Liệu Mỹ và Trung Quốc có thể tránh xung đột về Đài Loan?
Mới đây, trang SCMP vừa đưa ra nhận định về quan hệ Trung – Mỹ khi các chuyên gia cho rằng quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc có thể bị cắt đứt nếu Mỹ thúc đẩy quan hệ chặt chẽ hơn với Đài Loan.
Theo đó, một thành viên của nhóm nghiên cứu cấp cao Trung Quốc vừa cho biết Trung Quốc và Mỹ đã “phóng đại” những lo ngại về an ninh quốc gia và quan hệ giữa hai quốc gia có thể bị cắt đứt nếu Mỹ thúc đẩy quan hệ chặt chẽ hơn với Đài Loan.
Trong một cuộc phỏng vấn được công bố bởi Trung tâm Carter, Jia Qingguo, giáo sư nghiên cứu quốc tế tại Đại học Bắc Kinh cho biết, Trung Quốc và Mỹ đang tiến gần đến một cuộc chiến tranh lạnh.
“Tôi cảm thấy rằng các vấn đề an ninh quốc gia đang được coi trọng quá mức ở cả hai nước. Khi một phía hành động, một số người dân ở phía bên kia tin rằng phía bên này đang đe dọa nghiêm trọng đến an ninh quốc gia của đất nước nên họ phải đáp trả”, ông Jia nói.
Giáo sư Jia Qingguo cho rằng, dù bên kia phát triển vũ khí, hay phát triển công nghệ cao, thì họ cũng sẽ được coi là một mối đe dọa nghiêm trọng đối với an ninh quốc gia.
Mặc dù Trung Quốc và Mỹ không tham gia vào một cuộc đối đầu toàn diện về ý thức hoặc quân sự, ông Jia cho biết nguy cơ hai nước chấm dứt quan hệ song phương đang gia tăng.
Minh chứng cho điều này là chuyến công du tới Đài Loan vào tháng 8 của Chủ tịch Hạ viện Mỹ. Chuyến thăm đã giáng một đòn mạnh vào quan hệ Trung – Mỹ, đồng thời Bắc Kinh cũng xem chuyến đi này là một phần trong nỗ lực của Mỹ nhằm “xóa bỏ” nguyên tắc “một Trung Quốc”.
Sự đối lập thể hiện rõ nét khi Bắc Kinh coi hòn đảo Đài Loan như là một phần của Trung Quốc và chưa bao giờ loại trừ việc sử dụng vũ lực để giành quyền kiểm soát nó. Tuy nhiên, Washington đã phản đối mọi nỗ lực chiếm đảo bằng vũ lực và đối đầu trực diện với Trung Quốc.
“Chuyến đi là một cú sốc đáng kể đối với nền tảng chính trị của quan hệ Trung – Mỹ. Nếu tiếp tục đà này, Trung Quốc và Mỹ sẽ phải cắt đứt quan hệ ngoại giao”, ông Jia nói.
Theo Giáo sư Jia, Đạo luật Chính sách Đài Loan năm 2022 đã được Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Mỹ chấp thuận, điều sẽ kéo quan hệ Trung – Mỹ đi xuống thêm nữa.
Dự luật có những điều khoản áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với giới lãnh đạo chính trị hàng đầu của Trung Quốc đại lục và các ngân hàng lớn nhất của nước này nếu Trung Quốc tham gia vào một “hành động gây hấn leo thang đáng kể” chống lại Đài Loan.
Ông Jia nhận định rằng “nếu đạo luật cuối cùng được Quốc hội thông qua theo ý định ban đầu của người đề xuất dự thảo luật, nó chắc chắn sẽ có tác động tai hại đến quan hệ Trung – Mỹ”
Tuy nhiên, Giáo sư Jia nhấn mạnh vẫn có những người từ cả hai quốc gia có quan điểm chung muốn tránh khuếch đại các rủi ro an ninh.
Cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ sắp tới của Mỹ có thể dẫn đến nhiều bất ổn hơn, nhưng cũng có thể tạo ra sự phát triển tích cực trong quan hệ ngoại giao giữa hai nước, với một số nhà phân tích dự đoán rằng Đảng Dân chủ có thể mất quyền kiểm soát Quốc hội.
Theo kịch bản đó, đảng Cộng hòa có thể tiếp tục thúc đẩy đến việc Trung Quốc chính thức bị coi là mối đe dọa đối với lợi ích của Mỹ, đưa Washington tiến gần hơn đến một cuộc đối đầu toàn diện với Bắc Kinh. Tuy nhiên, nếu đảng Dân chủ mất cả hai viện, chính quyền Biden có thể sẽ tập trung nhiều hơn vào các vấn đề quốc tế khác.
Các nhà phân tích cho rằng những lo ngại về căng thẳng giữa Trung Quốc và Mỹ là “thổi phồng quá mức”, nói rằng mối quan hệ giữa hai nước khác với mối quan hệ Mỹ-Liên Xô trong thời nguyên gốc của Chiến tranh Lạnh, rằng các yếu tố hướng tới một kỷ nguyên “lưỡng cực” khác là không chắc chắn.
Tuệ Ngô (Theo SCMP)
