Báo Anh: Trung Quốc tham gia CPTPP sẽ ảnh hưởng gì đến Việt Nam?

Trang Lexology của Anh đã có bài viết phân tích những thuận lợi và khó khăn đối với Việt Nam, nếu Trung Quốc được chấp thuận gia nhập Hiệp định CPTPP.

Theo Lexology, trong quá trình toàn cầu hóa, đã có một số hiệp ước đa phương ra đời, trong đó có RCEP và CPTPP. Điều này mang lại nhiều lợi ích và không ít rủi ro cho các bên ký kết, đó cũng là điều tất yếu đối với Việt Nam. Vậy nếu Trung Quốc gia nhập CPTPP, Việt Nam sẽ có những thuận lợi và khó khăn gì?

Những thuận lợi và khó khăn khi Trung Quốc tham gia CPTPP đối với Trung Quốc

Theo Lexology, việc Trung Quốc quyết định tham gia CPTPP ngay sau khi gia nhập RCEP có thể được hiểu là một nỗ lực nhằm củng cố và làm sâu sắc hơn quan hệ với các đồng minh của Mỹ, đặc biệt là sau khi ông Biden được bầu làm tổng thống mới thứ 46 của Mỹ. Phải chăng Trung Quốc đang muốn tận dụng thế mạnh để thoát khỏi tình trạng trì trệ, thậm chí vươn lên dẫn đầu bảng xếp hạng kinh tế thế giới, bên cạnh lợi ích từ việc xoa dịu căng thẳng trong quan hệ với Mỹ?

Về những lợi thế, Trung Quốc luôn là một trong những quốc gia được hưởng lợi nhiều nhất khi tham gia CPTPP, tương tự như những lợi ích thu được khi tham gia RCEP. Những lợi ích nổi bật mà Trung Quốc có thể nhận được khi tham gia CPTPP sẽ bao gồm:

Tham gia CPTPP, theo Wang Hui Yao, Chủ tịch Trung tâm Trung Quốc và Toàn cầu hóa (CCG), cung cấp cho các doanh nghiệp Trung Quốc một số lựa chọn để tồn tại và phát triển trên thị trường quốc tế. Ví dụ, các doanh nghiệp Trung Quốc như Huawei và TikTok sẽ không bị đàn áp khi tiến hành kinh doanh ở nước ngoài. Đây có thể được xem là bước khởi đầu của quá trình hàn gắn sau những hạn chế của Trung Quốc.

Ở góc độ kinh tế, theo đánh giá của Reuters, Trung Quốc là quốc gia vượt qua đại dịch Covid-19 thành công nhất trong 10 nền kinh tế hàng đầu thế giới. Tăng trưởng kinh tế năm 2020 của nước này đạt 2,1%, cao hơn 5,8% so với con số của Mỹ. Vì vậy, tham gia CPTPP là một cách tiếp cận khả thi và thiết thực để quốc gia này vượt qua Mỹ với tư cách là nhà lãnh đạo toàn cầu.

Còn vấn đề bất lợi nhất phải kể đến, chính là rào cản chính của Trung Quốc để gia nhập CPTPP là nhận được sự chấp thuận của 11 thành viên hiện tại. Theo Điều 30.4 của CPTPP, nếu một quốc gia hoặc vùng lãnh thổ hải quan riêng biệt muốn gia nhập Hiệp định này bằng cách gửi yêu cầu bằng văn bản tới Cơ quan lưu chiểu, các Bên đồng ý thành lập một nhóm công tác để đàm phán các điều khoản và điều kiện cho việc gia nhập.

Vì vậy, để được gia nhập CPTPP, Trung Quốc phải không nhận được sự phản đối của bất kỳ thành viên CPTPP nào. Tuy nhiên, ai cũng biết rằng Trung Quốc hiện đang vướng vào một số tranh chấp thương mại và lãnh thổ với một số thành viên của CPTPP. Bởi thế, muốn gia nhập Trung Quốc sẽ phải từ bỏ lợi ích của mình tương ứng với các nước thành viên để đổi lấy sự chấp thuận của họ, trang Lexology phân tích.

Ảnh hưởng đối với Việt Nam khi Trung Quốc tham gia CPTPP 

Là thành viên tích cực của cả RCEP và CPTPP, đồng thời là quốc gia láng giềng với Trung Quốc, Việt Nam chịu những tác động nhất định trong trường hợp Trung Quốc tham gia CPTPP.

