Lo ngại lợi ích quốc gia Sri Lanka muốn thu hồi cảng biển Hambantota, bài học cho Trung Quốc thuê đất làm đặc khu

Chính phủ mới của Sri Lanka muốn thu hồi thỏa thuận cho Trung Quốc thuê cảng biển Hambantota 99 năm, do lo ngại lợi ích quốc gia.

“Chúng tôi muốn họ trả lại cảng Hambantota. Tình huống lý tưởng nhất là quay lại hiện trạng ban đầu. Chúng tôi sẽ trả lại khoản vay đúng hạn theo cam kết ban đầu mà không để xảy ra bất kỳ xáo trộn nào”, Ajith Nivard Cabraal, cựu thống đốc ngân hàng nhà nước Sri Lanka, cố vấn kinh tế của cựu tổng thống Mahinda Rajapaksa, nói.

Cựu thủ tướng Ranil Wickremesinghe khi đương nhiệm đã đồng ý cho công ty China Merchants Port Holdings thuê cảng Hambantota trong vòng 99 năm, đổi lấy khoản vay 1,1 tỷ USD, mà theo ông, giúp giảm bớt gánh nặng nợ vay từ Trung Quốc. Mahinda Rajapaksa đã vay Trung Quốc trong suốt 10 năm nắm quyền để xây dựng các dự án ở quê nhà.

Tuy nhiên, chính quyền mới của Tổng thống Gotabaya Rajapaksa, người từng làm bộ trưởng quốc phòng, em trai Mahinda, hiện phản đối các giao dịch cho thuê cảng.

“Đây là thỏa thuận về chủ quyền” và dường như nó sẽ bị hủy bỏ hoặc chứng kiến sự thay đổi lớn, Smruti Pattanaik, nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu và Phân tích Quốc phòng ở thủ đô New Delhi, Ấn Độ, cho biết. “Trung Quốc có thể xem xét lại một số điều khoản được xem là quan trọng với chính quyền Rajapaksa”, ông nói.

Hợp đồng bị xem là gây tổn hại tới an ninh quốc gia của Sri Lanka và chính quyền mới đang nỗ lực thay đổi thỏa thuận, vốn là nền tảng quan trọng trong chiến dịch tranh cử của Gotabaya Rajapaksa.

Hambantota là dự án nằm trong sáng kiến đầy tham vọng Vành đai và Con đường của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Sáng kiến này gây nhiều tranh cãi với cáo buộc Trung Quốc đưa các nước nghèo vào bẫy nợ. Dự án đồng thời gây ra lo ngại rằng Trung Quốc có thể sử dụng cảng biển vào mục đích quân sự.

Trung Quốc bác bỏ lo ngại này, cho rằng cảng Hambantota nằm trên tuyến đường biển quan trọng từ Á sang Âu, hai bên sẽ cùng có lợi và đóng góp vào nền kinh tế Sri Lanka.

“Hợp tác Trung Quốc – Sri Lanka, bao gồm dự án cảng Hambantota, được xây dựng dựa trên bình đẳng và tham vấn”, Bộ Ngoại giao Trung Quốc tuyên bố trong một thông báo gửi báo chí. “Trung Quốc mong muốn hợp tác với Sri Lanka để biến Hambantota thành một trung tâm vận chuyển mới ở Ấn Độ Dương và phát triển nền kinh tế địa phương”, thông báo có đoạn.

“Sri Lanka sẽ phải cung cấp một thứ gì đó tương tự, nếu không nói là hấp dẫn hơn về mặt tài chính để Bắc Kinh đồng ý hủy bỏ hợp đồng thuê”, Brahma Chellaney, giáo sư nghiên cứu chiến lược tại Trung tâm Nghiên cứu Chính sách ở New Delhi, nhận định. “Khi gia đình Rajapaksa nắm quyền, Trung Quốc kỳ vọng sẽ gia tăng ảnh hưởng ở Sri Lanka.”

“Một khi được ký kết, các thỏa thuận song phương trở thành thỏa thuận nghiêm túc, nhưng chúng tôi cũng phải quan tâm tới lợi ích quốc gia. Nếu một chính phủ đã đạt thỏa thuận rồi, chính phủ mới cần phải tìm ra cách thức và biện pháp để thỏa thuận lại một cách thiện chí”, Cabraal nói.

China Merchants Port Holdings, công ty có doanh thu 93 tỷ USD, có thể dùng kinh nghiệm hoạt động trải dài từ Trung Quốc đến châu Âu thúc đẩy Hambantota phát triển, nơi hầu như không thu hút được chiếc tàu nào cập cảng.

Liên doanh Hambantota của China Merchants Port Holdings hồi tháng trước đạt thỏa thuận với tập đoàn vận tải Nhật Bản Nippon Yusen KK để vận chuyển hàng hóa thông qua cảng này.

Bộ trưởng Cảng biển mới Johnston Fernando không đưa ra bình luận.

(Theo VnExpress)