Mỹ tập trận ở biển Đông: Vui hay lo?

Gần đây, tin tức Mỹ tập trận tại biển Đông được báo chí đưa tin rầm rộ. Rất nhiều người tỏ ra vui mừng, thậm chí là ca tụng Mỹ vì Mỹ đang “áp chế” Trung Quốc. Nhưng không biết Mỹ “áp chế” chỗ nào?

Nếu nhìn tổng thể từ năm 2018 đến nay, mỗi khi Mỹ có động thái gì với Trung Quốc thì Trung Quốc ngay lập tức đáp trả tương đương lại với Mỹ, điển hình như “thương chiến Mỹ-Trung”, “Huawei/Tiktok”, “bắt giữ/trừng phạt công dân Mỹ”, “đóng cửa Tổng lãnh sự quán Mỹ”, “chiến tranh ngoại giao”, “chiến tranh Y tế (WHO)”…. Có thể thấy, hiện nay Trung Quốc không hề ngán Mỹ trên bất kỳ khía cạnh nào, sẵn sàng đấu “ăn miếng trả miếng” với Mỹ ở mọi mặt trận, mọi phương diện. Vậy điều gì khiến các bạn nghĩ Trung Quốc sẽ ngán Mỹ ở Biển Đông? Khi mà Trung Quốc đã rất nhiều năm “quậy” ở khu vực này và biển Đông lại nằm sát với lãnh thổ Trung Quốc, về địa chính trị, Trung Quốc mới là nước có lợi trong cuộc tranh chấp với Mỹ ở khu vực này.

Thực tế, Mỹ biết rõ việc gây với Trung Quốc ở Biển Đông không làm cho Trung Quốc giảm áp lực lên khu vực này. Vậy tại sao Mỹ lại đang gia tăng các hoạt động ở Biển Đông? Đơn giản là vì: “Mưa dầm thấm lâu”. Đó là câu nói ví von về vấn đề yêu sách của Trung Quốc ở biển Đông, từ chục năm nay Trung Quốc gia tăng các hoạt động trái phép ở biển Đông để dần dần hình thành sự xuất hiện quen thuộc ở vùng biển này. Trung Quốc muốn thế giới công nhận biển Đông là nơi có lợi ích tranh chấp trong vùng biển… và Trung Quốc đã thành công, khi Philippines kiện Trung Quốc ra Tòa Trọng tài quốc tế (PCA), tức là công nhận Trung Quốc là nước được pháp lý công nhận là có sự tranh chấp trong Biển Đông. Và giờ Mỹ cũng đang sử dụng lại chiêu bài của Trung Quốc. Mỹ tiến hành tập trận ở Biển Đông với lý do được đưa ra là: “Bảo vệ lợi ích hàng hải của Mỹ”.

Nói ra thì nó cũng tương tự như việc Nhật Bản lấy lý do “bảo vệ Tô giới Nhật và người Nhật” để đưa quân đội vào Trung Quốc, sau đó tiến hành xâm lược Trung Quốc. Mỹ biết rằng Trung Quốc sẽ đáp trả Mỹ bằng các cuộc tập trận khác. Và như thế Mỹ sẽ có cớ gia tăng sự hiện diện của Hải quân Mỹ ở biển Đông, rồi dần dần liên kết với các nước trong khu vực như Indonesia, Malaysia, Brunei, Philippines hoặc thêm cả Nhật, Úc, Hàn, New Zealand, Đài Loan để tổ chức các cuộc tập trận chung không chỉ ở “vành đai mà ngay trong biển Đông”.

Sau một thời gian dài đó, Mỹ sẽ khẳng định được sự có mặt ở biển Đông thì sẽ chuyển sang việc liên kết “đo đạt địa chất (dầu mỏ), chống cướp biển, phối hợp tuần tra biển…” và thế là Mỹ trở thành một thực thể dù không được pháp lý công nhận, nhưng lại có mối liên hệ dính chặt với biển Đông mà không ai chối cãi được.

Nhắc lại chút thì các Ngoại trưởng, Bộ trưởng Ngoại giao của Thái Lan, Malaysia, Indonesia gần đây đều đưa ra cùng một nhận định: “Không mong muốn có sự gia tăng xung đột ở biển Đông và không muốn bị cuốn vào tranh chấp địa chính trị của các siêu cường quốc (Mỹ-Trung Quốc), đồng thời khẳng định các bên đều phải tôn trọng Luật pháp quốc tế, nhất là Luật Biển 1982”. Vâng, Chính phủ của ít nhất 3 nước ở Đông Nam Á (ngoài Việt Nam) đều nhìn thấy rõ vấn đề rồi đó. Họ hiểu rõ Mỹ đang muốn gì ở Biển Đông.

Và cũng nên nhớ rằng: Chủ trương của Việt Nam là “giải quyết tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, trên tinh thần hiểu biết và tôn trọng lẫn nhau, tuân thủ luật pháp quốc tế, nhất là Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982” chứ không phải là “quốc tế hóa tranh chấp Biển Đông (kết nạp thêm thực thể có lợi ích tranh chấp vào)”.

B.L

*Bài viết thể hiện quan điểm và văn phong riêng của tác giả