Kỳ tích bệnh nhân chạy ECMO nặng 140 kg chiến thắng Covid-19

Theo y văn thế giới, can thiệp ECMO ở trường hợp nguy kịch kèm béo phì thường có nhiều nguy cơ, tỷ lệ tử vong 80-90%. Tuy nhiên, với nỗ lực của y bác sĩ và nghị lực của tuổi 28, bệnh nhân D. đã chiến thắng Covid-19 và hồi phục ngoạn mục.

Theo thông tin từ Bệnh viện Nhân dân Gia Định (TP.HCM), trường hợp này là V.Q.D. (28 tuổi), nặng 140 kg và chỉ số khối cơ thể (BMI) đến 48 kg/m2. Đây là một trong những F0 có số cân nặng nhất tại Việt Nam, được can thiệp ECMO trong thời gian dài.

Cơn bão cytokine khiến 80% phổi tổn thương 

Trước đó, ngày 10/11/2021, Bệnh viện Dã chiến 3 tầng số 16 (đơn vị do Bệnh viện Nhân dân Gia Định vận hành) tiếp nhận nam bệnh nhân V.Q.D., nhập viện vì viêm phổi Covid-19 trong bệnh cảnh suy hô hấp nặng.

Bệnh nhân có bệnh nền đái tháo đường type II mới phát hiện, béo phì độ III (theo phân độ Tổ chức Y tế Thế giới – WHO).

Các y bác sĩ đánh giá đây là trường hợp có nguy cơ diễn tiến nặng nhanh vì hiện tượng tăng viêm quá mức trong Covid-19 (bão cytokine). Bệnh nhân D. được theo dõi hồi sức liên tục, hội chẩn hội đồng chuyên môn thành phố và quyết định cho sử dụng kháng thể đơn dòng Tocilizumab ngay lập tức.

Tuy nhiên, sau 18 giờ nhập viện, bệnh nhân diễn tiến hội chứng nguy kịch hô hấp cấp, phải can thiệp đặt nội khí quản, thở máy xâm lấn. Tình hình ngày càng nặng dần, các bác sĩ quyết định can thiệp ECMO (oxy hoá máu màng ngoài cơ thể) cho anh D.

Sau can thiệp, bệnh nhân tiếp tục diễn tiến suy đa cơ quan do bão cytokine. Các chuyên gia hồi sức Bệnh viện Dã chiến 3 tầng số 16 vừa lọc máu hấp phụ, vừa duy trì ECMO cho D. để đảm bảo chức năng các cơ quan sống còn.

Sau một tuần hồi sức tích cực với kỹ thuật cao, sinh hiệu bệnh nhân và chức năng các cơ quan bắt đầu hồi phục và ổn định dần. Tuy nhiên, tổn thương phổi của bệnh nhân D. do Covid-19 tiến triển nặng.

Trên phim X-quang, hình ảnh phổi bị đông đặc đến 80% thể tích. Lúc này, sự sống của bệnh nhân 28 tuổi phải hoàn toàn phụ thuộc vào ECMO.

Kỳ tích 

TS.BS Nguyễn Hoàng Hải, Giám đốc Bệnh viện Dã chiến 3 tầng số 16, nhận định: “ECMO được xem là niềm hy vọng cuối cùng của bệnh nhân viêm phổi Covid-19 nguy kịch khi thở máy xâm lấn không thành công”.

ECMO là kỹ thuật hồi sức chuyên sâu, còn gọi là phổi nhân tạo. Trong đó, máu bệnh nhân được bão hòa oxy và thải CO2 ở bên ngoài cơ thể.

Với can thiệp ECMO, phổi của bệnh nhân được tạo điều kiện để phục hồi chức năng trong khi các biện pháp can thiệp điều trị đặc hiệu và chăm sóc y khoa đạt được hiệu quả.

Mặc dù vậy, theo y văn thế giới, béo phì bệnh lý (béo phì nặng với BMI > 40 kg/m2) được xem là yếu tố tiên lượng xấu khi can thiệp ECMO vì nguy cơ xuất hiện các biến chứng và tỷ lệ tử vong cao. Một số nghiên cứu ở nước ngoài cho thấy tỷ lệ tử vong có thể lên đến 80-90%.

