Loại thực vật mọc hoang người Việt cho heo ăn, người Đài Loan tận dùng làm rau cực tốt
Bèo tây còn được gọi là lục bình, lộc bình, bèo Nhật Bản, là một loài thực vật thuỷ sinh, sống nổi theo dòng nước, tại Việt Nam người dân thường lấy làm thức ăn cho heo.
Nhiều tác dụng trong phòng thí nghiệm
Theo BSCKII Huỳnh Tấn Vũ – Trưởng đơn vị điều trị Ban ngày, Bệnh viện ĐH Y Dược TP.HCM cơ sở 3, bèo tây hấp thụ các chất như Canxi, Magie, Lưu huỳnh, Ferric, Mangan, Nhôm, Nitơ, Phốt pho và Kali… rất tốt, giúp nó phát triển tốt hơn các loài thủy sinh khác. Vào mùa hè khi nhiệt độ vượt quá 35°C và bức xạ mặt trời cao với thời gian chiếu sáng dài, chúng phát triển nhanh hơn.
Theo y học hiện đại, bèo tây có hàm lượng chất khô thấp (6 – 7%) nhiều xơ (trên 200 gam/kg chất khô), giàu khoáng (180 – 190 g/kg chất khô) và giá trị năng lượng thấp (1800 – 1900 kcal/kg chất khô, hay 7,6-8,0 MJ/kg chất khô). Đặc biệt, trong bèo tây có một số hợp chất (alkaloid, dẫn xuất phthalate, propanoid và dẫn xuất phenyl) có tác dụng cao như kháng khuẩn, kháng nấm, chống oxy hóa và có tác dụng đối với ung thư.
Các nghiên cứu trên phòng thí nghiệm cho thấy chiết xuất thô cũng cho thấy hiệu quả cao nhất so với tất cả các hợp chất cô lập chống lại một số loại khối u. Đặc biệt, nó có hoạt tính chống ung thư có chọn lọc rất mạnh đối với dòng tế bào ung thư gan và các loại khối u phụ thuộc vào hormone (như ung thư cổ tử cung và ung thư vú).
Béo tây cũng có tác dụng chống vi khuẩn bởi vì các chiết xuất thô của bèo tây và một số chất trong đó cho thấy các hoạt động chống lại vi khuẩn Gram dương và Gram âm. Nó có hiệu lực tương đương với tetracyclin khoảng 50%, hiệu quả cao thấp còn phụ thuộc vào chủng (E. coli và S. faecalis). Dịch chiết thô chứa các chất kháng khuẩn khác nhau với hiệu quả và phương thức hoạt động khác nhau, có thể hoạt động đối kháng hoặc hiệp đồng trong việc ức chế sự phát triển của vi khuẩn.
Béo tây còn có khả năng chống nấm, các chất chiết xuất của nó có thể chống lại các loại nấm như C. albicans (nấm men) và Candida albicans.
Bèo tây còn có khả năng chống oxy hóa tiềm năng, chiết xuất thô của bèo tây có khả năng bắt được gốc tự do DPPH. Hoạt tính chống oxy hóa của các thành phần hoạt tính được tách từ bèo tây có khả năng thu gom các gốc tự do. Đây có thể là do sự hiện diện của nhóm hydroxyl và các liên kết không bão hòa trong cấu trúc hóa học của các hợp chất cô lập trong bèo tây.
Bác sĩ Vũ cho rằng đây chỉ là các kết quả nghiên cứu trong phòng thí nghiệm, để đưa được các kết quả nghiên cứu trên vào đời sống còn cần nhiều thời gian. Tuy nhiên, trong đời sống hàng ngày, cây lục bình cũng có rất nhiều giá trị.
Dùng làm rau
Theo BS Vũ, ở Đài Loan, bèo tây được sử dụng như một loại rau ăn giàu caroten. Ở Indonesia cũng sử dụng phần thân và cụm hoa của bèo tây. Người Việt Nam gần đây cũng sử dụng bèo tây để chế biến thành nhiều món ăn ngon.
Ngó bèo tây có thể xào giống như ngó sen. Đọt non và cuống lá dùng để nấu canh tép, cá lóc, tôm khô. Hoa cũng có thể luộc chấm cá kho hoặc xào thịt heo hay lòng heo, làm lẩu cá rô phi bèo tây…
Cách dễ nhất để chế biến là tước ngó non và bông, rửa sạch để ráo, xào với tóp mỡ, chấm nước mắm ăn với cơm nóng, hoặc có thể xào lục bình với tép. Canh chua cá lóc nấu với ngó lục bình cũng là món ngon. Bông lục bình có vị ngọt, mát, nhai vừa mềm và giòn xốp nhờ phần đài hoa, có thể chấm với cá kèo kho lạt ăn cơm.
Trong dân gian, người dân cũng sử dụng bèo tây để làm thuốc, họ lấy cây về, bỏ thân và rễ, chỉ lấy lá và phần phình của cuống lá để làm thuốc.
Khi bị đau (mụn nhọt, vết thương) có thể dùng lục bình để đắp bên ngoài. Cách dùng: Hái một nắm bèo tây rửa sạch, giã nát, thêm một ít muối trắng rồi đắp lên nơi sưng tấy. Đến khi khô thì lại thay miếng đắp khác, ngày thay hai đến ba lần.
Khi bị thương mà đắp bèo tây thì những vết tấy thường đỡ rất nhanh. Nếu vết thương chưa nung mủ thì sẽ nhanh chóng tan, nếu đã vết thương đã nung mủ rồi thì thời gian nung mủ sẽ được rút ngắn, chóng vỡ hay chóng trích được hơn.
Tuy nhiên, người dân lưu ý khi hái bèo tây để chế biến các món ăn thì tránh hái ở những vùng nguồn nước bị ô nhiễm. Vì cây bèo có đặc tính hút kim loại nặng cộng với những chất độc khác ở trong nước và tích tụ vào thân. Người ăn loại bèo đó nhiều cũng sẽ tiềm ẩn nguy cơ gây bệnh do kim loại nặng có chứa trong bèo được chuyển hóa vào người. Vì vậy, nếu ăn bèo tây thì chỉ ăn bèo mọc ở những nơi có nguồn nước sạch.
Khai Tâm
