Làm thế nào để phát triển kinh tế đêm ở Việt Nam
Gần đây ở Việt Nam khái niệm “Kinh tế đêm” được người ta nhắc đến nhiều kể từ khi Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu lãnh đạo thành phố Hồ Chí Minh phải thúc đẩy rõ hơn kinh tế ban đêm” trong phiên làm việc tại thành phố Hồ Chí Minh ngày 20/7/2020.
Xét về mặt thời gian thì thời gian ban đêm được tính từ 18 giờ ngày hôm trước đến 6 giờ sáng ngày hôm sau. Vơi cách tính như trên thì đêm chiếm 50% thời gian của một ngày. Nếu một nền kinh tế chỉ vận hành vào ban ngày thì rõ ràng là hạ tầng đã được đầu tư của dân và của nhà nước đang lãng phí hiệu suất sử dụng đến 50 %. Điều đó đồng nghĩa với việc chúng ta đang để thời gian trôi đi một cách lãng phí khi chúng ta không có kế hoạch sử dụng hiệu quả dù chỉ là một phần thời gian của một nửa ngày còn lại. Sau lời đề nghị của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, rất nhiều doanh nghiệp, các chuyên gia có ý kiến ủng hộ chủ trương nên mở cửa cho kinh tế về đêm phát triển.
Tuy nhiên, để khai thác hiệu quả kinh tế ban đêm ở Việt Nam thì rõ ràng chúng ta còn quá nhiều việc phải làm. Chúng ta đều hiểu khách đi du lịch không đơn thuần chỉ đi để khám phá những địa danh mới, họ đến còn để tìm hiểu về đất nước, con người và văn hóa ở đó. Trong khi đó ai cũng biết muốn tìm hiểu kỹ thì du khách hòa mình vào cuộc sống của dân bản địa, được vui chơi, được thưởng thức văn hóa, thưởng thức ẩm thực đặc sắc ở nơi họ đến, được mua những món đồ họ thích để lưu giữ làm kỉ niệm cho những nơi họ đã đến. Vì vậy mục tiêu của nchiếm gành du lịch là giữ chân họ, giữ càng lâu càng tốt, và có nhiều hình thức hoạt động giúp họ tiêu tiền càng nhiều càng tốt. Các chuyên gia về du lịch cho rằng hiện nay ngành du lịch Việt Nam chủ yêu tập trung phát triển các sản phẩm du lịch trong khoảng thời gian từ 7 giờ sáng đến 5 giờ chiều. Những sản phầm này chỉ mang lại khoảng 30% doanh thu cho dịch vụ du lịch. Trong khi đó theo nghiên cứu của các chuyên gia thì trên thế giới các sản phẩm dịch vụ du lịch thu được nhiều tiền nhất lại là những sản phẩm diễn ra từ 6 giờ tối đến 2 giờ sáng (chiếm đến 70% doanh số của một tour du lịch của du khách ). Khoảng thời gian đó hiện nay chúng ta cũng đang khai thác nhưng rất èo uột và gặp nhiều các quy định cấm vì vậy chưa có cơ hội phát triển. Việc này đồng nghĩa với việc chúng ta hiện nay vẫn đang khai thác chủ yếu ở phần ngọn mà chưa khai thác các dịch vụ mang lại doanh thu cao đó là du lịch đêm. Thời gian qua mặc dù chúng ta đã thay đổi tư duy, đồng ý mở ra các phố đi bộ ở Hồ Gươm Hà Nội, phố đi bộ Nguyễn Huệ ở thành phố Hồ Chí Minh nhưng các dịch vụ vẫn còn hết sức nghèo nàn và chưa có một kịch bản để phát triển một cách lâu dài.
Các loại hình nghệ thuật dân gian tuy đã có nhưng vẫn chưa có sức hút và giữ chân du khách. Cái chúng ta cần bây giờ là có một cơ chế làm cơ sở pháp lý cho dân bỏ tiền ra đầu tư thì khi đó kinh tế đêm chắc chắn sẽ phát triển. Có một điểm mà chúng ta cần khai thác triệt để mua vui cho khách hàng đó là múi giờ ở Việt Nam chênh lệch so với Châu âu thường là 6 tiếng và với Châu Mỹ là 12 tiếng. Trong khi để thích nghi được với múi giờ trong khoảng từ 10-12 ngày cho một tour du lịch là rất khó. Cái khéo của ta phải là có những chương trình vui chơi hợp lý cho du khách trong nhưng giờ chênh lệch so với Việt Nam. Nếu chúng ta không nghiên cứu để có những chương trình giải trí cho du khách trong thời gian chênh lệch giờ thì chẳng khác nào bắt du khách đi ngủ trong thời gian họ còn đang muốn được đi chơi thì thật là lãng phí và không hiệu quả.Trong khi đó cũng nên xem đến yếu tố ngoại cảnh khi Du khách nước ngoài thường xem thời gian ban đêm tại VN là khoảng thời gian thú vị nhất vì khi đó rất ít xe cộ gây ồn ào, nó giúp du khách có thể bình tâm ngắm và suy ngẫm về cuộc sống đêm tĩnh lặng. Đây là điểm mà thiết nghĩ là ngành du lịch Việt Nam cần phải lưu tâm nghiên cứu để làm sao khai thác một cách triệt để nhất để phát triển. Đừng bắt khách phải đi ngủ trong khi họ muốn thức. Mệnh lệnh này cần phải được nghiên cứu để sớm có biện pháp thỏa mãn nhu cầu của du khách.
