Kịch bản nào cho nước Mỹ nếu ông Trump không thể tiếp tục tranh cử?

Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump mắc Covid-19 làm dấy lên mối lo ngại về việc ông có thể không đủ sức khỏe dẫn tới việc không thể tiếp tục tranh cử trong lúc bầu cử chỉ còn 1 tháng nữa sẽ diễn ra. 

Ngày 2/9, khi Tổng thống Trump công bố ông mắc Covid-19, giới quan sát đã đặt ra hàng loạt kịch bản với chiến dịch tranh cử của ông khi ngày 3/11 tới, cử tri Mỹ sẽ đi bỏ phiếu bầu chủ nhân tiếp theo của Nhà Trắng. Theo New York Times, một kịch bản không mấy tích cực có thể xảy ra cho chính trường Mỹ chính là trường hợp ông Trump không có đủ sức khỏe để tiếp tục chiến dịch tranh cử.

Mặc dù giới quan sát nhận định tình huống trên hiện có khả năng xảy ra khá thấp, nhưng nếu nó xảy ra, Hiến pháp và Quốc hội Mỹ cũng đã có phương án liên quan tới việc đưa người lên kế nhiệm nếu tổng thống đương nhiệm tạm thời không thể điều hành đất nước.

Chuyển giao quyền lực

Hiến pháp Mỹ nêu rõ phó tổng thống là người nằm thứ nhất trong danh sách kế nhiệm vị trí của tổng thống, nếu “ông chủ” Nhà Trắng tạm thời không có khả năng điều hành. Tuy nhiên, ông Trump hiện thời vẫn đang vừa điều trị bệnh, vừa duy trì việc điều hành nước Mỹ ở bệnh viện.

Trong kịch bản phó tổng thống cũng không thể lãnh đạo, chủ tịch Hạ viện sẽ là người lên nắm quyền tổng thống, theo Reuters.

Những người nắm quyền lực tạm thời sẽ đóng vai trò tổng thống và sẽ bàn giao lại quyền lực khi tổng thống tiếp tục có đủ năng lực để điều hành đất nước.

Tuy nhiên, điều phức tạp hơn trong sự việc lần này chính là cuộc bầu cử sắp tới gần và ông Trump sẽ sắp khép lại nhiệm kỳ 1. Tình huống này sinh ra nhiều kịch bản khác nhau, nếu ông Trump không thể tiếp tục tranh cử trong khoảng thời gian còn lại.

Tạm hoãn bầu cử

Theo Reuters, việc hoãn bầu cử là có thể xảy ra, nhưng trên thực tế, việc thay đổi lịch là rất hy hữu. Hiến pháp Mỹ trao quyền cho Quốc hội về việc chọn ngày bầu cử. Theo luật Mỹ, cứ 4 năm 1 lần, bầu cử diễn ra vào thứ 3 đầu tiên sau ngày thứ 2 đầu tiên của tháng 11.

Trong thời điểm hiện nay, Hạ viện Mỹ do đảng Dân chủ nắm quyền kiểm soát gần như sẽ phản đối hoãn bầu cử, kể cả khi Thượng viện do đảng Cộng hòa chiếm đa số thông qua việc này. Khả năng xảy ra kịch bản hoãn bầu cử gần như bằng 0.

Thay ứng viên

Cả Ủy ban Quốc gia đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa đều có quy tắc về việc yêu cầu các thành viên sẽ chọn một người mới nếu ứng viên được đề cử trước đó không thể tiếp tục tranh cử. Tuy nhiên, khi cuộc bầu cử chỉ còn 1 tháng nữa là diễn ra, việc thay người lúc này được xem là quá muộn.

Bỏ phiếu sớm đã được tiến hành, và hiện đã có hơn 2,2 triệu lá phiếu bầu, theo Reuters. Nhiều bang đã qua hạn chót để thay phiếu. Phiếu bầu qua thư cũng đã được gửi tới các cử tri trong hàng chục bang.

Trừ khi Quốc hội hoãn bầu cử, cử tri năm nay vẫn sẽ phải chọn lựa giữa ông Trump và ông Biden, theo Reuters.

Tuy nhiên, câu hỏi khác, phức tạp hơn là trường hợp một ứng cử viên thắng cuộc nhưng được đánh giá là không đủ khả năng để có thể điều hành. Một số bang có quy định rằng các đại cử tri phải bầu cho ứng viên nào thắng cuộc bầu cử, nhưng hầu hết các bang đều không có luật lệ cụ thể cho kịch bản ứng viên đắc cử không đủ khả năng điều hành.

Tình huống khi đó sẽ rất phức tạp và có thể sẽ được đưa lên Quốc hội, nơi sẽ quyết định có phê duyệt phiếu bầu của đại cử tri hay không. Trong tình huống xấu nhất, vụ việc này có thể sẽ bị chuyển sang phân xử ở tòa án. Tòa án có thể sẽ xem xét liệu các đại cử tri có được phép bầu cho người thay thế ứng viên đắc cử nhưng không đủ khả năng điều hành hay không.

(Theo New York Times, Reuters)