Vì thế, Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị Covid-19 của Bộ Y tế đánh giá béo phì nặng (BMI > 40 kg/m2) là một chống chỉ định tương đối, đòi hỏi bác sĩ phải cân nhắc cẩn thận trước khi can thiệp và phải có chiến lược theo dõi thích hợp tại trung hồi sức chuyên sâu.

Quá trình chăm sóc, điều dưỡng bệnh nhân ECMO có béo phì nặng rất khó khăn, đặc biệt khi xoay trở tư thế bệnh nhân, phòng ngừa loét tì đè, phòng ngừa nhiễm trùng bệnh viện. Đặc biệt, bệnh nhân phải có chế độ dinh dưỡng vừa phù hợp nhu cầu chuyển hoá cơ bản, vừa đáp ứng tình trạng viêm/nhiễm trùng nặng.

ThS.BS Giang Minh Nhật, Trưởng khoa Hồi sức tích cực 1 (ICU 1), cho biết suốt gần 3 tháng can thiệp ECMO, bệnh nhân D. có những thời điểm bị tổn thương phổi nặng đến mức oxy hóa máu không đủ đảm bảo, thậm chí đe doạ tử vong, mặc dù được hỗ trợ ECMO hoàn toàn.

Những buổi hội chẩn giữa các chuyên gia Hồi sức tích cực – Dinh dưỡng lâm sàng – Dược lâm sàng – Hô hấp – Vật lý trị liệu được thực hiện hàng tuần để đưa ra chiến lược điều trị và chăm sóc ở từng thời điểm cho bệnh nhân D.

Tất cả thuốc men, trang thiết bị, vật tư y tế hiện đại nhất được bệnh viện huy động nhằm hỗ trợ hồi sức chuyên sâu tối ưu nhất. Lãnh đạo bệnh viện cũng xác định tình trạng bệnh nhân D. rất nặng, nguy cơ tử vong cao. Các bác sĩ và điều dưỡng khoa ICU 1 đồng lòng, quyết tâm cứu bằng được tính mạng bệnh nhân dù hy vọng khá mong manh.

“Bằng sức trẻ và nghị lực phi thường, cùng với nỗ lực không mệt mỏi của tất cả y bác sĩ, kỳ tích đã xảy ra”, bác sĩ Nhật chia sẻ.

Trải qua gần 3 tháng được thở máy xâm lấn và can thiệp ECMO phức tạp với nhiều biến chứng, chức năng phổi của bệnh nhân bắt đầu hồi phục.

Ngày 23/1, sau 84 ngày phụ thuộc vào ECMO, chàng trai 28 tuổi được cai máy thở thành công nhưng vẫn phải oxy dòng cao (HFNC) vì phổi còn tổn thương 50%.

Lúc này, các chuyên gia Vật lý trị liệu và Dinh dưỡng lâm sàng bắt đầu đưa ra chiến lược phục hồi chức năng hô hấp – vận động và dinh dưỡng tăng cường để nhanh chóng giúp D. tái hòa nhập cuộc sống.

Các bác sĩ Bệnh viện Dã chiến 3 tầng số 16 nhận định đây là một trong những trường hợp F0 viêm phổi Covid-19 có cân nặng hiếm gặp (140 kg) tại Việt Nam, với thời gian duy trì ECMO dài nhất tính đến thời điểm hiện tại (84 ngày).

Đầu năm mới, chàng trai 28 tuổi tâm sự: “Tôi biết tình trạng hiện tại của mình đã là một kỳ tích. Xin cảm ơn tất cả các anh chị đã chăm sóc em trong thời gian qua rất nhiều”.

Bệnh viện Dã chiến 3 tầng số 16 do Sở Y tế TP.HCM phân công Bệnh viện Nhân dân Gia Định vận hành, bổ sung nhân sự, vật tư trang thiết bị, dược phẩm để đáp ứng nhu cầu điều trị cho bệnh nhân Covid-19.

Tính đến nay, nhiều bệnh nhân nặng, nguy kịch đã được cứu sống và xuất viện tại đơn vị này.

Bích Anh