Mặt khác ngành du lịch cũng phải nhìn xa hơn để thúc đẩy sự phát triển chung của đất nước. Đừng quá nôn nóng lo cho lợi nhuận của ngành du lịch mà không tính đến lợi ích quốc gia. Ví dụ đừng tính giá tour quá cao khiến cho du khách không mặn mà , mà nên tính toán sao cho du khách có thể chấp nhận được trong khi đó tăng doanh số bán hàng cho xã hội.
Mặt khác các cơ quan chức năng cũng cần nghiên cứu kĩ việc áp dụng giờ cho các hoạt động vui chơi, giải trí, đừng đóng cửa quá sớm như các quy định hiện nay chúng ta vẫn áp dụng là 11h đêm các dịch vụ buộc phải đóng cưa. Để cho hệ thống các dịch vụ được mở muộn hơn thì các cơ quan chịu trách nhiệm cũng cần loại bỏ tư duy là nếu mở muộn quá thì chúng ta sẽ không quản được. Để giải quyết được những lo ngại của các cơ quan chức năng về bảo đảm an toàn an ninh cho du khách, chúng ta cần có ban hành những quy định mang tính pháp lý làm cơ sở cho các ngành, cho chính quyền các địa phương cho nhân dân làm căn cứ thực hiện.
Điều quan trọng hiện nay là Chính phủ đã bật đèn xanh, đề nghị các bộ, ngành địa phương học tập Trung Quốc trong việc phát triển kinh tế ban đêm. Học tập là một chuyện nhưng quan trọng nhưng thay đổi tư duy là vấn đề quan trọng hơn. Để phát triển đất nước thì quan trọng phải dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Để làm tốt và phát triển các địa phương cần có những chuyên đề để bàn bạc và đi đến thống nhất thực hiện. Bên cạnh đó các các cơ quan trung ương nơi ban hành những quyết sách về du lịch cũng cần mạnh dạn tháo gỡ những bất cập về khung giờ làm hạn chế phát triển du lịch về đêm như đã quy định.
Ngoài ra công tác quy hoạch tại các địa phương cũng cần phải được nghiên cứu một cách tỉ mỉ, quy củ, để cụ thể hóa, cái gì được làm, cái gì không được làm phù hợp với điều kiện cụ thể ở mỗi địa phương. Phát triển kinh tế đêm chính là chúng ta gia tăng thời gian hữu ích trong một ngày, không để thời gian chết , không để hạ tầng cơ sở vật chất được nghỉ ngơi và phải được khai thác hiệu quả nhất. Chủ thể phát triển kinh tế đêm bao gồm một hệ thống liên hoàn các yêu cầu gồm: các con phố đêm, các trung tâm thương mại, cửa hàng tiện lợi, câu lạc bộ, hộp đêm, các buổi biểu diễn nhạc sống, các hình thức giải trí… về đêm. Để quản lý những chủ thể này đòi hỏi một khung pháp lý đi kèm làm cơ sở giải quyết những khó khăn phát sinh trong quá trình thực hiện. Việc cần làm bây giờ là không nên quá lo sợ vì không quản được mà là cần nghiên cứu là làm thế nào để đưa các hoạt động đi vào khuôn khổ.
Việc cần làm tiếp theo là đẩy nhanh công tác tuyên truyền kích thích nhu cầu tiêu dùng ban đêm, điều nay sẽ thu hút nhiều nhà đầu tư vào cơ sở vui chơi giải trí, mua sắm… Sự tham gia của các nhà đầu tư sẽ góp phần tăng nguồn lực cho du lịch, các công ty du lịch sẽ có nhiều phương án kéo dài thời gian lưu trú cho du khách, các tour dài ngày hơn. Du khách ở lại dài hơn sẽ chi tiêu tốt hơn. Một điều không kém phần quan trọng trong thu hút khách du lịch là phải phải sớm loại bỏ tư tưởng không làm được là cấm trong đầu những người chịu trách nhiệm. Bởi tư tưởng đó là vật cản rất lớn làm nhụt chí cho những người dám nghĩ, dám làm.
Và điều quan trọng hơn mà du lịch đêm mang lại đó là tạo thêm nhiều việc làm cho nhân dân. Thu nhập chắc chắn sẽ được nâng lên, đời sống nhân dân sẽ được cải thiện những điều này sẽ là tác nhân giúp xã hội phát triển.
Du khách đến Việt Nam là để du lịch, là để khám phá chứ không phải đến chỉ để ăn, để ngủ. Vì vậy việc của chúng ta cần làm là đánh thức họ dậy bằng các dịch vụ, kích thích họ mở hầu bao để mua sắm. Vì vậy chủ trương phát triển du lịch đêm ở Việt Nam do Chính phủ đề xướng thực sự là một chủ trương đúng, một chủ trương mà không ai được phép bàn lùi. Muốn đất nước phát triển nhanh hãy làm đồng tâm làm cho thời gian hữu ích trong một ngày dài ra 8h vàng ngọc ban ngày cộng thêm 6 tiếng ban đêm chắc chắn sẽ là một đòn bẩy giúp kinh tế Việt Nam bật dậy trong một tương lai gần. Cái chúng ta cần là sự đồng lòng nhất trí trên dưới thì chẳng có điều gì khiến chúng ta không làm được.
Đỗ Mạnh
* Bài viết thể hiện văn phong và quan điểm riêng của tác giả
