Luận tội tổng thống và hàn gắn nước Mỹ
Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump có bị luận tội hay không sẽ không hẳn chỉ là câu chuyện cá nhân ông, mà còn là cơ hội để thể hiện thiện chí hàn gắn và đoàn kết của các chính trị gia.
Cuộc họp ngày 11-1 (giờ Mỹ) dự kiến là lúc các thành viên Đảng Dân chủ tại Hạ viện Mỹ xúc tiến kế hoạch luận tội ông Trump, lấy lý do cốt lõi là những cáo buộc đương kim tổng thống kích động vụ bạo loạn của một nhóm phần tử quá khích tràn vào tòa nhà Quốc hội Mỹ hôm 6-1.
Loại Trump, tạo đà cho Biden
Phát biểu hôm 9-1, dân biểu Ted Lieu (Đảng Dân chủ, California) cho biết có 180 thành viên Hạ viện đã nhất trí một điều khoản luận tội ông Trump và sẽ trình điều khoản trong phiên họp nêu trên. Theo những gì Lieu nói với tạp chí Forbes, các thành viên Cộng hòa không ký vào những điều khoản luận tội này nhưng ông “tin tưởng mạnh mẽ rằng các nhà lập pháp Cộng hòa sẽ bỏ phiếu cho điều khoản luận tội, dựa trên những gì họ thông báo kín với chúng tôi”.
Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi sẽ là người ủng hộ nhiệt tình cho ý tưởng luận tội – vốn có thể biến ông Trump thành vị tổng thống duy nhất trong lịch sử Mỹ hai lần bị luận tội. Bà Pelosi cuối tuần trước đã khẳng định quyết tâm luận tội ông Trump nếu ông không từ chức trước ngày 20-1. Bà cũng tính toán lựa chọn thứ hai: kêu gọi Phó tổng thống Mike Pence và nội các loại trừ ông Trump thông qua Tu chính án 25.
Báo New York Times ngày 9-1 giật dòng tít theo kiểu cẩm nang với nội dung “Làm thế nào để luận tội một tổng thống trong vòng 12 ngày”, trong đó có hai luận điểm đáng chú ý: luận tội Trump lúc này có thể ngăn ông ta tái tranh cử; và thậm chí Trump có thể bị luận tội khi đã là cựu tổng thống.
Cũng có những cơ quan truyền thông nghiêng theo hướng cho rằng ông Trump nên từ chức lúc này. Đài CNBC lập luận tương tự, dẫn lại bài xã luận của Wall Street Journal khẳng định việc ông Trump từ chức sẽ là kịch bản tốt đẹp nhất vì điều đó sẽ cung cấp nền tảng để Tổng thống đắc cử Biden hàn gắn và đoàn kết nước Mỹ, tránh một cuộc tranh cãi ầm ĩ và chia rẽ chính trị khác xung quanh việc luận tội.
Cơ hội hợp tác
Người ta đã mô tả 4 năm của chính quyền ông Trump là giai đoạn nước Mỹ chia rẽ chưa từng thấy. Nhưng khi cả Đảng Cộng hòa lẫn Đảng Dân chủ đều khẳng định mong muốn đoàn kết nước Mỹ thời “hậu Trump”, quyết định liên quan tới việc luận tội ông Trump lại chính là lúc giới quan sát kiểm tra ý chí hàn gắn của các chính trị gia này.
Khi nói về chuyện luận tội ông Trump, ông Biden nói mọi thứ tùy vào Quốc hội. Trong khi đó, bàn tới việc này, lãnh đạo Đảng Cộng hòa tại Hạ viện Kevin McCarthy có ý chìa “cành ôliu”. Ông không bảo vệ ông Trump nhưng khẳng định việc luận tội sẽ không tạo điều kiện cho các nỗ lực hàn gắn. Theo New York Times, ông McCarthy đã kêu gọi hai đảng “hạ nhiệt” và nói mình sẽ liên lạc với ông Biden để thảo luận về vấn đề đoàn kết quốc gia.
Giải pháp phía những người Cộng hòa muốn lúc này có vẻ là sự chuyển giao êm thấm và tất nhiên không nên có màn luận tội. Phát ngôn viên Nhà Trắng Judd Deere, trong một tuyên bố gửi Forbes, cho rằng: “Như Tổng thống Trump đã nói hôm qua, đây là lúc để hàn gắn và đoàn kết như một quốc gia. Một vụ luận tội mang động cơ chính trị chống lại một tổng thống chỉ còn 12 ngày trong nhiệm kỳ của ông ta sẽ chỉ càng chia rẽ đất nước vĩ đại của chúng ta”.
Trong khi đó, CNBC nhận xét rằng một số thành viên Cộng hòa hiện nay muốn giành lại tầm ảnh hưởng trong nội bộ đảng, đang chuộng cách xa lánh ông Trump, tránh đề cập tới ông, và ngăn không để ông có bất cứ hành động nào gây nguy hiểm trong những ngày trước cột mốc 20-1. Một số người bên Đảng Dân chủ cũng chuộng cách tiếp cận ôn hòa này, tránh kích động ông Trump cũng như hàng triệu người ủng hộ ông.
Nhiều khả năng trong những ngày tới, sự im lặng của ông Trump sẽ tạo điều kiện để hai đảng ở Mỹ hiểu rằng nếu chịu ngồi lại với nhau, họ sẽ tìm thấy điểm chung ở một mức độ nào đó.
Khó qua ải Thượng viện
Thực tế việc luận tội ông Trump rất khó qua ải Thượng viện, lúc này vốn còn trong tầm kiểm soát của Đảng Cộng hòa. Lãnh đạo đa số của Đảng Cộng hòa ở Thượng viện Mitch McConnell cho biết Thượng viện không thể tiến hành việc luận tội Tổng thống Trump ít nhất tới ngày 19-1, tức chỉ một ngày trước lúc ông Joe Biden chính thức tuyên thệ nhậm chức kế nhiệm ông Trump.
Hiện nay Thượng viện đang ở giai đoạn chỉ tổ chức các cuộc họp theo thông lệ ba ngày một lần, rơi vào ngày 12-1 và 15-1. Muốn thực hiện bất kỳ hoạt động nào trong giai đoạn này, cần phải có sự chấp thuận nhất trí của toàn bộ 100 thượng nghị sĩ.
Dù thế nào đi nữa, không thể phủ nhận hiện nay sức ép dành cho Tổng thống Trump rất lớn khi phe Dân chủ đã “ngửa bài”: làm mọi cách để ông Trump biến khỏi chính trường càng nhanh càng tốt.
NHẬT ĐĂNG/TTO
