Ngày tàn của thứ bất cập bậc nhất Trung Quốc

Là nguyên liệu cốt lõi của các ngành công nghiệp tiên tiến như chất bán dẫn và pin xe điện, đất hiếm được gọi là “Gạo của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư”. Và Việt Nam có trữ lượng đứng thứ 2 trên thế giới.

Đất hiếm cũng còn được gọi là “vitamin của nền công nghiệp hiện đại” vì là thành phần không thể thiếu trong sản xuất các loại thiết bị và linh kiện trong công nghệ thông tin, y khoa, giao thông, hóa lọc dầu, luyện kim, quân sự và nhiều lĩnh vực khác. Theo Nihon Keizai Shimbun, hiện nay các công ty trên khắp thế giới đang chạy đua để đảm bảo sự ổn định của chuỗi cung ứng.

Trong suốt ba thập niên qua, Trung Quốc là quốc gia khai thác và xuất khẩu đất hiếm lớn nhất thế giới, chiếm đến 80% tổng sản lượng toàn cầu. Điều này đã tạo ấn tượng sai lệch rằng đất hiếm chỉ hiện diện ở xứ sở đông dân nhất thế giới này. Thực ra, trên thế giới có đến 13 quốc gia có nhiều đất hiếm, trong đó Việt Nam có trữ lượng lớn xếp thứ hai thế giới với 22 triệu tấn. Thế nhưng việc khai thác, xuất khẩu đất hiếm của Việt Nam trong nhiều năm qua vẫn chưa tương xứng với tiềm năng. Chính vì thế, nhiều người cho rằng đất hiếm có ý nghĩa rất thấp trong nền kinh tế Việt Nam.

Thế nhưng thời thế giờ đã khác, với xu hướng dùng xe ô tô điện và chuyển đổi sang năng lượng xanh, điện gió, điện mặt trời trên toàn cầu, nhu cầu sử dụng đất hiếm tăng vọt. Gần đây giá đất hiếm đã tăng vọt lên gần 10 lần so với trước, từ cỡ giá chỉ 14.000 USD/tấn tăng lên 110.000 USD/tấn (Neodymium oxide 66.000 USD/tấn, Oxit Dysposi 274.000 USD/tấn).

Lại nói, để tránh bị quá phụ thuộc vào một nguồn hàng có thể gây đứt gãy chuỗi cung ứng, các nước trên thế giới đã bắt đầu có xu hướng mở rộng thị trường. Bộ Tài chính Mỹ cho hay Mỹ đặt mục tiêu giảm sự phụ thuộc Trung Quốc về một số mặt hàng cụ thể, nhằm tránh tình trạng bị Trung Quốc cắt đứt nguồn cung như nước này đã làm trong quá khứ. Trước đó, Trung Quốc không ít lần ngưng xuất khẩu đất hiếm cho Nhật Bản, trong khi gây sức ép bằng những cách khác đối với Úc và Lithuania liên quan đến hoạt động thương mại. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen cũng từng nhấn mạnh chính quyền Washington muốn chấm dứt sự phụ thuộc Trung Quốc về đất hiếm.

Chính vì thế, không quá ngạc nhiên khi mới đây Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen đã đến thăm Việt Nam và ngỏ lời sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam nâng cao năng lực sản xuất chip bán dẫn. Và tất nhiên điều này đến từ trữ lưỡng mà Việt Nam đang sở hữu.

Có thể nói Việt Nam đang dần trở thành tâm điểm cung cấp đất hiếm mới của thế giới. Ngoài Hàn Quốc, còn có Canada, Australia, Nhật Bản đang hợp tác. Chính vì thế, đây sẽ là những cơ hội tuyệt vời để tận dụng hết những ưu đãi thiên nhiên dành cho Việt Nam.

Thử làm một bài toán đơn giản sẽ thấy đất hiếm của Việt Nam có giá trị cao hơn hẳn. Nếu tính giá trung bình hiện tại 110.000 USD/tấn, thì đất hiếm của Việt Nam có giá trị lên đến 2.420 tỷ USD. Một con số rất có ý nghĩa với sự phát triển kinh tế đất nước.

Công Luân