“Người rơm” ở Anh và những chuyến container khắc nghiệt từ Calais

Mấy hôm nay, dư luận bàng hoàng thương tiếc trước thông tin 39 người bị chết ngạt trong một chiếc container ở Anh. Mình đã định im lặng tiếc thương cho những con người xấu số và thầm nguyện cầu điều tồi tệ mình đang nghĩ sẽ không là sự thật: Có ai trong số đó là người Việt là đồng bào của mình. Nhưng thân là người đã sống ở Anh một thời gian dài và những gì mắt thấy tai nghe với công việc làm phiên dịch cho cảnh sát Anh thì mình biết họ là ai, họ đến từ đâu và cuộc hành trình của họ sẽ đi về đâu – những “người rơm” kém may mắn. Thế nên, mình quyết định kể những gì mình biết, hi vọng sẽ không có thêm nỗi đau nào tương tự sẽ xảy ra nữa.

Hầu hết các con đường sẽ đều dẫn họ đến những bãi xe hàng ở thành phố cảng Calais (Pháp), đầu bên này của đường hầm xuyên qua eo biển Manche nối liền Anh với đại lục Châu Âu. Từ đây, đoạn cam go nhất của cuộc hành trình sinh tử bắt đầu. Người tị nạn, người nhập cư từ khắp nơi chứ không riêng Việt Nam tập kết ở đây, sống lay lắt, tạm bợ trong những lều lán trong rừng để chờ cơ hội vượt biên vào Anh. Các tổ chức nhân đạo của Pháp ra sức trợ giúp cho cộng đồng tị nạn bằng tất cả những gì họ có: chăn gối, quần áo cũ, thực phẩm,… nhưng khổ thì vẫn là Khổ.

Và khi màn đêm buông xuống, từng tốp người lẻn vào các bãi xe hàng tìm các chuyến xe sẽ sang Anh, rạch bạt chui vào nằm im lẫn giữa hàng hoá hoặc chui vào những container. Nếu là đường dây VIP, tài xế biết sự có mặt của bạn trên xe của họ, còn đường dây thường thì lén lút. May mắn vượt qua trạm kiểm soát biên giới sang đến đất Anh, tài xế VIP sẽ dừng ở một cây xăng hay một trạm nghỉ chân để cho “những vị khách quá giang” xuống. Còn nếu không qua rào cản máy tầm nhiệt hoặc bị chó nghiệp vụ ngửi thấy thì đi về, hôm sau lại nhảy xe khác đi tiếp cho đến khi thành công thì thôi. Cảnh sát Pháp cũng chẳng buồn để tâm hay bắt bớ những người này vì họ thừa hiểu, đã có mặt ở đây thì đích đến chỉ có thể là Anh. Cướp bóc lẫn nhau, cưỡng bức, thậm chí những vụ giết người,… trong một cộng đồng hỗn tạp, vô chính phủ và không ai bảo vệ là chuyện không quá khó hiểu.

Nói về container đông lạnh là lựa chọn được ưa thích vì có khả năng cao thoát được máy quét tầm nhiệt nếu như thuộc đường dây VIP. Còn 39 nạn nhân xấu số kia đã không thể đặt chân xuống “xứ sở thiên đường” vì chiếc xe đã vào thẳng một khu công nghiệp, vượt quá thời gian họ có thể chịu đựng. Nếu có đủ may mắn để sống sót và lành lặn đặt chân xuống đất Anh, con đường phía trước của họ cũng chưa biết ra sao. Để tự nguyện trở thành “một nạn nhân của đường dây buôn người” như cách gọi của truyền thông, họ thường phải bỏ ra cả tỷ đồng tiền lộ phí. Là những cuốn sổ đỏ cắm vào ngân hàng, là những món nợ vay lãi cao và họ chỉ có một lựa chọn: kiếm tiền bằng mọi giá, mọi cách để trả nợ và nuôi tiếp ước mơ đổi đời và hi vọng về cuộc sống tốt đẹp hơn như lời anh A chị B gì đó là láng giềng, là họ hàng đã đi trước và “chia sẻ kinh nghiệm”. Những nhà hàng, tiệm nail cũng không hẳn là rộng cửa chờ họ, vì án phạt của việc sử dụng người lao động bất hợp pháp rất nặng, con đường càng hẹp lại dẫn đến những ngôi nhà tuyết không bám nổi trên nóc là những trại trồng cỏ (cần sa) bất hợp pháp – nơi mà rất nhiều, rất nhiều người ở quê nhà nghĩ rằng sẽ dễ dàng kiếm được số tiền lớn để “hoàn vốn” và đổi đời. Thế nhưng, thỉnh thoảng, lại có những lời kêu gọi trong cộng đồng quyên góp tiền để đưa ai đó về nước vì “tai nạn lao động” – những vụ tai nạn chết người do điện hay sự cố trong những ngôi nhà bí ẩn. Nhiều người trong số họ đã vĩnh viễn không thể trở về nhưng là “rơm” nên họ, những người nằm lại nơi đất khách, cũng không nằm trong bất kỳ một cuộc thống kê chính thức nào. Nếu họ may mắn vượt qua được những tháng ngày tăm tối đó, những chiếc container sẽ lại tiếp tục vào Anh, chở theo con, cháu, anh em và cả những người láng giềng ngưỡng mộ những cái nhà to lớn mà họ gửi tiền về xây.

Không oán trách, không phán xét, cá nhân mình chỉ thấy một nỗi buồn sâu sắc trước số phận của những “người rơm” – những người đồng bào mình bị mắc kẹt giữa hai thế giới: Một bên là thế giới của những khoản nợ xen lẫn những hi vọng đổi đời, những chờ mong khắc khoải của gia đình từ những miền quê nghèo khó và một bên là thế giới của những hiểm nguy, gian khó nơi xứ người mà phần lớn họ nuốt nước mắt vào trong mà giấu riêng cho mình. Ai cũng có một đời để sống, có quyền được chọn cách sống, được chọn cách làm giàu nhưng đừng tự biến mình thành nạn nhân của những đường dây buôn người, đừng chọn cách sống cách làm ăn phi pháp như việc xuất khẩu lao động chui. Vụ 39 người bị chết ngạt trong xe container một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh tình trạng xuất khẩu lao động chui, nhập cư bất hợp pháp cần phải có giải pháp ngăn chặn và trừng trị nghiêm khác những kẻ đứng sau đường dây này.

Còn thời điểm này, tôi mong mọi người ngừng phán xét, ngưng trách móc, hãy dành một chút im lặng để cảm thông với những gia đình đang ở tận đáy của sự đau thương. Dù là người Việt Nam hay nước nào đi chăng nữa thì cũng là đồng loại của chúng ta, hãy để họ yên nghỉ sau quá nhiều những đau đớn – hoảng loạn lúc cuối đời. R.I.P all!

Theo FB Lê Quang Thắng (Bài viết có chỉnh sửa và bổ sung thông tin phù hợp)