Một nghị quyết gỡ vướng hai dự án trọng điểm tại TP.HCM

Ngày 21/7/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 212/NQ-CP nhằm tháo gỡ khó khăn, vướng mắc kéo dài nhiều năm đối với hai dự án đầu tư theo hình thức hợp đồng BT (xây dựng – chuyển giao) tại TP.HCM, gồm: Dự án giải quyết ngập do triều cường trị giá gần 10.000 tỷ đồng và Dự án Vành đai 2 đoạn từ đường Phạm Văn Đồng đến nút giao Gò Dưa.

Đây là hai công trình hạ tầng quan trọng bậc nhất của TP.HCM, có ảnh hưởng lớn đến cuộc sống hàng triệu người dân và năng lực phát triển của đô thị. Tuy nhiên, trong suốt nhiều năm qua, cả hai dự án đều bị đình trệ do những vướng mắc liên quan đến cơ chế thanh toán quỹ đất, định giá tài sản và khung pháp lý chưa rõ ràng trong các hợp đồng BT đã ký kết trước đây.

Dự án ngăn triều 10.000 tỷ: Gần hoàn thành nhưng “đắp chiếu” suốt 5 năm

Khởi công từ tháng 6/2016, dự án giải quyết ngập do triều – giai đoạn 1 – nhằm kiểm soát ngập cho khu vực rộng 570km² và 6,5 triệu dân vùng trũng thấp trung tâm TP.HCM. Công trình bao gồm 6 trạm kiểm soát triều cỡ lớn, hệ thống đê kè và cống ngăn mặn. Đến nay, khối lượng thi công đã đạt hơn 90%.

Tuy nhiên, từ năm 2020, dự án bị tạm dừng thi công do vướng mắc trong thanh toán cho nhà đầu tư bằng quỹ đất. Việc định giá đất, phê duyệt giá trị hợp đồng và cơ chế thực hiện theo hình thức BT không còn phù hợp với quy định hiện hành khiến dự án rơi vào bế tắc. Điều này dẫn đến tình trạng lãng phí nguồn lực, trong khi tình trạng ngập úng ở TP.HCM ngày càng nghiêm trọng.

Dự án Vành đai 2 hơn 2.700 tỷ đồng: Mắc kẹt vì mặt bằng và pháp lý

Tương tự, Dự án Vành đai 2 đoạn từ đường Phạm Văn Đồng đến Gò Dưa được khởi công từ năm 2017 với chiều dài hơn 2,7km và tổng mức đầu tư hơn 2.700 tỷ đồng. Sau gần 3 năm triển khai, công trình mới đạt khoảng 44% khối lượng thì phải tạm dừng vì chưa có mặt bằng sạch và không có phương án thanh toán quỹ đất cho nhà đầu tư.

Tình trạng “nửa vời” kéo dài khiến dự án trở thành điểm nghẽn kết nối giao thông khu Đông TP.HCM, gây lãng phí nguồn lực và ảnh hưởng tiêu cực đến các kế hoạch phát triển đô thị tại khu vực có tốc độ tăng trưởng nhanh bậc nhất thành phố.

Nghị quyết 212: Cởi trói pháp lý, kích hoạt dự án

Trước thực trạng trên, Nghị quyết 212 của Chính phủ nêu rõ các nguyên tắc tháo gỡ: chỉ giải quyết vướng mắc nếu nguyên nhân do cơ quan nhà nước hoặc cả hai bên; xử lý trên cơ sở tuân thủ pháp luật hiện hành và các quy định tại Nghị quyết 98/2023/QH15 về cơ chế đặc thù cho TP.HCM.

Theo đó, UBND TP.HCM được giao lập, thẩm định và điều chỉnh báo cáo nghiên cứu khả thi của các dự án, đảm bảo phù hợp thực tiễn và yêu cầu pháp lý. Trong trường hợp quỹ đất thanh toán có giá trị thấp hơn chi phí đầu tư xây dựng được kiểm toán, thành phố có thể sử dụng vốn đầu tư công để bù phần chênh lệch hợp lý.

Đặc biệt, TP.HCM phải chịu trách nhiệm toàn diện về việc xác định giá đất, tổ chức đấu giá công khai, kiểm toán độc lập và giám sát toàn bộ quá trình thanh toán cho nhà đầu tư, đảm bảo công khai, minh bạch, tránh thất thoát tài sản công. Kiểm toán Nhà nước sẽ là đơn vị thực hiện kiểm toán cuối cùng, làm căn cứ pháp lý để thanh quyết toán các dự án BT theo đúng quy định.

Bước ngoặt chính sách để khai thông các điểm nghẽn hạ tầng

Nghị quyết 212 không chỉ giải quyết hai dự án cụ thể mà còn đặt ra nguyên tắc xử lý minh bạch cho các công trình BT đang bế tắc tại nhiều địa phương. Đây là lần đầu tiên Chính phủ ban hành một nghị quyết riêng cho TP.HCM để vận dụng cơ chế đặc thù, cho thấy quyết tâm “gỡ điểm nghẽn, khai thông động lực phát triển”.

Giới chuyên gia đánh giá, nếu TP.HCM triển khai nghiêm túc và kịp thời, hàng triệu người dân sẽ sớm được thụ hưởng thành quả từ các công trình chống ngập và kết nối giao thông. Đồng thời, thông qua việc xử lý dứt điểm các hợp đồng BT tồn đọng, TP.HCM sẽ tái khẳng định cam kết về môi trường đầu tư minh bạch, bảo vệ lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, đồng thời giữ gìn kỷ cương pháp luật và tài sản công.

Từ một quyết sách cụ thể, Nghị quyết 212 mở ra kỳ vọng lớn: không để các dự án trọng điểm bị “trói chân” bởi chính sách mâu thuẫn, mà phải được thúc đẩy bằng giải pháp đồng bộ, minh bạch và trách nhiệm – với mục tiêu cuối cùng là phát triển hạ tầng bền vững và nâng cao chất lượng sống cho người dân đô thị.

Ngọc Lâm