rực rỡ” và giải thích hình ảnh chiếc ghế trong buổi ra mắt không phải là biểu tượng của ngai vàng mà chỉ là chiếc ghế gợi hình ảnh. của một người. Nhắc tôi về công việc kinh doanh cắt tóc mà anh ấy bắt đầu khi còn trẻ. Hùng cho biết đó là sơ suất của ê-kíp sản xuất và đạo diễn.

Nghe có vẻ Hùng hồn nhiên, và đầy tinh thần cầu thị. Nhưng những ai đã từng làm việc với Hùng đều hiểu rằng chỉ có Hùng bảo ai đó làm gì, chứ ít người có khả năng bảo Hùng phải làm gì. Và hình ảnh chiếc vương miện trong thiệp mời vẫn còn đó. Điều đó cho thấy, khát khao được coi là “ông hoàng” của Hùng không chỉ đơn thuần là sự tôn trọng của người hâm mộ dành cho anh.

Người hâm mộ vẫn thích đặt cho thần tượng của mình những biệt danh đáng khen ngợi. Báo chí cũng thích đặt biệt danh cho những ngôi sao mà họ hâm mộ. Chẳng hạn trong bóng đá, người ta vẫn gọi Pele là vua và Beckenbauer là hoàng đế. Nhưng không ai trong số họ từng tuyên bố mình là vua hay hoàng đế, mặc dù họ cực kỳ ý thức về địa vị siêu sao của mình. Nghệ sĩ cũng không ít người phất lên nhờ những biệt danh mà khán giả ái mộ đặt cho họ. Khẳng định vị trí độc tôn của mình cũng là mong muốn chính đáng nhưng phải đi kèm với thành tựu và cách diễn đạt đúng cả về ngôn ngữ và thời đại.

Cũng từ “vầng hào quang” của “ông hoàng” gây tranh cãi Đàm Vĩnh Hưng mà câu chuyện liên quan đến Trấn Thành trở nên nóng hổi. Làm MC dẫn dắt buổi ra mắt, Trấn Thành dùng đây làm nơi thổ lộ nỗi lòng khi cho biết “Đời diễn viên khó nuốt trôi”. Tất nhiên Thanh thú nhận là anh phải khóc, như một thói quen. Nhưng lần này có vẻ nước mắt thật khó nuốt. Cụm từ “khó nuốt” ấy đã trở thành từ khóa được chế giễu trên nhiều diễn đàn mạng xã hội, được áp dụng vào ngữ cảnh của nhiều ngành nghề khác nhau.

Phải thừa nhận Trấn Thành học giỏi, thông minh, nhanh nhẹn. Thành công của những bộ phim phá kỷ lục như Bố già, Nhà gái đủ để khẳng định Thanh có năng lực như thế nào. Tuy nhiên, tất cả những thành công Thanh đã trải qua, tất cả những sản phẩm Thanh tham gia, có gì đáng gọi là tác phẩm nghệ thuật? Chưa. Tất cả chỉ là giải trí. Và bản thân Thành cũng chưa có vai diễn nào để đời đủ lâu để vượt qua thân phận diễn viên hài và MC. Mà một khi không có tác phẩm nghệ thuật thì nhất định không thể tự nhận mình là nghệ sĩ. Sai lầm đó không chỉ của Thành. Ở Việt Nam, nơi có tục lệ hơn hai chục năm nay cho phép cả người mẫu xưng danh nghệ sĩ, việc Trấn Thành thốt lên “Đời nghệ sĩ khó nuốt” cũng là lẽ thường tình.

Nhưng ngay cả khi chúng ta dễ dàng coi Trấn Thành là một nghệ sĩ thì nhận định như vậy cũng không ổn. Ở vị trí của Thành, xung quanh anh ta có đủ danh vọng, tiền bạc và những lời khen ngợi. Được hưởng những diễm phúc đó thì đương nhiên phải chấp nhận mọi áp lực nghề nghiệp chứ khóc làm gì. Mọi ngành nghề trong xã hội đều đầy áp lực. Nhưng có bao nhiêu người đăng đàn để xin cộng đồng thông cảm cho mình như Thành hay không? Và ngay cả trong nghệ thuật chân chính, những người như Nguyễn Xuân Khoát, người anh cả của nền tân nhạc Việt Nam, hay Nguyễn Văn Tý… đã trải qua những gian truân thực sự mà nhiều người bình thường chưa chắc đã trải qua. Vậy mà họ không đòi hỏi công chúng phải thế này thế kia. Thế thì hà cớ gì một người trẻ như Trấn Thành lại dùng nước mắt để thách thức khán giả thử chạm vào hai chữ “vầng hào quang rực rỡ” xem nó khó nuốt đến mức nào?

Trong một talkshow, nghệ sĩ Thành Lộc từng nói rằng anh không hiểu tại sao có những người vừa chạy chân trần trên ruộng vừa hét lên rằng mình hy sinh vì nghệ thuật. Và chính Thành Lộc cũng thừa nhận, đời nghệ sĩ vất vả nhưng đã có tiền, có danh thì còn kêu ca gì nữa. Với Trấn Thành, một nghệ sĩ tài năng, có lẽ anh nên dồn sức từ việc khóc lóc trách móc người khác để phát triển các dự án nghệ thuật. Anh vẫn chưa có một công trình nào xứng đáng gọi là nghệ thuật và chỉ khi ghi dấu ấn bằng nghệ thuật chân chính, anh mới xứng danh nghệ sĩ.

Có một câu chuyện vui để khép lại chủ đề này. Cuối thập niên 70, khi đã ở bên kia sườn dốc của sự nghiệp, Pele và Beckenbauer sang Mỹ chơi bóng kiếm tiền. Năm 1977, tại Jersey, sau một trận đấu, họ cùng nhau vào phòng tắm của đội và một phóng viên đã chụp một bức ảnh lịch sử. Cả hai khỏa thân 100% dưới vòi hoa sen, cười đùa và trò chuyện với nhau rất tình tứ. Vâng, vua hay hoàng đế cũng vậy thôi, đi tắm phải cởi hết quần áo ra mới trở lại làm người bình thường được.

Nghệ sĩ cũng nên là con người trước khi trở thành ai đó trên sân khấu. Và người bình thường nên hiểu sự khiêm nhường, để không đặt mình ở vị trí cao siêu trong một cộng đồng nghề nghiệp thân thiện, nơi có những người anh đạt được nhiều thành tựu lớn hơn mình. Đồng thời, đã lao vào đời sống nghệ thuật thì nhất thiết phải có những tác phẩm nghệ thuật. Nghệ thuật cần tác phẩm chứ không hẳn là những danh hiệu như cung điện, nơi luôn có vua và hề như nhiều tác phẩm văn học nổi tiếng đã sử dụng như một hình thức thể hiện ý tưởng sâu sắc. ..

Hà Quang Minh