Theo Lexology, vì Trung Quốc là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới, sự tham gia của Trung Quốc sẽ giúp gia tăng lợi ích nhóm, điều này cũng có lợi cho Việt Nam:

Về thương mại, Việt Nam là đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc trong ASEAN trong 4 năm và trở thành đối tác thương mại lớn thứ 7 của Trung Quốc trên toàn cầu kể từ giữa năm 2020; Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam kể từ năm 2004.

Một ví dụ gần đây về tác động của Trung Quốc đối với nền kinh tế Việt Nam là giá cả và số lượng vật liệu xây dựng nhập khẩu từ Trung Quốc. Giá thép đã tăng 40% trong quý I/2021, khiến nhiều nhà đầu tư bất ngờ và hoảng hốt. Điều này được cho là do khu vực này hoàn toàn phụ thuộc vào giá thép, đặc biệt là từ Trung Quốc. Sắt thép các loại chủ yếu được nhập khẩu vào Việt Nam từ 5 thị trường lớn, nhưng chỉ tăng ở thị trường Trung Quốc, còn các thị trường còn lại đều giảm mạnh.

Cụ thể, nhập khẩu của Trung Quốc đã tăng 70%, khoảng 2,63 triệu tấn (so với năm 2020). Do giá nguyên liệu đầu vào tăng nên giá các công trình xây dựng đang và sắp hoàn thành đã tăng so với giá đấu thầu. Chênh lệch chi phí của một dự án có thể lên tới hàng trăm tỷ đồng, gây ra tình trạng chậm triển khai. Hơn nữa, điều này có thể dẫn đến tỷ lệ lạm phát cao (dự đoán có thể lên tới 4-5% trong quý II năm 2021).

Đối với những tác động tiêu cực, CPTPP cũng sẽ dẫn đến cạnh tranh cực kỳ cao và Việt Nam sẽ đối mặt với nguy cơ đứng ngoài cuộc chơi nếu Việt Nam không đủ sức cạnh tranh. Đối với Việt Nam, đây vừa là cơ hội vừa là nguy cơ. Điều này càng trở thành một thách thức lớn hơn khi công nghệ 4.0 phát triển, gây nguy hiểm cho bất kỳ ai hoặc bất kỳ nhóm nào không thể tự thích nghi. Đây là một vấn đề điển hình khi tham gia một hiệp định thương mại tự do, nhưng nó sẽ được khuếch đại nếu đối tác của Việt Nam là Trung Quốc, vì những vấn đề sau:

Theo phân tích của Lexology, Trung Quốc ngoài có lịch sử văn hóa lâu đời, di sản văn hóa đồ sộ còn có vị trí địa lý đặc biệt bên cạnh Việt Nam, có chung đường biên giới dài 1500 km với Việt Nam. Hội nhập có tác động lớn đến việc duy trì bản sắc và văn hóa dân tộc Việt Nam, không chỉ về kinh tế mà còn về văn hóa – xã hội.

Nếu Trung Quốc và thậm chí Mỹ tham gia CPTPP, các điều khoản của CPTPP đã bị hoãn so với TPP có thể được kích hoạt trở lại.

Với điều khoản trong CPTPP quy định một trong những đối tác là Trung Quốc – quốc gia được biết đến là có liên quan đến tranh chấp lãnh thổ trên biển với nhiều quốc gia – an ninh quốc gia cần được ưu tiên. Bất chấp những thỏa hiệp và nhượng bộ có thể được thực hiện bởi Trung Quốc trong giai đoạn gia nhập, Trung Quốc sẽ khó tuân thủ các thỏa thuận đã ký kết. sẵn sàng coi việc tham gia CPTPP chỉ là một lời tuyên truyền, theo Lexology.

Hiện tại, Trung Quốc đang đã trình đơn xin tham gia CPTPP, một tổ chức đa phương của các nước APAC thay cho TPP, Việt Nam – với tư cách là một bên ký kết hiệp ước này – hơn hết cần chuẩn bị kỹ lưỡng để có thể tận dụng các lợi ích và giảm thiểu rủi ro nếu Trung Quốc được sự chấp thuận của tất cả các quốc gia thuộc CPTPP, Lexology cho biết.

Bảo Trâm (Theo Lexology)