Một mặt hàng của Việt Nam trở thành “cứu tinh” cho Trung Quốc và châu Á

Trong bối cảnh khủng hoảng lương thực đang diễn ra trên toàn cầu, Việt Nam sở hữu một mặt hàng được mệnh danh cứu tinh cho ngành chăn nuôi của Trung Quốc là thức ăn gia súc và nguyên liệu. Song song đó, các ‘đại bàng’ cũng đang đổ xô đến Việt Nam để đầu tư vào ngành hàng hấp dẫn này.

Với sản lượng gần 27 triệu tấn, nước ta hiện đứng thứ 8 trên thế giới với nhà nhập khẩu lớn nhất là láng giềng Trung Quốc. Nhu cầu về thức ăn chăn nuôi phục vụ ngành sản xuất thịt tại quốc gia này là vô cùng lớn, buộc nhà sản xuất thịt số 1 thế giới phải phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu, trong đó có Việt Nam.

Theo thống kê sơ bộ của Tổng cục Hải quan, trong tháng 3/2024, xuất khẩu thức ăn gia súc và nguyên liệu đã thu về hơn 79,5 triệu USD, tăng mạnh 36,7% so với tháng trước. Lũy kế 3 tháng đầu năm, nước ta thu về hơn 222 triệu USD từ xuất khẩu mặt hàng này, giảm nhẹ 3,14% so với cùng kỳ năm 2023.

Xét về thị trường, Trung Quốc tiếp tục giữ vị trí thị trường nhập khẩu nhiều nhất thức ăn gia súc và nguyên liệu của Việt Nam với hơn 79 triệu USD, tuy nhiên giảm 20% so với cùng kỳ. Riêng trong tháng 3/2024, xuất khẩu sang thị trường này tăng mạnh 47% so với tháng trước đó, đạt hơn 31 triệu USD.

Campuchia là thị trường lớn thứ 2 của Việt Nam với hơn 30,5 triệu USD, chiếm tỷ trọng 13,7%. Mỹ đứng thứ 3 với hơn 27 triệu USD, chiếm 12,5% tỷ trọng, đồng thời xuất khẩu sang Mỹ cũng chứng kiến mức tăng trưởng mạnh với 154% so với cùng kỳ năm trước.

Bên cạnh 3 thị trường chủ đạo, các quốc gia châu Á đang tăng mạnh nhập khẩu mặt hàng này của Việt Nam phải kể đến Philippines, Đài Loan (TQ), Thái Lan, Ấn Độ,…

Cục Chăn nuôi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) cho biết hiện cả nước có 269 nhà máy sản xuất thức ăn chăn nuôi công nghiệp dạng hỗn hợp hoàn chỉnh với tổng công suất thiết kế đạt 43,2 triệu tấn. Trong đó, 90 nhà máy thuộc sở hữu của doanh nghiệp FDI (chiếm 33,5% về số lượng; 51,3% về công suất thiết kế) và 179 nhà máy thuộc doanh nghiệp trong nước (chiếm 66,5% về số lượng và 48,7% về công suất thiết kế).

Ngành chăn nuôi của Việt Nam hiện đang chứng kiến tiềm năng tăng trưởng mạnh. Mordor Intelligence đã chỉ ra rằng, quy mô thị trường thức ăn chăn nuôi hỗn hợp của Việt Nam dự kiến sẽ tăng từ 11,54 tỷ USD vào năm 2023 lên 15,30 tỷ USD vào năm 2028.

Báo cáo đánh giá thị trường thức ăn chăn nuôi của công ty nghiên cứu thị trường Việt Nam (VIRAC) cũng đã chỉ ra rằng với tiềm năng phát triển mạnh mẽ trong những năm gần đây, thị trường thức ăn chăn nuôi Việt Nam đang thu hút nhiều doanh nghiệp tham gia, trong đó có nhiều doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tham gia mở rộng kinh doanh sản xuất. Những cái tên như vậy có thể kể đến như: Cargill Group (Mỹ), Haid (Trung Quốc), CP Group (Charoen Pokphand Group – Thái Lan), De Heus (Hà Lan), BRF (Brazil), Mavin (Pháp), Japfa ( Singapore), CJ (Hàn Quốc),…

Đ ối với Việt Nam, trong 10 năm qua, tăng trưởng ngành chăn nuôi của Việt Nam duy trì tốc độ 5-7%/năm. Theo số liệu từ Cục Chăn nuôi, sản lượng thức ăn công nghiệp trong năm 2023 ước đạt 20 triệu tấn. Trong đó, thức ăn cho lợn đạt 11,15 triệu tấn (chiếm khoảng 55,7%), thức ăn cho gia cầm đạt khoảng 8,17 triệu tấn (chiếm khoảng 40,8%), còn lại là thức ăn cho vật nuôi khác (chiếm khoảng 3,4%).

Nhu cầu nguyên liệu phục vụ sản xuất thức ăn chăn nuôi (TACN) của nước ta là rất lớn, tuy nhiên do năng lực sản xuất nguyên liệu trong nước còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu trong nước. Vì vậy, hằng năm Việt Nam phải nhập khẩu khoảng 20 triệu tấn nguyên liệu bao gồm ngô khoảng 7,3 triệu tấn; lúa mì và lúa mạch 1,5 triệu tấn; khô dầu các loại 4,7 triệu tấn…

Cũng do phụ thuộc chủ yếu vào nguồn nguyên liệu nhập khẩu nên giá thức ăn chăn nuôi trong nước luôn chịu tác động từ biến động giá các loại nguyên liệu trên thế giới. Hiện chi phí nguyên liệu TACN chiếm khoảng 85% giá thành của sản phẩm TACN.

Theo Đề án Phát triển công nghiệp chế biến thức ăn chăn nuôi đặt mục tiêu sản lượng thức ăn chăn nuôi công nghiệp đạt 24-25 triệu tấn vào năm 2025 và 30-32 triệu tấn vào năm 2030; đáp ứng tối thiểu 70% tổng nhu cầu thức ăn chăn nuôi tinh.

Tuy nhiên hiện nay khó khăn lớn nhất của ngành thức ăn chăn nuôi là năng lực sản xuất nguyên liệu trong nước phục vụ cho ngành còn hạn chế, phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu. Ước tính nguyên liệu thức ăn chăn nuôi nhập khẩu chiếm khoảng 65% tổng nhu cầu nguyên liệu thức ăn chăn nuôi trong nước.

Bảo Trâm