Lãnh đạo Quốc hội: “Tôi đồng ý với việc thu hồi giải thưởng của Minh Béo”

PGS.TS Bùi Hoài Sơn chia sẻ, “tôi đồng ý với việc thu hồi giải thưởng của Minh Béo. Hội nghị văn hóa toàn quốc năm 2021 thực sự là điểm sáng cho sự phát triển văn hóa nên không phải vì một sự việc mà bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến mức như vậy”.

Vụ việc Minh Béo được trao huy chương bạc Liên hoan Kịch nói khiến khán giả phản ứng dữ dội. Đông đảo công chúng chỉ trích, lên án Minh Béo khi người này từng phạm tội ấu dâm tại Mỹ, có thể sớm hoạt động nghệ thuật trở lại và được trao giải thưởng, vinh danh.

PV đã có cuộc phỏng vấn với Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội để hiểu rõ hơn về vụ việc này.

Thưa Phó GS.TS Bùi Hoài Sơn, việc diễn viên Minh Béo từng có án ấu dâm đoạt Huy chương Bạc tại Liên hoan sân khấu bị dư luận phản ứng gay gắt. Trao đổi với báo chí, luật sư của Đoàn LS Hà Nội lý giải, sở dĩ công chúng không chấp nhận vì tội phạm ấu dâm rất khó được tha thứ. Quan điểm của ông về vụ việc này?

– Theo tôi, đây là câu chuyện khá phức tạp. Về lý, Ban tổ chức không sai khi trao giải cho Minh Béo vì những tài năng, cống hiến của anh cho vở diễn, và không có bất cứ văn bản hành chính hay quy định, quy chế nào cấm việc trao giải này. Đúng là theo quy định của pháp luật Việt Nam, tội phạm sau khi chấp hành xong bản án, được xóa án tích thì người đó là công dân với đầy đủ các quyền theo quy định của pháp luật, tuy nhiên, rõ ràng đây là một sự việc hết sức nhạy cảm.

Ấu dâm là một tội ác còn rất nhức nhối ở Việt Nam, rất khó được tha thứ. Thời gian phạm tội của Minh Béo năm 2016 cũng không phải quá xa để công chúng có thể có những thông cảm. Hãy nhìn sang sự việc và kết quả liên quan đến những kẻ phạm tội ấu dâm ở Hàn Quốc hay Mỹ, Anh thì rõ phản ứng của dư luận đối với họ như thế nào!

Vì thế, về tình, việc trao giải cho Minh Béo là không thấy được sự nhạy cảm của sự việc. Gần đây, nhiều vụ việc liên quan đến bạo lực trẻ em càng khiến cho dư luận bức xúc hơn nữa đối với những tội phạm liên quan đến các em nên chỉ cần có thêm một sự việc của Minh Béo sẽ càng làm cho dư luận phản ứng mạnh mẽ.

Rõ ràng, chúng ta cần có một nhãn quan chính trị tốt hơn trong hoạt động quản lý văn hóa. Đây cũng là bài học cho việc trao giải, tuyên dương chung trong xã hội, đặc biệt là đối với lĩnh vực văn hóa nghệ thuật – một lĩnh vực luôn nhận được nhiều sự quan tâm của công chúng.

Ông có nghĩ, lý do đến từ việc xưa nay luật và các quy định trong hoạt động văn hoá và quản lý văn hoá không đề cập đến người có án ấu dâm nên dẫn đến sự bối rối, không biết xử lý thấu đáo sự việc của các nhà quản lý văn hoá?

– Dù theo Luật Hình sự, chúng ta có quy định về tội dâm ô đối với người dưới 16 tuổi tương tự như tội ấu dâm ở một số nước, tuy nhiên, những quy định xử lý tội ấu dâm còn khá lỏng lẻo, chưa tạo điều kiện để các cơ quan quản lý liên quan có những xử phạt phù hợp. Dù vậy điều đó không có nghĩa là chúng ta không thể có những hình thức chế tài phù hợp.

Trên thực tế, theo hiểu biết của tôi, chúng ta đã từng “cấm sóng” với một số nghệ sĩ nhất định vì những vi phạm nghiêm trọng của họ cho dù họ không bị xử lý về mặt pháp luật. Nghệ sỹ là người của công chúng nên ảnh hưởng của họ đến với công chúng cũng rất lớn.

