Ngoại lệ đáng sợ

Số vụ xả súng hàng loạt ở Mỹ chỉ trong 64 ngày đầu năm 2023 đã vượt qua 100, thời gian ngắn kỷ lục trong một thập kỷ qua, nhấn mạnh cái giá đắt phải trả cho việc chính phủ liên bang cũng như các cơ quan lập pháp tiểu bang trên cả nước không hành động.

Theo dữ liệu từ Tổ chức Theo dõi bạo lực súng đạn (GVA), năm ngoái, ở Mỹ số vụ xả súng hàng loạt đạt con số 100 vào ngày 19/3, tức là muộn hơn gần hai tuần so với năm nay.

Năm 2021, cũng là một ngày cuối tháng 3 và từ năm 2018 đến 2020, cho đến tận tháng 5 con số trên mới xuất hiện. GVA định nghĩa xả súng hàng loạt là một vụ trong đó có ít nhất bốn người bị bắn, không kể người bắn.

Theo Mark S. Kaplan, Giáo sư phúc lợi xã hội tại Đại học UCLA: Mặc dù, các vụ thương tích do súng cả gây tử vong và không gây tử vong đang gia tăng, nhưng không có phản ứng lập pháp thực sự nào để hỗ trợ các cá nhân hoặc cộng đồng nơi họ sinh sống.

Ông cho rằng, có những giải pháp và công cụ thực sự – bao gồm lệnh cấm bán vũ khí tấn công và băng đạn dung lượng lớn – để có thể tạo ra sự khác biệt, nhưng chỉ khi các chính trị gia Mỹ thực sự hành động.

CNN viết: “Văn hóa sử dụng súng của nước Mỹ là một ngoại lệ toàn cầu, làm phức tạp các nỗ lực lập pháp”.

Theo tổ chức Khảo sát vũ khí nhỏ có trụ sở tại Thụy Sĩ, cứ 100 người Mỹ thì có khoảng 120 khẩu súng. Không quốc gia nào khác có nhiều súng dân sự hơn số dân. Khoảng 44% người trưởng thành ở Mỹ sống trong một gia đình có súng và khoảng 1/3 sở hữu một khẩu súng, theo một cuộc khảo sát của Gallup vào tháng 11/2020.

Gần 1/3 người trưởng thành ở Hoa Kỳ tin rằng sẽ có ít tội phạm hơn nếu có nhiều người sở hữu súng hơn, theo một cuộc khảo sát của Pew vào tháng 4/2021.

Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu cho thấy rằng ở những nơi mọi người dễ dàng tiếp cận với súng, những cái chết liên quan đến súng có xu hướng xảy ra thường xuyên hơn, bao gồm tự tử, giết người và thương tích không chủ ý. Trong khi đó, các vụ xả súng hàng loạt tiếp tục thúc đẩy nhu cầu mua thêm súng.

Do đó, có lẽ không có gì ngạc nhiên khi Mỹ có nhiều người chết vì bạo lực súng đạn hơn bất kỳ quốc gia phát triển nào khác tính theo đầu người. Tỷ lệ này ở Mỹ cao gấp 8 lần so với ở Canada, quốc gia có tỷ lệ sở hữu súng cao thứ bảy trên thế giới; cao gấp 22 lần so với ở Liên minh châu Âu và 23 lần so với ở Úc, theo dữ liệu của Viện Đo lường và Đánh giá Sức khỏe từ năm 2019.

Hoạt động chống bạo lực súng đạn đã trở thành trọng tâm của nền chính trị đảng Dân chủ, khi mà Tổng thống Joe Biden liên tục than thở về việc Quốc hội không thể thông qua các biện pháp “lẽ thường” sau nhiều vụ xả súng hàng loạt trong năm nay.

Hạ nghị sĩ đảng Dân chủ Maxwell Frost của bang Florida, thành viên đầu tiên của thế hệ Z được bầu vào Quốc hội, đã tập trung chiến dịch tranh cử của mình năm 2022 để vận động chấm dứt bạo lực súng đạn ở Mỹ, tìm kiếm sự ủng hộ của các cử tri trẻ tuổi lớn lên trong “thế hệ xả súng hàng loạt”, như cách ông gọi.

Dự luật an toàn súng lưỡng đảng năm 2022 đã nhận được sự ủng hộ của 14 thành viên đảng Cộng hòa tại Hạ viện và 15 thành viên tại Thượng viện – trở thành luật liên bang mới quan trọng nhất nhằm giải quyết bạo lực súng đạn kể từ khi lệnh cấm vũ khí tấn công 10 năm hết hiệu lực vào năm 1994.

Nhưng luật này không có điều khoản cấm bất kỳ loại vũ khí nào và không đạt được những gì mà Biden và đảng của ông đã ủng hộ cũng như nguyện vọng của người dân Mỹ.

Một cuộc thăm dò của CNN vào tháng 7/2022 cho thấy, hầu hết công chúng (66%) ủng hộ luật kiểm soát súng chặt chẽ hơn.

Nhưng nhiều đảng viên phe Cộng hòa đang kiểm soát Hạ viện Hoa Kỳ, đã viện dẫn cuộc khủng hoảng sức khỏe tâm thần ở Mỹ là nguyên nhân dẫn đến bạo lực súng đạn.

Những thách thức về sức khỏe tâm thần gia tăng trong suốt đại dịch và bạo lực gia tăng, nhưng một phân tích từ các nhà nghiên cứu tại Đại học Johns Hopkins đã phát hiện ra rằng súng khiến những vụ việc đó trở nên nguy hiểm hơn đáng kể. Tỷ lệ tự sát bằng súng tăng 10% trong khi tỷ lệ tự sát không dùng súng giảm.

Song dường như sự chia rẽ chính trị giữa các nghị sĩ hai đảng vẫn là vấn đề khiến họ muốn bám chấp hơn, bất kể ngoại lệ sử dụng súng đáng sợ như vậy của nước Mỹ, bất kể sự sợ hãi của người dân và các cam kết cuộc sống an toàn hơn khi tranh cử, khiến chu kỳ bạo lực chết người vẫn tiếp diễn.

Bảo Trâm