Lãnh tụ Iran lần đầu lên tiếng sau cuộc tập kích của Mỹ

Lãnh tụ Iran Khamenei phản ứng sau đòn tấn công của Mỹ: Không nhắc đến Washington, tập trung vào Israel
Trong thông điệp đầu tiên được đưa ra sau cuộc không kích quy mô lớn của Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran, Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei ngày 23/6 đã chỉ trích mạnh mẽ Israel nhưng không đề cập trực tiếp đến Mỹ — quốc gia thực hiện chiến dịch tấn công.

“Kẻ thù theo chủ nghĩa phục quốc đã phạm một sai lầm nghiêm trọng và gây ra tội ác lớn. Chúng sẽ bị trừng trị và đòn trừng phạt đang tiếp diễn”, ông Khamenei viết bằng tiếng Farsi trên nền tảng mạng xã hội X. Cụm từ “chủ nghĩa phục quốc” là cách Tehran thường sử dụng để ám chỉ chính quyền Israel. Bài đăng đi kèm hình ảnh ngôi sao David — biểu tượng trên quốc kỳ Israel — được khắc trên hình đầu lâu, với phông nền là thành phố chìm trong mưa tên lửa.

Trái với kỳ vọng về một thông điệp đối đầu trực tiếp với Washington sau khi Mỹ tiến hành chiến dịch “Midnight Hammer”, tấn công bằng máy bay B-2 và tên lửa Tomahawk vào ba cơ sở hạt nhân chủ chốt của Iran, ông Khamenei giữ thái độ kiềm chế công khai đối với Mỹ. Tài khoản tiếng Anh của ông trên X cũng chỉ chia sẻ lại một bài phát biểu cũ từ ngày 18/6, trong đó nói rằng “Mỹ đang tự chuốc lấy hậu quả khi can thiệp vào xung đột giữa Israel và Iran”.

Dù lãnh tụ tối cao Iran giữ thông điệp tương đối thận trọng, các quan chức cấp cao khác của Tehran lại thể hiện quan điểm mạnh mẽ hơn.

Ali Akbar Velayati, cố vấn cấp cao của ông Khamenei, cảnh báo rằng mọi căn cứ có lực lượng Mỹ đồn trú — trong và ngoài Trung Đông — có thể trở thành mục tiêu nếu có liên quan đến chiến dịch không kích.

Ali Shamkhani, một cố vấn khác, tuyên bố rằng dù các cơ sở hạt nhân có thể bị phá hủy, nhưng “tri thức và ý chí chính trị của Iran thì không”.

Ngoại trưởng Abbas Araqchi khẳng định Iran đang cân nhắc mọi phương án đáp trả và sẽ không quay lại bàn đàm phán chừng nào chưa trả đũa xong.

Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian tuyên bố Mỹ sẽ phải “chịu hậu quả”. Tuy nhiên, quyết định cuối cùng về hành động đáp trả Mỹ vẫn phải được Lãnh tụ tối cao Khamenei phê chuẩn, theo cơ cấu quyền lực của Cộng hòa Hồi giáo Iran.

Sau cuộc tấn công, Bộ An ninh Nội địa Mỹ đã đưa ra cảnh báo về nguy cơ khủng bố và tấn công mạng, đặc biệt tại các khu vực nhạy cảm như trung tâm tôn giáo, cơ sở văn hóa, hay các cơ quan ngoại giao. Bộ Ngoại giao Mỹ cũng khuyến cáo công dân tại nước ngoài đề cao cảnh giác, tránh những điểm nóng chính trị tại Trung Đông.

Mặc dù vậy, tính đến nay, Iran vẫn chưa thực hiện bất kỳ hành động trả đũa quân sự nào nhắm trực tiếp vào căn cứ Mỹ, cũng như chưa đóng cửa eo biển Hormuz — tuyến hàng hải chiến lược mà họ từng nhiều lần đe dọa phong tỏa.

Theo Giorgio Cafiero, CEO tổ chức Gulf State Analytics, Iran nhiều khả năng sẽ không chọn phương án tấn công các căn cứ Mỹ tại các quốc gia thuộc Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) như Arab Saudi hay UAE, vì điều này sẽ làm tổn hại đến những tiến bộ ngoại giao mà họ đang vun đắp trong khu vực.

Cafiero nhận định: “Nếu Iran chọn tấn công các căn cứ ở khu vực GCC, họ sẽ tự phá hoại chính mình về mặt chiến lược và bị cô lập sâu sắc hơn”.

Phản ứng của Iran — đặc biệt là sự im lặng chiến lược của lãnh tụ tối cao Khamenei đối với Mỹ — cho thấy một lựa chọn rõ ràng của Tehran: kiềm chế trước mắt, nhưng giữ ngỏ khả năng đáp trả gián tiếp hoặc lâu dài.

Việc ông Khamenei chỉ nhắc đến Israel thay vì Mỹ có thể là một cách để giảm nguy cơ leo thang trực tiếp với Washington, đồng thời duy trì mặt trận chính trị trong nước và khu vực: tiếp tục mô tả Israel như “kẻ thù chính” trong khi tránh kích hoạt một cuộc đối đầu toàn diện với Mỹ mà họ chưa sẵn sàng đối mặt.

Mặt khác, những tuyên bố cứng rắn từ các cố vấn và quan chức Iran là một phần của chiến lược hai tầng: trấn an công chúng trong nước và gửi thông điệp răn đe ra bên ngoài, nhưng chưa hành động vội vàng.

Rõ ràng, Iran đang cân nhắc kỹ lưỡng: hành động trả đũa quân sự trực tiếp có thể kích hoạt phản ứng dữ dội hơn từ Mỹ, trong khi họ đang cố giữ lấy các lợi thế chính trị ở khu vực Trung Đông. Trong khi đó, Mỹ cũng đã phát tín hiệu sẵn sàng đối phó với mọi đòn trả đũa, điều khiến Tehran phải tính toán thận trọng.

Tình thế hiện tại là một cuộc chiến căng thẳng về tâm lý và chiến lược, hơn là một chuỗi hành động quân sự liên tiếp. Nhưng điều đáng lo ngại là, nếu một hành động trả đũa dù nhỏ từ Iran vượt khỏi tầm kiểm soát, vòng xoáy xung đột sẽ có nguy cơ vượt khỏi giới hạn “đòn răn đe” và trở thành chiến tranh quy mô lớn trong khu vực.

Thảo Nguyên