Chúng ta mong muốn họ là những tấm gương tốt để định hướng phát triển đạo đức xã hội, nhân cách của mỗi cá nhân nên chúng ta luôn khắt khe với họ hơn những đối tượng khác. Đó là trách nhiệm nhưng cũng là vinh dự của nghệ sĩ.

Cơ quan quản lý văn hoá như Cục NTBD, Sở VHTTDL từng cấm biểu diễn với các nghệ sĩ mặc hở hang phản cảm. Theo ông, có hay không việc cần cấm biểu diễn với những người có án ấu dâm như Minh Béo?

– Tôi nghĩ sự việc lần này thực sự khiến chúng ta phải suy nghĩ nghiêm túc hơn nữa về những giải pháp phù hợp với những vi phạm khác nhau của nghệ sĩ.

Chúng ta cần xây dựng Luật nghệ thuật biểu diễn để có những chế tài cụ thể, phù hợp với bối cảnh và các hành vi vi phạm của nghệ sĩ, tạo điều kiện xây dựng môi trường nghệ thuật biểu diễn lành mạnh đồng thời giúp nghệ thuật có thêm nhiều đóng góp cho sự phát triển chung của đời sống xã hội.

Đối với từng hành vi vi phạm, có thể có những nhắc nhở, đình chỉ biểu diễn hay cấm tham gia hoạt động biểu diễn.

Dù vậy, để có mức phạt như thế nào thì chúng ta cần có những đánh giá hết sức thận trọng. Chúng ta cần có xử phạt nghiêm minh đồng thời vẫn tạo điều kiện cho nghệ sĩ có thể cống hiến tài năng của mình cho đất nước.

Với vụ Minh Béo, trước ý kiến cho rằng, nếu nghệ sĩ đủ tự trọng sẽ không khoe thành tích sau những bê bối chấn động, việc cấp phép cho người từng có án ấu dâm biểu diễn là dễ dãi… Quan điểm của ông về vấn đề này?

– Tôi không thể biết Minh Béo nghĩ gì khi khoe thành tích huy chương bạc của mình nhưng tôi nghĩ đây là hành động không phù hợp. Còn việc cấp phép thì phải dựa trên pháp luật. Câu chuyện ở đây chỉ là, Minh Béo có thể tham gia nghệ thuật vì luật pháp không cấm anh ta, nhưng việc trao giải để tôn vinh anh ấy – dù chỉ là tôn vinh về nghệ thuật mà thôi – dễ gây ra hiểu nhầm tai hại trong công chúng.

Tôi nghĩ các công ty tổ chức sự kiện, tổ chức nghệ thuật cũng có một phần trách nhiệm khi để Minh Béo tham gia vào các tác phẩm nghệ thuật, các buổi biểu diễn. Đây là hành động thiếu tôn trọng công chúng.

Những tranh cãi vẫn đang tiếp tục gay gắt. Không ít người đề xuất thu hồi giải thưởng của Minh Béo. Cho rằng đây là cú tát vào văn hoá khi Hội nghị Văn hoá vừa mới diễn ra. Góc nhìn của ông?

-Tôi đồng ý với việc thu hồi giải thưởng của Minh Béo. Hội nghị văn hóa toàn quốc năm 2021 thực sự là điểm sáng cho sự phát triển văn hóa nên không phải vì một sự việc mà bị ảnh hưởng nghiêm trọng đến mức như vậy. Chúng ta cần phải hiểu bản chất thực sự quy luật vận động của văn hóa là hướng đến chân – thiện – mỹ.

Trong cuộc sống ngày hôm nay, bên cạnh một số ít hành động chưa đẹp, thậm chí rất xấu còn có rất nhiều hành động đẹp, hướng thiện. Trong bài phát biểu tại Hội nghị, Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nêu rõ nhiệm vụ trọng tâm:

“Xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh gắn liền với đấu tranh không khoan nhượng với cái xấu, cái ác, phi văn hóa, phản văn hóa; bảo vệ những giá trị chân – thiện – mỹ”.

Những gì chúng ta đang lên án ở đây chính là thực hiện nguyên tắc để văn hóa thực sự trở thành hệ điều tiết cho sự phát triển xã hội, khiến cho những hiện tượng tiêu cực không có cơ hội nảy nở.

Xin cảm ơn ông!

Minh Tuấn